Bugarska i dalje nije popustila u njenim zahtevima da se u pristupnim pregovorima sa Severnom Makedonijom za članstvo u Evropskoj uniji (EU), obuhvate i dobrosusedski odnosi, te traži da se ovo poglavlje tretira kao suštinsko pitanje, poput onog koje se tiče vladavine prava.
Kako se saznaje iz diplomatskih izvora, Bugarska smatra da tema dobrosusedskih odnosa treba da bude obuhvaćena u prvoj grupi, odnosno prvom klasteru u pristupnim pregovorima.
Naime, prema novoj metodologiji Evropske komisije (EK) koja će početi sa primenom upravo u slučaju Severne Makedonije, prvi klaster, koji je nazvan “Osnove”, obuhvata poglavlja koja se tiču pravosuđa i osnovnih prava, pravde, slobode i sigurnosti, funkcionisanja demokratskih institucija, reformu javne uprave, ekonomske kriterijume, javnu upravu i javne nabavke, kao i finansijsku kontrolu.
Radi se o najvažnijem klasteru u novoj metodologiji.
EU namerava da ovaj klaster bude prvi otvoren, ali poslednji zatvoren, budući da obuhvata najvažnije elemente u pristupnim pregovorima. Međutim Bugarska insistira da i poglavlje 35 koje se tiče “ostalih pitanja”, a koje za Bugarsku podrazumeva dobrosusedske odnose, bude obuhvaćeno u ovom prvom klasteru.
“Dobrosusedski odnosi su suštinska vrednost EU. Oni su uvek bili - i biće i dalje - među elementima koji definišu put pristupanja Republike Severne Makedonije. Stoga bi dobrosusedski odnosi trebali biti uključeni u ‘osnove’”, stoji u komentaru bugarske vlade koji je podnet Savetu EU u koji RSE ima uvid.
RSE je imao uvid i u nacrt pregovaračkog okvira za Severnu Makedoniju, koji i dalje nije usaglašen. U ovom dokumentu stoji da je za napredak Skoplja u pristupnom procesu neophodna posvećenost Severne Makedonije dobrosusedskim odnosima i tesnoj regionalnoj saradnji, te važnost postizanja “opipljivih rezultata i sprovođenja” dobronamernih bilateralnih sporazuma, uključujući Prespanski sporazum sa Grčkom i Dogovor o dobrosusedskim odnosima sa Bugarskom.
Međutim čini se da ovo ne zadovoljava zvaničnu Sofiju koja smatra da, poput vladavine prava, i dobrosusedski odnosi zahtevaju kontinuirane napore i da se stoga “moraju procenjivati od samog početka i u toku celog pristupnog procesa” kako bi se utvrdio progres.
Prigovori i na terminologiju oko imena i jezika
Prema komentarima koje je Bugarska vlada krajem septembra predala Savetu EU, vlada u Sofiji takođe prigovara i na terminologiju koja je korišćena u nacrtu pregovaračkog okvira sa Severnom Makedonijom.
Bugarska uslovljava izmenu u terminologiji koji se tiče makedonskog jezika kako bi omogućila napredak u izradi konačnog pregovaračkog okvira.
“Bugarska ne priznaje postojanje odvojenog takozvanog ‘makedonskog jezika’ i stoga ne može pristati na bilo kakvo pozivanje na njega u dokumentima EU. Pozivanje na ‘službeni jezik’ ove zemlje omogućava da se nastavi sa institucionalnim radom”, stoji u dokumentu u koji je RSE imao uvid.
Takođe, Bugarska insistira i na isključivoj upotrebi punog ustavnog imena Severne Makedonije.
“Ovo omogućava razlikovanje geografskog regiona Severna Makedonija (delimično u Bugarskoj) od političkog entiteta Republika Severna Makedonija”, stav je bugarske vlade.
Oko teksta pregovaračkog okvira raspravlja radna grupa EU koja se bavi zemljama u proširenju i zemljama koje su u procesu pristupnih pregovora (COELA). Ne isključuje se mogućnost da se debata podigne na viši nivo odnosno na ambasadore zemalja članica EU ako diplomate iz država članica koji su deo radne grupe, ne usaglase stavove.
Nemačko predsedavanje se i dalje nada otvaranju pristupnih pregovora sa severnom Makedonijom do decembra ove godine. Nemačka je mišljenja da su uslovi za početak pristupnih pregovora sa Severnom Makedonijom već utvrđeni, te da nije u redu da se izađe sa novim uslovima. Nemački ministar za Evropu Michael Roth je nakon poslednjeg ministarskog sastanka u EU poručio da zemlje članice moraju da rade na osnovi koju su zajednički postavile.
“Ne bismo trebali da iznesemo kriterijume i uslove koji se ne uklapaju u zaključke Saveta EU i osnovne principe oko kojih smo se već dogovorili”, poručio je nemački ministar za Evropu osvrćući se na bugarske zahteve.
RSE je nedavno objavio i memorandum koji je Bugarska predala zemljama članicama u kojem se traži da bilateralni dogovor između Skoplja i Sofije i dobri međususedski odnosi budu deo Pregovaračkog okvira o učlanjenu Republike Severne Makedonije u EU i da budu deo poglavlja 35.
U ovom dokumentu, u čiji je sadržaj RSE imao uvid, na šest strana se objašnjavaju i bugarske teze o poreklu makedonske nacije i jezika. Tamo se navodi da su Makedonci projekat ranijeg jugoslovenskog lidera Josipa Broza Tita, da je makedonski jezik norma bugarskog i da nije postojao do 2. avgusta 1944. godine.
Inače, Severna Makedonija, koja je kandidat od 2005. godine, a od 2009. čeka na otvaranje pregovora o članstvu, smatra se državom koja je ispunila sve uslove za početak ovog procesa.
