Potpredsjednik Vlade Crne Gore Nik Đeljošaj saopštio je u srijedu da će predložiti Vladi da obaveže telekomunikacionu kompaniju One da ukloni iz upotrebe opremu Huawei i ZTE.
Poručio je i da novi državni Data centar ne smje biti opremljen tehnologijom ova dva kineska proizvođača.
"U potpunosti podržavam stav Sjedinjenih Američkih Država o ozbiljnim bezbjednosnim rizicima koje predstavlja oprema kineskih proizvođača u ključnim komunikacionim sistemima. Kao NATO saveznik, Crna Gora mora slijediti najviše evroatlantske bezbjednosne standarde", naveo je Đeljošaj.
Radio Slobodna Evropa prethodno je u utorak objavio – pozivajući se na studiju Digitalnog forenzičkog centra – da jedna od tri telekomunikacione kompanije u Crnoj Gori koristi bazne stanice za 5G kineske kompanije Huawei.
Iz Stejt departmenta su potom za RSE kazali da prisustvo opreme nepouzdanih dobavljača u kritičnoj infrastrukturi širom svijeta predstavlja ozbiljan rizik za bezbjednost Crne Gore, SAD i NATO-a.
"I dalje smo veoma zabrinuti zbog ranjivosti u našoj kolektivnoj bezbjednosti kada NATO saveznici povjeravaju kritičnu infrastrukturu nepouzdanim dobavljačima usluga - time rizikujući naše interese, bezbjednost i vrijednosti."
Iz Stejt departmena su pozvali zemlje da daju prioritet nacionalnoj bezbjednosti i privatnosti u odnosu na "jeftiniju opremu i usluge" u svim nabavkama kritične infrastrukture.
Oni su naveli i da su sajber akteri sa sjedištem u Kini više puta kompromitovali mreže glavnih američkih i globalnih telekomunikacionih provajdera kako bi sprovodili široke kampanje sajber špijunaže.
A iz Evropske komisije su za RSE kazali da Huawei predstavlja "značajno veći rizik" od drugih dobavljača 5G tehnologije.
Zabrinutost zbog moguće špijunaže i sabotaže
Da Crna Gora - kao članica NATO i kandidat za članstvo u Evropskoj uniji - mora biti oprezna u korišćenju kineskih tehnologija, upozorio je DFC, osnovan od strane Atlantskog saveza Crne Gore.
"Iako su rješenja kineskih kompanija tehnološki napredna i cjenovno konkurentna, njihove veze sa kineskim državnim i obavještajnim strukturama izazivaju zabrinutost u pogledu bezbjednosti, uključujući mogućnosti špijunaže, sabotaže i kontrole ključne infrastrukture."
Iz DFC-a ističu da su zabrinutost i strahovi zapadnih zemalja pojačani zbog kineskog zakona o nacionalnoj bezbjednosti, koji njihove kompanije obavezuje da sarađuju sa državnim obavještajnim službama.
SAD predvode globalnu kampanju protiv korišćenja kineske 5G opreme, posebno kompanija Huawei i ZTE.
Tako iz DFC-a navode da je istraga Federalnog istražnog biroa (FBI) iz 2022. otkrila da se oprema Huaweija može koristiti za ometanje vojnih komunikacija SAD, uključujući one koje se odnose na njen nuklearni arsenal.
Više zemalja se u međuvremenu pridružilo SAD u zabrani korištenja 5G opreme određenih kineskih kompanija.
One: Institucije nisu izražavale zabrinutost
Crna Gora je prošle godine donijela novi Zakon o elektronskim komunikacijama, koji omogućava Vladi da ograničava nabavke i upotrebu opreme određenog proizvođača, ukoliko procijeni da bi ona mogla imati štetne posljedice po nacionalnu bezbjednost.
U tom duhu, potpredsjednik Vlade i ministar ekonomskog razvoja je kazao da će predložiti Vladi da obaveže kompaniju One da ukloni Huawei i ZTE opremu iz upotrebe.
"Kao i da novi državni Data centar ne smije biti opremljen tehnologijom navedenih proizvođača ili drugih dobavljača visokog rizika. Crna Gora mora graditi sigurne, moderne i pouzdane digitalne sisteme u potpunoj saradnji sa svojim ključnim partnerima - SAD i NATO savezom", zaključo je Đeljošaj.
Kompanija One je za RSE kazala da do sada nijedna nadležna institucija nije izrazila zabrinutost u vezi sa tehnologijama koje se koriste u njihovoj mreži.
Iz kompanije dodaju da sprovode redovne tehničke i bezbjednosne provjere, kako bi se obezbijedilo da se mreža ne zloupotrijebi na bilo koji način koji bi ugrozio korisnike ili bezbjednost države.
Predlogom budžeta Vlade za 2026. predviđeno je zaduženje od 300 miliona eura za izgradnju Administrativnog i državnog Data centra u Podgorici.
U Predlogu se navodi da se ulaganje u ovakve projekte direktno uklapa u strateške obaveze Crne Gore kao članice NATO-a.
"Projekat izgradnje Državnog Data Centra i podmorskog internet kabla predstavlja konkretan doprinos kolektivnoj bezbjednosti, u skladu sa članom 3. Vašingtonskog ugovora, koji obavezuje članice da razvijaju vlastite kapacitete za odbranu i otpornost", piše u dokumentu.
Crna Gora je članica NATO od 2017. a plan Vlade je da 2028. uvede zemlju i u Evropsku uniju.
