Nakon tijumfa albanskih nacionalnih partija na izborima u Tuzima i značajnog pada popularnosti Demokratske partije socijalista (DPS) Mila Đukanovića u svom tradicionalnom uporištu, otvara se pitanje ko će formirati novu vlast u najmlađoj crnogorskoj opštini.
Da li će jedan nedostajući odbornički mandat Albanski forum naći u nekoj od manjih partija koje su prešle cenzus ili je moguća široka koalicija sa DPS-om, sa kojima su partneri na državnom nivou? Na kraju, može li konačni epilog uticati na centralnu vlast, u kojoj su predstavnici Albanaca bili neizostavni dio Đukanovićeve vlasti.
Veliko veselje bilo je u nedjelju uveče u Tuzima, centru Malesije, pograničnom kraju između Crne Gore i Albanije, u kome su većina stanovništva Albanci. Uz razvijene albanske zastave, mještani te najmlađe crnogorske opštine, prvi put slavili su bez pristalica Đukanovićeve Demokratske partije socijalista, u mjestu koje je bilo dugogodišnje tradicionalno uporište te stranke, dok su Tuzi bili gradska opština u sastavu Podgorice. Međutim, prvi put na jednoj izbornoj listi, Albanci su trijumfovali u bloku nazvanom Albanski forum.
Nik Đeljošaj, poslanik Albanske Alternative u crnogorskom parlamentu, koja zajedno sa Demokratskim savezom Albanaca (DSA) i Demokratskom unijom Albanaca (DUA) čini Albanski forum, za Radio Slobodna Evropa (RSE) ističe da se samo desilo ono što je bilo očekivano.
"Ovo su za nas bili istorijski izbori, čekali smo dugo da se ostvari samostalna opština Tuzi i znali smo da će građani da daju svoj glas onim snagama koje su to i ostvarile. Na taj način su pokazali da su znali da cijene svoj glas za one koji su se iskreno zalagali i ostvarili taj projekat. Sa druge strane, imali smo veliko interesovanje naših ljudi koji su na privremenom radu u inostranstvu", ističe Đeljošaj.
Sa druge strane, DPS, čiji je nosilac liste u Tuzima bi predsjednik države i lider te partije Milo Đukanović, na izborima je nastupala samostalno i, iako je pojedinačno osvojila najviše odborničkih mjesta u lokalnom parlamentu, u odnosu na izbore iz novembra 2017, izgubila je četiri mandata.
Čime pad popularnosti DPS-a, u mjestu koje je slovilo za jedno od njenih najtvrđih uporišta, objašnjava Nikola Gegaj, kandidat za odbornika DPS-a u opštini Tuzi?
"Došlo je do sinergetskog efekta objedinjavanja albanskih partija, onda i veliki broj naših iseljenika u dijaspori, koji su došli da glasaju u velikom broju. Naravno da su podržali albansku koaliciju, a ta koalicija imala je izuzetno veliku podršku i od naših susjednih država i drugih subjekata", kaže Gegaj-
Kako osim, učesnika izbora u Tuzima, njihove rezultate i specifičnu težinu koje nose, posmatraju politički analitičari?
Daliborka Uljarević iz Centra za građansko obrazovanje za RSE primjećuje kako izborni epilog u Tuzima šalje dvije važne poruke.
"Prva jeste da je DPS značajno oslabljen, a druga da manjine, u ovom slučaju albanska manjina, u DPS-u ne vide više dominantan politički izraz. Ovo drugo naglašavam, zato što je značajan dio svog imidža DPS gradio na tome što je manjine plašio drugim političkim opcijama, sebe predstavljajući kao najsigurnijeg zastupnika i zaštitnika njihovih interesa. Isto to je koristio i u daljoj komunikaciji prema inostranstvu, odnosno prema međunarodnoj zajednici, čime se pozicionirao bolje od opozicionih struktura", navodi Uljarević.
Tuzima, mjestu nadomak Podgorice, čije glasačko tijelo broji oko 12.000 birača, shodno izmjenama Zakona o teritorijalnoj organizaciji, status samostalne opštine, koji joj je oduzet 1958. godine, vraćen je 1. septembra 2018, administrativnim izdvajanjem iz Glavnog grada. Time je, nakon dvodecenijskog najava državne vlasti, realizovano obećanje mještanima Malesije, što je za to područje, koje ima brojnu dijasporu, posebno u Americi, značilo mogućnost za realizaciju brojnih benefita.
Sada preostaje da se vidi kako će se formirati prva vlast u samostalnoj opštini.
Da li će Albanski forum u postizborni savez ući sa nekim od manjih partnera ili je moguće formiranje široke koalicije sa DPS-om?
"Nećemo hipotetički pričati ni o čemu, naše neko viđenje smo već saopštili, da ćemo mi da budemo stub onoga koji će da vodi opštinu naredne četiri godine", navodi Nik Đeljošaj.
Na pitanje RSE da li su načelno sve opcije otvorene, Đeljošaj odgovara: "O tom - potom".
"Očekujem da će biti široke koalicije, dakle i DPS-a i albanskih partija i Bošnjačke stranke (BS) i Socijaldemokrata (SD). To je ta koalicija koja se primjenjuje u nekoliko opština u Crnoj Gori", kaže Nikola Gegaj iz DPS-a.
- Može vas interesovati: Šta donose prvi izbori u samostalnoj opštini Tuzi?
Kakav god bio konačan ishod u poslije izbornim kombinatorikama u Tuzima, za Daliborku Uljarević to neće imati samo lokalan značaj, već se može odraziti i na odnose na državnom nivou, gdje su predstavnici nacionalnih manjina, pa i Albanaca bili neizostavni dio centralne vlasti.
"DPS-u definitivno ne odgovara bilo kakav poremećaj u funkcionisanju koalicije na državnom nivou, među postojećim koalicionim partnerima. Zato što već ima dovoljno problema na drugim nivoima i suočava se sa sopstvenim slabljenjem i to po cijenu da žrtvuje vlast u Tuzima. Mi smo i do sada vidjeli da koalicioni partneri, uključujući i albanske stranke, nijesu stale u zaštitu DPS-a kada je riječ o aferama koje se otvaraju, i mislim da će DPS radije pokušati da sve drži unutar sopstvene kuće, odnosno da riješi, ako ne može da čuva ono što ima već sigurno", zaključuje Uljarević.
Facebook Forum