Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Narodna fronta za oslobođenje Palestine u Libanu objavila je da su tri njena člana ubijena u zračnom udaru na Bejrut u ranim jutarnjim satima. To je ujedno prvi udar na centar Bejruta od rata 2006. godine. Izraelska vojska objavila je u nedjelju da je pogodila desetine ciljeva Hezbolaha u Libanu uključujući lansere usmjerene prema Izraelu. Izrael je pokrenuo i niz zračnih napada na ciljeve Hutija u Jemenu nakon što su njihovi militanti prethodnih dana ispalili projektile ka Izraelu.
- Prema preliminarnim rezultatima stranka krajnje desnice Slobodarska partija (FPO), predvođena Herbertom Kicklom, osvojila je najviše glasova na parlamentarnim izborima u Austriji. Ovo stranku potencijalno stavlja u vodeću poziciju da formira vladu po prvi put od Drugog svjetskog rata.
- Predsjednica Skupštine Srbije Ana Brnabić sazvala je za ponedjeljak, 30. septembar, vanrednu sjednicu parlamenta u vezi sa litijumom, saopšteno je iz Narodne skupštine. Kako se navodi u saopštenju, Brnabić je, na zahtjev 86 poslanika iz redova opozicije, sazvala treće vanredno zasijedanje Narodne skupštine sa početkom u 14.00.
RSE Intervju
Proći će decenije prije nego što u Srbiji, Republici Srpskoj ili Turskoj priznaju da je počinjen genocid nad Bošnjacima u Srebrenici i nad Armenima u bivšem Osmanskom carstvu.
Kazao je to u intervjuu za Radio Slobodna Evropa (RSE) James Waller, priznati naučnik u području proučavanja holokausta i genocida i profesor na brojnim američkim i evropskim univerzitetima, tokom nedavno održane Sigurnosne konferencije u Sarajevu.
Balkan na RSE
U Podgorici i Kotoru, održani su izbori za lokalne vlasti. Iako je u Podgorici opoziciona Demokratska partija socijalista (DPS) osvojila ubjedljivo najviše glasova, neizvjesno hoće li formirati vlast pošto je većina stranaka u kampanji rekla da neće u postizborbnu koaliciju s njima. Glasalo je 56 odsto birača, što je najniža izlaznost u posljednjih deset godina. Pogledajte video kako su pristalice DPS u Podgorici slavile pobjedu.
Patrijarh Srpske pravoslavne crkve (SPC) Porfirije koji je boravio u trodnevnoj posjeti Mitropoliji SPC u Crnoj Gori, služio je liturgiju u kotorskoj crkvi Svetog Nikole 29. septembra na dan održavanja lokalnih izbora u tom gradu. Mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije zahvalio je Porfiriju na, kako je rekao, ljubavi i očinskoj brizi za cio srpski narod, a posebno zbog dolaska u Boku kotorsku.
Kosovska policija saopštila je 29. septembra da se u ponoć dogodila eksplozija u blizini benzinske pumpe u centru Zvečana, opštine na sjeveru zemlje u kojoj žive Srbi. "Oko ponoći, u blizini benzinske pumpe koja se nalazi u centru Zvečana, došlo je do eksplozije", rekao je za RSE zamjenik direktora kosovske policije za sjever Veton Elshani. Elshani je rekao da u ovoj eksploziji nije bilo povrijeđenih i da su policijske jedinice odmah izašle na mjesto eksplozije.
Tema najnovijeg Mosta Radija Slobodna Evropa bila je da li je francusko-njemački plan za Kosovo, odnosno Ohridski sporazum, u koji je Zapad polagao velike nade, mrtav. Sagovornici su bili Stefan Surlić, docent Fakulteta političkih nauka u Beogradu, i Agon Maljići (Maliqi), politički analitičar iz Prištine.
Na krajnjem sjeveru Kosova živi jedna od manjinskih zajednica, koja se osjeća zaboravljeno i napušteno. Ne radi se o pripadnicima srpske, već bošnjačke zajednice koji žive u četiri sela na teritoriji opštine Leposavić u blizini granice sa Srbijom. Inače, pripadnici bošnjačke zajednice na Kosovu čine 1,6 posto od ukupnog broja stanovništva. Sela u kojima Bošnjaci žive na sjeveru - Rvatska, Kaljina, Vrbe i Berberišta – udaljena su od Prištine oko 90 kilometara, ali su veoma blizu Novog Pazara, grada na jugoistoku Srbije gdje mlade sve češće odlaze na studije, nakon čega se više i ne vraćaju u rodno mjesto.
U Podgorici je održana dvanaesta Parada ponosa. Iz LGBTIQ zajednice ističu da se na usvajanje ključnog Zakona o rodnom identitetu na osnovu samoodređenja čeka godinama, da nema hormonalne terapije za trans žene, a da se nasilje protiv LGBTIQ osoba neadekvatno tretira kao prekršaj. Skup je bio miran.
U Sarajevu i Banjaluci su u subotu, 28. septembra održani protesti građana koji su tražili izmjene Zakona o zaštiti životinja. Povod za održavanje protesta je zlostavljanje i mučenje životinja u prethodnom periodu, a posljednji incident se dogodio nedavno kada je muškarac iz Istočne Ilidže užetom zavezao psa za traktor i vukao ga po kolovozu.
Izraelski napadi na Liban
Uslijed masovnog izraelskog bombardovanja proteklog vikenda, stanovnici glavnog grada Libana napuštali su svoje domove u potrazi za skloništem. Bejrut je već bio preplavljen prethodnim talasom raseljenih ljudi koji su pobjegli od intenzivne izraelske zračne kampanje u južnom Libanu, koja je započela prošlog ponedjeljka i u kojoj je ubijeno oko 700 ljudi. Škole, pretvorene u skloništa za raseljene, već su prihvatile više od 80.000 ljudi. No, za mnoge Bejrut više nije siguran, pišu svjetski mediji.
Dok sukob između Izraela i Hezbolaha eskalira, obični građani, i Libanci i Izraelci snose najveći teret nasilja. Abu Muhammad je jedan od samo dvoje ljudi koji još uvijek žive u stambenoj zgradi od 12 spratova u gradu Tiru na jugu Libana. Većina od 200.000 stanovnika tog grada pobjegla je otkako je Izrael pokrenuo razorne zračne napade širom zemlje 23. septembra. "Ovdje više nema života", rekao je Muhammad, koji je domar u zgradi. "Svi su otišli. Gotovo sve prodavnice su zatvorene."
Izrael je tokom noći s petka, 27. septembra na subotu pokrenuo seriju napada na različite dijelove južnog dijela Bejruta gdje živi desetine hiljada stanovnika. U masovnim eksplozijama ubijen je lider Hezbolaha Hasan Nasrallah. Njegova smrt značajan je udarac za Hezbolah i ključnog sponzora te organizacije, Iran. Predsjednik iranskog parlamenta Mohammad Baqer Qalibaf izjavio je da će se militantne grupe nastaviti suprotstavljati Izraelu uz pomoć Teherana. On je također izdao upozorenje Sjedinjenim Državama. "SAD su saučesnici u svim ovim zločinima i... moraju prihvatiti posljedice", rekao je. Američki predsjednik Joe Biden izjavio je da je ubistvo šefa Hezbolaha "mjera pravde za njegove brojne žrtve". Pročitajte Ko je bio Hasan Nasralah, ubijeni vođa Hezbolaha?
Izraelska vojska objavila da u nedjelju 29. septembra da je ubijen i visokorangirani zvaničnik Hezbolaha Nabil Qaouk, koji je u Libanu smatran jednim od mogućih nasljednika ubijenog lidera Hezbolaha. Čovjek koji se za sada nezvanično smatra mogućim nasljednikom Nasrallaha je Sayyed Hashem Safieddine, njegov rođak koji vodi političke stavove Hezbolaha.
Rat u Ukrajini
Ukrajinska vojska saopštila je da su se teške borbe nastavile i 29. septembra nakon zračnih napada koji su uključivali i prodor ukrajinskih dronova dublje u Rusiju. Istovremeno, ruski odbrambeni zvaničnici tvrde da je njihova vojska oborila 125 ukrajinskih dronova u posljednjem talasu ukrajinskih napora da na rusku teritoriju prebaci rat koji traje na tlu Ukrajine dvije i po godine.
Ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski bio je 2020. uvučen u predizbornu kampanju u SAD protiv svoje volje. Tokom posjete Americi, samo nekoliko sedmica prije glasanja koje bi moglo imati ogroman uticaj na odbranu Kijeva od Rusije, ponovo se našao u političkim borbama demokrata i republikanaca.
Šta ima još...
- U uraganu Helene poginulo najmanje 69 osoba
- Rumunija ponovo pod uzbunom zbog opasnosti od poplava
- U poplavama u Nepalu poginula 151 osoba, zatvorene škole
- Papa pozvao na momentalni prekid vatre u Libanu
- Američka komanda kaže da je u zračnim napadima ubijeno 37 'terorističkih operativaca' u Siriji
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro!
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
