Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Francuski predsjednik Emmanuel Macron će u četvrtak i petak, 29. i 30. avgusta, boraviti u Srbiji, gdje će razgovarati s predsjednikom Aleksandrom Vučićem, otkriti ploču povodom završetka radova na modernizaciji beogradskog Aerodroma "Nikola Tesla", posjetiti Galeriju Matice srpske u Novom Sadu i održati govor na Forumu o mladima. Na Macronovoj agendi je i vještačka inteligencija. Dolazak Macrona u Srbiju važan je za njen evropski put, poručio je šef Delegacije EU u Beogradu Emanuele Giaufret. Uoči Macronove posjete Vučić je izjavio da se još razgovara o kupovini francuskih aviona "Rafal" i da cijena više nije pitanje, već određene garancije.
- Američka potpredsjednica Kamala Harris u četvrtak, 29. avgusta će dati svoj prvi televizijski intervju, u svojstvu predsjedničke kandidatkinje Demokratske stranke, televiziji CNN.
- Helikopter Oružanih snaga Bosne i Hercegovine zakačio je za žice dalekovoda tokom vježbe na jugu zemlje i srušio se 28. avgusta u Jablaničko jezero. Ministarstvo odbrane BiH saopštilo je da pilot, kopilot, tehničar-letač i specijalist službe traganja i spašavanja koji su bili u letjelici nisu životno ugroženi i da su upućeni na preventivni ljekarski prijem u hitnoj pomoći u Konjicu.
Balkan na RSE
Evropska unija smatra da je legitimno da Srbija sprovodi sigurnosne provjere na granicama, ali da to treba da se radi u skladu sa srpskim pravnim okvirom, te u skladu sa evropskim i međunarodnim standardima ljudskih prava. Jedan portparol EU je u pisanom odgovoru za RSE napomenuo da ovo ne bi trebalo da rezultira ograničavanjem sloboda pojedinaca, uključujući strane državljane. Beogradske vlasti su potvrdile da u Srbiji postoji spisak "nepoželjnih" građana, iz susjednih i drugih država, a koji nisu po mjeri vlasti zbog svojih političkih stavova.
Aktuelni pritisak vlasti na civilni sektor može da dovede do zaustavljanja evropskih integracija Srbije, izjavila je Bojana Selaković, koordinatorka Nacionalnog konventa o Evropskoj uniji (NKEU) za RSE. Ovaj savez, u kom je 850 nevladinih organizacija koje podržavaju ulazak Srbije u EU, otvorenim pismom obratio se najznačajnijim institucijama u državi izrazivši zabrinutost za stanje demokratije i ljudskih prava u Srbiji i njenu evropsku budućnost. Konvent je od premijera Miloša Vučevića i predsjednice Narodne skupštine Ane Brnabić zatražio da hitno obezbijede institucionalni dijalog.
Među ključnim su zahtjevima albanske nacionalne manjine u Srbiji su ravnomjerna zastupljenost u institucijama Srbije i priznavanje diploma sa Kosova, čiju nezavisnost Srbija ne priznaje. Zahtjevi, na čije ispunjenje se čeka više od decenije, sadržani su u Planu od sedam tačaka koji su sačinili predstavnici albanske nacionalne manjine i koji je Vlada Srbije prihvatila 2013. godine. Od tada Akcioni plan za njegovo sprovođenje još nije usvojen. "To je strahovito važno za sam osjećaj i bezbjednosti, ali i pripadnosti ovoj zemlji", kaže za RSE Aleksandar Popov, iz nevladinog Centra za regionalizam.
U videu pogledajte priču iz mjesta Bukova Kosa kod Prijedora, na sjeverozapadu Bosne i Hercegovine gdje ugalj kopa teslićka firma Drvo-export. Mještani koji žive uz rudnik suočavaju se sa nesnosnom prašinom i isparenjima uglja koji povremeno gori. Kompanija nema koncesiju za eksploataciju, a postupak dodjele je tek nedavno pokrenula Vlada bh. entiteta Republika Srpska. Zbog toga je Centar za životnu sredinu iz Banjaluke tužio entitetsku Vladu.
Centralni stadion u Podgorici na kojem je crnogorska reprezentacija igrala mečeve, stavljen je pod suspenziju Evropske fudbalske unije (UEFA) zbog katastrofalnog stanja travnjaka. Teren je suh i na više mjesta nedostaju travnate površine. To što Crna Gora nema stadion koji zadovoljava potrebe nacionalnog tima i uslove za takmičenja u kojima nastupa državna selekcija porazna je za sve, kazali su Radiju Slobodna Evropa u Fudbalskom savezu Crne Gore. Kvalitet travnjaka, dodaju, ne može garantovati sigurnost igračima obje reprezentacije.
RSE Intervju
Edward P. Joseph, predavač na Univerzitetu Johns Hopkins u Sjedinjenim Državama, u intervjuu za Radio Slobodna Evropa govori o uticaju koji bi ishod izbora u SAD-u mogao da ima na Zapadni Balkan. Joseph kaže da bi mogući povratak Donalda Trump na mjesto predsjednika mogao da dovede do drastičnih promjena u vanjskoj politici SAD-a. U tom slučaju, Joseph ne isključuje mogućnost dogovora s Rusijom o Ukrajini, što bi se, kako kaže, direktno odrazilo na Balkan.
Rat u Ukrajini
Najmanje devet ljudi je poginulo u novim ruskim udarima i granatiranju dva ukrajinska regiona 28. avgusta, pošto je skladište nafte u ruskoj oblasti Rostov zahvaćeno plamenom nakon udara ukrajinske bespilotne letjelice.
Ruski predsjednik Vladimir Putin će vjerovatno pokrenuti kontraofanzivu da pokuša da povrati teritoriju u regionu Kursk koju su zauzele ukrajinske trupe, naveo je 28. avgusta zamjenik direktora CIA-a (Centralne informativne agencije) David Cohen, prenosi redakcija Radija Slobodna Evropa na engleskom jeziku. "Naše očekivanje je da će to biti teška borba za Ruse", rekao je Cohen na konferenciji nacionalne bezbjednosti.
Na Ukrajinu je od početka invazije izvršeno oko 15.000 ruskih zračnih ili napada dronovima, a broj udara se povećao od sredine 2023. godine. U infografici pogledajte mapu gdje su obilježena mjesta napada.
U videu Ukrajinskog servisa RSE pogledajte video o ukrajinskim paraolimpijcima koji poručuju da su spremni za osvajanje zlata na igrama u Parizu koje su počele 28. avgusta. Muškoj sjedećoj odbojkaškoj reprezentaciji ne smeta ni to što su, zbog ograničenih letova iz Ukrajine, nekoliko dana putovali vozom. Rat kod kuće im je dodatna motivacija za medalju.
Svijet
Najmanje 10 Palestinaca je ubijeno u izraelskim racijama i napadima u nekoliko gradova na sjeveru okupirane Zapadne obale, rekao je portparol Crvenog polumjeseca 28. avgusta. Izraelske snage sigurnosti objavile su da izvode "protuterorističku operaciju za suzbijanje terora" u Jeninu i Tulkarmu na Zapadnoj obali.
Od razbijanja bjeloruskog civilnog društva nakon gušenja prodemokratskih protesta koji su izbili 2020. godine, siročad i druga djeca u nepovoljnom položaju sve su više podvrgnuta visoko ideologiziranom "vojno-patriotskom" obrazovanju koje dijelom vode ministarstva odbrane i unutrašnjih poslova.
Prije pet mjeseci poplave su opustošile sela u kazahstanskoj regiji Aktobe. Radio Slobodna Evropa je posjetio jedno takvo selo, Karatal, gdje je više od 230 kuća ostalo nepogodno za stanovanje. Šta su novinari zabilježili, pogledajte u fotogaleriji.
Šta ima još...
- Saslušanjem svjedoka odbrane nastavljeno suđenje Dodiku
- Vulinu uskraćen prelet preko BiH, saopštila Vlada Srbije
- Vučić pozvao naučnu zajednicu da iznese mišljenje o projektu 'Jadar'
- Kurti: Radimo sve potrebne konsultacije za otvaranje mosta na Ibru
- Privedeno više osoba zbog napada na širem području Mostara
- Većina požara u Srbiji ugašena, na jugoistoku još uvijek aktivni
- Srbija donirala 5.000 laptop i tablet računara ukrajinskim učenicima, saopštila Olena Zelenska
- Izmijenjena optužnica protiv Trampa u slučaju podrivanja izbora
- Direktor Telegrama pušten iz francuskog pritvora, ali će morati pred sud
- Jačanje veza EU i Velike Britanije, ali Brexit ostaje
- Siromašni sloj populacije snosi teret ekstremnih vrućina u Evropi, kažu španski istraživači
- U Parizu počele Paraolimpijske igre
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
