Dostupni linkovi

Balkan i SAD: Od antiamerikanizma do bezrezervne podrške


Statua Bila Klitona u Prištini, 2009.
Statua Bila Klitona u Prištini, 2009.
Posljednje Gallupovo istraživanje o percepciji SAD, Kine, Njemačke, Rusije i Velike Britanije u svijetu pokazalo je posebeno zanimljive podatke kada je riječ o Americi. U generalnim zaključima se navodi da, iako je imidž SAD u blagom opadanju u trećoj godini Baraka Obame u Bijeloj kući, on je još uvjek neuporedivo bolji nego je to bio za vrijeme Bušove administracije.

Od 136 anketiranih zemlja prosječna podrška liderstvu SAD iznosi 46%, što je za procenat manje nego u prethodnom istraživanju. Najveću podršku SAD imaju u Africi, posebno u državama sub-saharske oblasti gdje je oko 75 odsto, u Aziji podrška varira mada je uglavnom više pozitivna nego negativna, osim na Bliskom istoku i regionu južne Azije, gdje je uglavnom negativna.

Kada je riječ o Evropi generalni zaključak je da je, i pored pada, podrška administraciji SAD pod vođstvom Baraka Obame, više nego duplo veća nego što je to bila za vrijeme Džordža Buša.

Posebno zanimljiv rezultat ispitivanja javnog mnijena Gallupa širom svijeta je da su na početku i na kraju liste dvije balkanske države. Sa 90% podrške Kosovo je zemlja čiji građani ubjedljivo najviše podržavaju SAD, dok je sa 8 % podrške Srbija zemlja čiju su građani izrazito antiamerički raspoloženi. Čak je u Iranu ta podrška za jedan procenat viša i iznosi 9%.

Percepcija da su Sjedinjene Američke Države zemlja koja ima neprijateljski stav prema Srbiji kao da se zacementirala u srpskom javnom mnenju u posljednjih dvanaest godina. Istraživači Gallupa su još prije tri godine zaključili da se negativni stavovi srpskog javnog mnijenja prema Americi mogu porediti samo sa antiameričkim osjećajima u arapskoj javnosti. A kao i uvijek na Balkanu iz jedne krajnosti u drugu “Love your country as Albanians love America”, poznata izreka na Kosovu, ili u prevodu “ voli svoju zemlju kao što Albanci vole Ameriku”.

Srbija je prešla put od ljubavi prema Americi do zemlje čijih samo 8 odsto građana daje pozitivnu ocjenu za SAD. Izrazito negativan odnos prema svjetskoj super sili broj jedan, objašnjava se uglavnom vizurom Srbije prema 90'-tim i odnosom SAD prema ratovima u bivšoj Jugoslaviji, tu je bombardovanje SRJ 1999. i nezavisnost Kosova.

Antiamerikanizam su raspirivale političke elite i mediji, umjesto da objasne domaćoj javnosti da je intervencija na SRJ posljedica onoga što su srpske snage bezbjednosti činile na Kosovu, pa su velike sile predvođene SAD ovoga puta reagovale ne čekajući da se ponovi Srebrenica, kažu sagovornici Branke Trivić u tekstu Negativan stav prema Americi zbog Kosova i bombardovanja.

Politički uticaj

Kod Kosovara će podrška Amerike tokom 1999. godine ostati u trajnom sjećanju, jer bez njene uloge Kosovo sigurno ne bi bilo danas ono što jeste, ocenjuju analitičari na Kosovu.

Građani takođe smatraju da će Kosovari još duže vrijeme polagati nade u Ameriku, s obzirom da je ona najbliži saveznik Kosovu, piše Amra Zejneli u tekstu Kosovari ostaju i ubuduće privrženi Americi.

BIH je, pak, kao i u svemu drugom podijeljena i po pitanju odnosa prema SAD. Još od vremena kada je priznala BiH, 6. aprila 1992. godine, Amerika igra jednu od najznačajnijih uloga u političkom životu zemlje.

Od zauzimanja za NATO intervenciju pa do potpisivanja mirovnog sporazuma u Dejtonu, koji je proizvod tzv šatl diplomatije vođene pod medijatorskom ulogom SAD.

Od tada pa do danas snažno američko prisustvo u velikoj mjeri utiče na domaće političke strukture, koje ga, opet, doživljavaju s jedne strane kao nepoželjan pritisak, a s druge kao dobrodošlu pomoć prijateljske zemlje, kaže u tekstu Podrška Vašingtona Bosni i Hercegovini ipak dobrodošla Dženana Halimović i dodaje da se takav stav reflektuje i kod građana.

Iako je, prema Gallupovom istraživanju, 22 % građana Crne Gore dalo pozitivnu ocjenu SAD-u, ne može se reći da to odslikava pravi stav prema ovoj zemlji.

Crnogorske vlasti još zaokreta 1997., forsiraju SAD kao ključnog partnera uz EU, cijeneći poziciju Amerike uoči referenduma, kada je zvanični Brisel prvo vršio pritisak da se odustane od njega a potom postavio veoma stroge kriterijume za održavanje.

Zvanična Podgorica danas najviše cijeni pomoć u procesu NATO integracija, a u međuvremenu je i opozicija (uglavnom srpska) reterirala, ili se pomirila sa činjenicom da su SAD nezaobilazne u kreiranju međunarodnih odnosa, pa sada od SAD očekuju i da im pomogne u rušenju Mila Đukanovića i njegovog establišmenta, piše Dimitrije Jovićević u tekstu Nezaobilazan stav SAD u kreiranju crnogorske spoljne politike.

Hrvatska je apsolutno okrenuta Zapadu i Sjedinjenim Američkim Državama, te se ne može govoriti o nekom ozbiljnijem antiamerikanizmu, iako je onu široj javnosti prilično prisutan, prije svega zbog američke vanjske politike i vojnih intervencija, navodi Ankica Barbir Mladinović u tekstu Antiamerikanizam kod Hrvata uprkos okrenutosti Zapadu.
XS
SM
MD
LG