Kada je imao 11 godina Marvin Dillmann je iz rodne Njemačke otišao u posjetu baki u Australiju. Tamo je prvi put čuo zvuk instrumenta sa kojim će dvadeset i nešto godina kasnije odsvirati prve taktove Beethovenove Devete simfonije na pozornici skopske filharmonije.

Dvanaest muzičara iz isto toliko zemalja okupilo se u glavnom gradu Sjeverne Makedonije kako bi zajedno, u sklopu projekta "Jedna pjesma, Jedna Evropa" kojeg uz finansijsku podršku Evropske unije sprovodi WeBalkans, izveli i snimili Odu radosti.

Bubanj iz Francuske, vokal iz Bosne i Hercegovine, kaval iz Srbije, trube iz Češke i Sjeverne Makedonije, violina iz Slovenije, Marvin sa svojim dižiriduom, ali i drugi proveli su dva dana radeći na tome da različitosti Zapadnog Balkana i Evropske unije instrumentima pretvore u jednu harmoniju pod pratnjom muzičkog direktora Dine Šukala.

Muzika je katalizator poboljšanja ljudskih odnosa kaže za Radio Slobodna Evropa Šukalo, muzičar, kompozitor i producent iz BiH. Od 12 muzičara, njih deset se vjerovatno nikada nije srelo naglašava Šukalo, ali su se u jednom danu zbližili i spremili da zajedno naprave proizvod.

“Kada bi političari mogli funkcionisati na način na koji mi funkcionišemo u muzici, bilo bi jedno divno mjesto i bio bi raj na zemlji,” kaže Šukalo.

Tradicija i znanje

Da je muzika univerzalan jezik, ali i jedno od ljepila koje povezuje ljude, naglasili su svi muzičari koji su govorili za RSE. Na kraju, kroz različitosti se stvori jedinstvo kaže Marvin Dillmann.

"Odgovornost je umjetnika da iskoristi ovu malu supermoć koju imamo da utiče na pozitivan način kako bi se ljudi osjećali povezanim,” pojašnjava Dillman. “Uho je uvijek otvoreno i muzika lakše ulazi u srce ljudi. Sa političkim temama nekada se teško povezati, ali mislim da su svi ljudi otvoreni za muziku."

Mnogi, ne samo da su se sreli po prvi put, nego su i prvi put imali priliku da čuju neke od instrumenata. Marvinov didžiridu bio je posebno zanimljiv, ali i kaval iz Srbije, gadulka iz Bugarske.

Među učesnicima bio je i Mike del Ferro jazz pijanista iz Holandije. Sjeverna Makedonija je bila 120 zemlja u kojoj je nastupao. Bez obzira da li se radi o Zulu plemenu iz Afrike ili pjevačima iz Mongolije, del Ferro dijeli vezu sa muzičarima koje sreće. A ono što ističe kao posebna stvar kod muzičara jeste da ne dijele ljude prema religiji ili politici.

"Ono što svi mi dijelimo jeste ljubav prema muzici i da sviramo zajedno."

Kada je riječ o muzici ono što del Ferro kaže da je naučio u svom radu na projektima širom svijeta jeste da je svijet podijeljen na dvije vrste zemalja: one u kojima je preživljavanje glavni prioritet i one gdje nije.

"Tamo gdje je preživljavanje prioritet način razmišljanja ljudi je potpuno promijenjen i muzika igra važniju ulogu u njihovoj svakodnevnici jer je to način bijega od teškoće," kaže del Ferro.

Muzika je primjer kako bi svijet trebao funkcionisati kaže ovaj holandski izvođač, i kako bi ljudi trebali tretirati jedni druge.

I sama Oda radosti koju je Beethoven stvarao deset godina, govori o vrijednostima koje se polako gube u svijetu razorenom konfliktima i nesigurnostima kaže Samra Lučkin, koordinatorica kampanje "One Song, One Europe".

No poenta skupa u Skoplju nije bilo samo u tome da Oda radosti bude izvedena u jednom novom aranžmanu kombinujući tradicionalne i moderne instrumente, nego je cilj poslati poruku da zajedno možemo poštovati univerzalne vrijednosti, različitosti smatra i Žana Lekić iz Crne Gore koja svira flautu.

"Možemo ići naprijed jedino ako smo zajedno, rasterećeni i lišeni ograničenja, u tome je ključ", smatra ova flautistica.

Zajednička izvedba Ode radosti jeste umjetnička priča, ali ona je i politička. Ona pokazuje mogućnost saradnje, pokazuje kako su različitosti neophodne i koliko muzika može da bude meka moć koja može da pomogne u izgradnji društva. Da je politika sve što nas okružuje smatra i Lekić.

"Toliko je postala prisutna u našim životima i svakodnevici da nam je negde obaveza da se svojom umetnošću izborimo da ta politika radi zapravo za nas, a ne protiv nas."

Muzika može pomoći naglašava ova profesorica na Muzičkoj akademiji u Cetinju i u odgoju djece i ona bi u današnjem svijetu mogla da bude "put i spas" i za roditelje i za djecu.

"Više zbog nekog odgoja i zbog bega od ove lude neke stvarnosti decu treba kanalisati u umetnost, da prosto otkriju neki novi svet i tu nema šanse da vam se nešto ne svidi."

Istog je mišljenja i Miloš Nikolić, doktor klarineta i predavač u muzičkoj školi Mokranjac u Beogradu. Gdje god može on roditeljima kaže da djecu trebaju upisati u muzičke škole.

"Ako išta može da pomogne kolektivnom to je muzika, carica svih umetnosti," kaže Nikolić i dodaje: "Kad bismo više odvajali u budžetima svih država na kulturu, da naše društvo bi zaista procvetalo."

Iako je doktor klarineta, Nikolić je u Skopju svirao kaval, stari pastirski instrument. Pedagog koji je zainteresovan za bizantijsku muziku, Nikolić je publici možda najpoznatiji kao jedan od članova tima sa kojim je Željko Joksimović osvojio drugo mjesto na Evroviziji sa pjesmom “Lane moje.”

Svirati Odu radosti sa 11 drugih muzičara je kaže lijep i plemenit projekat kojim pokazuju da ljudi treba da budu zajedno uz prihvatanje razlličitosti.

"Ne postoji muzika od jednog tona, moraju biti dva ili tri. Isto je sa ljudima. Barem dvoje troje da se ujedinimo u jednoj ideji," kaže Nikolić. "Svi smo mi svoja ličnost, ali tek u zajednici dajemo najviše što možemo."

Zajednički doprinos

Cilj WeBalkans programa jeste probližavanje Evropske unije građanima zemalja Zapadnog Balkana. Ovogodišnja kampanja "Jedna pjesma, jedna Evropa" u fokus stavlja značaj kulture kao mosta između generacija, ali i nacija.

"Koristimo muziku i umjetnost kako bismo ojačali i pokazali ono što nas zapravo ujedinjuje. Govorimo o onome što nas čini Evropljanima, bez obzira da li govorimo o EU članicama EU ili Zapadnom Balkanu," kaže Raluca Costache iz WeBalkans tima.

Ovo je priča o ljudima koji nisu razjedinjeni, nego svi zajedno doprinose, ne samo EU i zapadnobalkanskoj perspektivi, nego i opštim vrijednostima koje nosi EU, kaže Samra Lučkin koordinatorica kampanje "One Song, One Europe".

"EU odvaja milijarde eura u umjetnost, u prekograničnu saradnju, u spajanje ljudi koji trebaju da se izdignu iznad svega i da na neki način pokažu da postoji svijet bez granica, da je Evropa jedan prostor, da Evropska unija i zemlje Zapadnog Balkana dijele iste vrijednosti, da poštujemo iste stvari," kaže Lučkin.

Da svi učesnici nose iste vrijednosti vidjela je i Antonija Batinić iz Bosne i Hercegovine. Vokalistica benda Mostar Sevdah Reunion kaže da je muzičarka iz ljubavi i da joj je drago da ju je upravo to dovelo do učešća u ovom projektu.

"Ovo je jedno veliko bogatstvo kako za moje iskustvo, ali i za šta mogu naučiti od drugih," kaže Batinić.

Pravnica po struci do solistice u bendu koji ima značajno mjesto u kulturi Bosne i Hercegovine ova mlada vokalistica kaže da je muzika nešto što najlakše povezuje ljude jer nosi posebnu emociju.

"Muzici ne trebaju ni vize, ni prevozna sredstva, ona putuje sama po sebi i nema granica. I ono što mi ovdje napravimo nosit će i slušati ljudi generacijama."

Nakon snimanja i izvođenja Ode radosti u novo aranžmanu sa evropskim i zapadnobalkanskim muzičarima, njihova produkcija će uskoro biti dostupna i široj publici.