Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Narodna skupština Republike Srpske usvojila je rano 25. decembra zaključak kojim se od Milorada Dodika, proruskog predsjednika tog bosanskoercegovačkog entiteta, traži da se ne odaziva na poziv Suda Bosne i Hercegovine, sve dok ne bude zdravstveno sposoban da učestvuje u postupku. Time je ublažen prvobitno definisan tekst zaključka, kojim je predloženo da se od Dodika traži da se uopšte ne odaziva na poziv Suda BiH, pred kojim mu se sudi za nepoštivanje odluka visokog predstavnika. Dodik, nedavno operisan u Beogradu, trebao se pojaviti pred Sudom BiH u srijedu, ali je ročište, po navodu njegovog advokata, odgođeno za 30. decembar.
- Kosovski premijer Albin Kurti rekao je 24. decembra da je biznismen sa sjevera Kosova Milan Radoičić dao naređenje za izvršenje napada na kanal Ibar-Lepenac 29. novembra, dok je država Srbija odgovorna za finansiranje, planiranje i logistiku napada. Kurti je rekao da ove tvrdnje zasniva na obavještajnim podacima.
- Premijer Srbije Miloš Vučević odbacio je u utorak mogućnost formiranja prelazne Vlade, nakon što je takav zahtjev uputilo nekoliko predstavnika opozicije.
Balkan na RSE
Osnovno tužilaštvo u Podgorici istražuje četiri slučaja seksualnog nasilja ili uznemiravanja djece u školama od strane nastavnika. Istrage su pokrenute pošto je bivša učenica podgoričke Gimnazije Sara Vujisić objavila da je profesor Radoman Čečović u junu 2021., neposredno nakon što je maturirala u toj školi slao poruke sa eksplicitnim seksualnim sadržajem. Optužba je aktuelizovala slične ranije prijave.
U više gradova Srbije nastavljene su studentske blokade fakulteta i akcija "Zastani Srbijo" kojom se na 15 minuta odaje pošta poginulima u padu nadsrešnice novosadske Želježničke stanice i traži odgovornost za njihovu smrt. Studenti koji blokiraju Pravni fakultet u Novom Sadu saopštili su da je ta obrazovna ustanova od 24. decembra "u potpunoj blokadi", što podrazumijeva obustavu rada svih službi i kompletnog naučno nastavnog osoblja. Blokadama i obustavi nastave pridružili su se i maturanti pojedinih gimnazija i srednjih stručnih škola.
Patrijarh Porfirije izjavio je 22. decembra da Srpska Pravoslavna Crkva sa zabrinutošću prati društvena dešavanja i rastuće tenzije u Srbiji, ali nije direktno podržao studentski protest povodom smrti 15 osoba u Novom Sadu, što kritičari opisuju kao nejasan stav Crkve.
Deset organizacija civilnog društva podnijelo je krivičnu prijavu protiv N.N. lica iz Bezbjednosno-informativne agencije (BIA) i policije zbog, kako su naveli, prisilnog otključavanja i zaražavanja špijunskim softverom telefona novinara, aktivista i članova civilnog društva u Srbiji. Tužilaštvo je potvrdilo prijem prijave i najavilo istragu, dok Amnesty International tvrdi da su srpski zvaničnici koristili špijunski softver.
U videu pogledajte kako Udruženje žena "Plane" u dobojskom naselju Makljenovac čuva tradiciju kroz sobu uređenu po uzoru na stare bosanske kuće. Saznajte šta je čekrk, čemu služi tusur i kako funkcioniše tkalački stan – podsjetnik na život bosanskih žena prije modernog doba.
Obilni snijeg u BiH doveo je do obustave nastave u pojedinim školama, prekida saobraćaja na cestama i željeznicama te angažmana EUFOR-a za pomoć, saopštili su nadležni 24. decembra. U Drvaru je proglašeno stanje elementarne nepogode. Pogledajte i fotogaleriju ‘Zima okovala Bosnu i Hercegovinu’.
Rat u Ukrajini
Jedna osoba je poginula, a 11 je ranjeno u ruskom napadu balističkim projektilom na stambeni blok u ukrajinskom gradu Krivij Rih, rekli su u utorak lokalni zvaničnici, dok su sukobi zabilježeni duž većeg dijela linije fronta na istoku Ukrajine gdje ruske snage napreduju usred spekulacije o strategiji Kremlja. Krivij Rih, rodni grad ukrajinskog predsjednika Volodimira Zelenskog, redovno je meta ruskih raketnih napada tokom rata.
Svijet
Novi lideri Sirije saopštili su u utorak da su postigli sporazum s pobunjeničkim grupama o njihovom raspuštanju i integraciji u okviru ministarstva odbrane. Na sastanka nisu prisustvovali predstavnici snaga predvođenih Kurdima.
Novi islamistički vladari Sirije, Hajat Tahrir al-Šam (HTS), brzo su se distancirali od načina na koji talibani upravljaju Afganistanom. Lider HTS-a obećao je omogućiti obrazovanje za žene i najavio formiranje inkluzivne vlade kako bi ujedinio svoju zemlju. Ipak, zapadni zvaničnici ostaju oprezni, upozoravajući na moguće ponavljanje talibanskog scenarija.
Kazahstan je prelaskom na jedinstvenu vremensku zonu izazvao nezadovoljstvo građana. U Oskemenu, gdje sunce sada zalazi već u 15.30, mračne večeri remete ritam života, ostavljajući ljude i djecu iscrpljenima. Vlasti razmatraju povratak na dvije vremenske zone zbog sve veće javne kritike.
Šta ima još...
- Srpska lista podnosi žalbu na odluku Izborne komisije Kosova da ne može na izbore
- Vučić razgovarao sa ruskim ambasadorom o NIS-u i Kosovu
- Ministar pravde Crne Gore odlučivat će o zemlji kojoj će Do Kvon biti izručen
- Ministarstvo kulture Srbije predložilo obustavu naplate naknade bibliotekama za autorska prava
- Sarajevska opština Vogošća ponovo bez grijanja i objašnjenja iz kantonalne vlade
- Optužnica na Kosovu protiv Srbina za seksualno nasilje tokom rata 1998/99.
- Ubijena 21 osoba, evakuacija u bolnici na sjeveru, saopštile vlasti Gaze
- Pakistan izveo zračne napade na skrovišta militanata u Afganistanu
- Rusija osudila američkog državljanina za špijunažu nakon suđenja zatvorenog za javnost
- YouTube u Rusiji 'praktično blokiran', navodi direktor ruskog Društva za zaštitu interneta
- Iranski savjet za sajber prostor glasao za ukidanje zabrane za WhatsApp i Google Play
Za kraj, pogledajte video iz Finske, koja je službeni dom Djeda Mraza. Turističko naselje u Laponiji privlači turiste. To je i mjesto gdje hiljade djece širom svijeta šalju svoje božićne želje poštom. Finski Djed Mraz i njegovi pomoćnici primaju pisma od djece koja traže igračke, knjige i sreću za svoje porodice. Iz Ukrajine stižu brojna pisma djece koja žele mir.
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro!
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!