Bitka za kontrolu sektora bezbjednosti u Crnoj Gori

Nakon konstituisanja nove Vlade premijera Milojka Spajića, početkom novembra najavljene su smjene u vrhu sektora bezbjednosti Crne Gore.

Dio ministara sumnjiči aktuelne čelnike javne bezbjednosti i tajne policije da su zloupotrebljavali pozicije u političke svrhe, a neke i da su radili za interese zemalja koje nijesu članice NATO-a.

U ovim optužbama prednjači ministar pravde, Andrej Milović.

Milović dolazi iz redova Pokreta Evropa sad premijera Spajića. Sa deset od 23 člana Vlade, Pokret čini okosnicu izvršne vlasti.

Ipak, nemaju čelne pozicije u resorima koji kontrolišu sektor bezbjednosti.

Ministar unutrašnjih poslova i potpredsjednik Vlade zadužen za bezbjedonosnu politiku su iz Demokrata, glavnog koalicionog partnera Evrope sad.

Na čelu bezbjednosnih službi su i dalje kadrovi izabrani za vrijeme prethodne Vlade, premijera Dritana Abazovića, čija URA nije u novoj Vladi.

Premijer Spajić se oštro suprotstavio da URA uđe u Vladu, zbog loših političkih odnosa sa Abazovićem, koji su kulminirali u predizbornom periodu.

Demokrate su, pak, lobirale za ulazak URA-e u Vladu.

O borbi za kontrolu nad bezbjednosnim sektorom među koalicionim partnerima, koja se odvija "iza zatvorenih vrata", uglavnom se zna na osnovu izjava ministra pravde.

Ono što je izvjesno, u pitanju su pozicije direktora Uprave policije i Agencije za nacionalnu bezbjednost, kao i mjesto šefa Specijalnog policijskog tima koji je u službi Specijalnog tužilaštva za organizovani kriminal i korupciju.

Uz to, u toku je i proces za izbor Vrhovnog državnog tužioca. Tu funkciju su poslednje četiri godine obavljali tužioci u privremenom statusu, kao vršioci dužnosti.

Direktor Uprave policije - javna bezbjednost

Na čelu policije trenutno je Zoran Brđanin.

On je na tu poziciju izabran 2021.godine, da bi ga u martu ove godine smijenila Vlada Dritana Abazovića nakon hapšenja njegovog pomoćnika Dejana Kneževića pod sumnjom da je dio kriminalne grupe Kavački klan.

Upravni sud je u junu ocijenio da je smjena bila nezakonita, ali je Abazovićeva Vlada odbila da ga vrati na funkciju. Na njegovo mjesto je postavljen policijski funkiconer, Nikola Terzić.

Upravni sud je istu odluku ponovo donio 11. decembra. Nova Vlada Milojka Spajića je uvažila odluku i vratila Brđanina na poziciju direktora policije a Terzić je podnio ostavku.

Abazović je nedavno, nakon što je prešao u opozicione klupe u Skupštini, saopštio da je Brđanin tada smijenjen "jer je u Sky aplikaciji doveden u vezu sa Ljubom Milovićem", policijskim službenikom u bjekstvu, koji je osumnjičen da je pripadao jednom od narko klanova u Crnoj Gori.

Da bi Brđanin ovog puta legalno mogao biti razriješen, najavio je ministar unutrašnjih poslova, Danilo Šaranović.

To će se desiti ukoliko skupštinski Odbor za bezbjednost i odbranu, 21. decembra, za kad je zakazana sjednica, odbije Brđaninov izvještaj o rezultatima u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije.

Da bi bio izabran novi direktor policije, Vlada mora da raspiše javni konkurs, a do tada da predloži vršioca dužnosti na šest mjeseci.

Od kandidata koji su ispunili uslove konkursa, Vlada na predlog ministra unutrašnjih poslova bira direktora.

Prethodno o kandidatu neobavezujuće mišljenje daje Skupštinski odbor za bezbjednost.

Agencija za nacionalnu bezbjednost – tajna policija

Aktuelni direktor je Boris Milić.

Imenovala ga je Vlada Dritana Abazovića prošle godine, nakon što je smijenila dotadašnjeg direktora Sava Kenteru bez obrazloženja.

Do smjene Kentere je došlo nakon razbijanja mreže ruskih špijuna u Crnoj Gori, kada je na zahtjev Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB) iz Crne Gore protjerano 35 osoba.

Za sad je Vlada Milojka Spajića, početkom novembra, smijenila generalnog inspektora ANB-a Artana Kurtija, koga je na to mjesto imenovao Abazović, uprkos činjenici da je imao dvije osuđujuće presude.

Istovremeno, nagovještena je smjena rukovodioca tajne policije.

Ministar pravde Andrej Milović je u intervjuu podgoričkoj Pobjedi ocijenio da "ANB nije štitila nacionalne interese države Crne Gore, već je služila kao ispostava službi bezbjednosti van NATO-ovog sistema".

Rekao je i da je u prethodnom periodu više desetina osoba zaposleno u ANB-u bez neophodnih provjera i profesionalnih kriterijuma.

U posljednje tri godine, od kada je promijenjena 30-ogodišnja vlast DPS-a Mila Đukanovića, na čelu ANB-a bila su četiri direktora: Dejan Peruničić, Dejan Vukšić, Savo Kentera i Boris Milić.

Direktora Agencije imenuje i razrješava Vlada, na predlog premijera.

Prethodno Vlada dostavlja predlog nadležnom skupštinskom odboru, koji daje neobavezujuće mišljenje.

Mandat direktora je pet godina, a odgovoran je Vladi.

Šef Specijalnog policijskog tima

Na ovoj poziciji, koja direktno sarađuje sa Specijalnim tužilaštvom za organizovani kriminal i korupciju, sada je Predrag Šuković.

Ministar pravde direktno je targetirao Šukovića kao jednog od navodnih kreatora afere "Do Kwon", kojom je pokušana kompromitacija sadašnjeg premijera Spajića uoči parlamentarnih izbora u junu ove godine.

Hyeong Do Kwon je uhapšen u Crnoj Gori u martu na osnovu potjernica iz Sjedinjenih Država i Južne Koreje zbog štete od više desetina milijardi dolara prouzrokovanoj propašću njegovih kriptovaluta Terra i Luna.

Tadašnji premijer Dritan Abazović je sugerisao da je Spajić u poslovnoj vezi sa Do Kwonom i iznio sumnju da je njegov Pokret Evropa sad u kampanji finansiran iz posla sa kriptovalutama, te da nadležne institucije treba da ispitaju tu vezu.

Ministar Milović je optužio Šukovića, da je u saradnji sa Abazovićevom URA-om učestvovao u zloupotrebi institucija i poručio da "on neće biti u bezbjednosnom sektoru, ili ja neću biti u Vladi Crne Gore."

Na izjavu ministra Milovića reagovalo je Specijalno tužilaštvo saopštivši da Šuković ne može biti smijenjen ili premješten ukoliko se sa tim ne složi Glavni Specijalni tužilac.

On i predlaže šefa Specijalnog policijskog tima. Zahtjev upućuje direktoru Uprave policije pošto je jedinica za rad sa Specijalnim tužilaštvom u okviru tog resora.

Zakon nije predvidio, šta se dešava ukoliko direktor policije odbije predlog.

Šuković je široj javnosti poznat od 2016. kada je ranjen u centru Podgorice. Tada je bio načelnik Odjeljenja za organizovani kriminal. Nikad se nije otkrilo ko je pucao.

Godine 2015. Šuković je uhapšen i procesuiran jer je pod pseudonimom "Boss", na portalu, prijetio tadašnjem potpredsjedniku Vlade Dušku Markoviću iz Demokratske partije socijalista koja je tada bila na vlasti.

Vrhovni državni tužilac

Trenutno ovu poziciju, u statusu vršioca dužnosti, obavlja Tatjana Begović.

Za Vrhovnu državnu tužiteljku u punom mandatu, Tužilački savjet je predložio tužiteljku, Maju Jovanović.

U prvom glasanju Skupština glasa o predlogu Tužilačkog savjeta.

Ako Jovanović, kao njihov kandidat, ne dobije potrebnu većinu, glasa se za sve kandidate koji ispunjavaju zakonske uslove.

Osim Jovanović, još dva kandidata ispunjavaju uslove.

Jedan je Milorad Marković, za koga su proteklih dana otvoreno lobirali funkcioneri parlamentarne većine iz Pokreta Evropa sad, Demokrata i partija proruskog Demokratskog fronta.

Marković nije nikad radio kao tužilac.

Osim njih dvoje kandidatkinja je i sutkinja Suzana Mugoša, koja je lidere Demokratskog fronta u procesu "državni udar" prvostepeno osudila na kazne zatvora. Tu presudu je oborio Apelacioni sud i vratio slučaj na ponovno suđenje.

Da bi bio izabran za vrhovnog državnog tužioca, kandidat mora u Skupštini da dobije podršku dvotrećinske većine od 54 poslanika, odnosno u slučaju drugog kruga glasanja 49 glasova.

Parlament ima 81 poslanika.

I pored nekoliko javnih poziva, za poslednje četiri godine nije postignut dogovor u parlamentu da se podrži jedan od kandidata i izabere vrhovni državni tužilac.