د ټاکنو خپلواک کمېسیون وايي، هڅه کوي چې په درې پاتې ولایتونو بغلان، بدخشان او فاریاب کې د رأیو بیا شمیرنه او څېړنه نن ( سې شنبه) تمامه کړي.

د ټاکنو خپلواک کمېسیون ویاند ذبیح سادات تېره شپه ازادي راډیو ته وویل، له اوو پاتې ولایتونو څخه په څلور ولایتونو کې د رأیو د بیا شمېرنې او څېړنې بهیر بشپړ شوی دی.

هغه زیاته کړه: "زموږ همکاران نهايي هڅه کوي چې په پاتې درې ولایتونو کې دا پروسه د سې شنبې په ورځ بشپړه کړي او ریزلت شیټونه‌یې (د پایلو لېستونه) مرکزي کمېسیون ته واستول شي."

پنجشېر، جوزجان، سرپل او تخار هغه ولایتونه دي چې د ټاکنو خپلواک کمېسیون په وینا د رأیو د بیا شمېرنې او څېړنې بهیر په‌کې بشپړ شوی او د قانوني پړاوونو وروسته به‌یې نتایج سیستم ته داخل شي.

دا د هغو اوو ولایتونو څخه دي چې څو اوونۍ په‌کې اعتراض کوونکو د د ټاکنو خپلواک کمېسیون دفترونه تړلي وو.

بل‌خوا په افغانستان کې د ملګرو ملتونو ځانګړي استازي تدامیچي یاماموتو تېره ورځ په نیویارک کې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا په غونډه کې هیله څرګنده کړه چې په اوو ولایتونو کې د رأیو بیاشمېرنه او څېړنه به ژر بشپړه شي او تمه ده چې له دې وروسته به د ولسمشرۍ د ټاکنو لومړنۍ پایلې ژر اعلان شي.

د عبدالله عبدالله په مشرۍ د ثبات او همپالنې انتخاباتي ډلې پلویانو نن په مزار شریف ښار کې لاریون وکړ او د ولسمشرۍ د ترسره شویو انتخاباتو د نتایجو په اعلان کې یې د شفافیت غوښتنه وکړه.

لاریونوالو چې د ولسمشرۍ د کاندید عبدالله عبدالله عکسونه یې لېږدول، د انتخاباتو له کمیسونه غوښتنه کوله چې د درغلیو مخه دې ونیسي. په سیمه کې د ازادۍ راډیو خبریال وايي، لاریونوالو نن د څو ساعتونو لپاره د بلخ د پوهنتون په وړاندې سړک د ترافیکو پر مخ تړلی وو.

په دې مظاهره کې د اجراییه ریاست دویم مرستیال محمد محقق چې د ثبات او همپالنې د انتخاباتي ټیم غړی دی برخه درلوده.

ښاغلي محقق لاریونوالو ته په وینا کې له نړیوالې ټولنې وغوښتل چې د انتخاباتو په پروسه کې دې د شفافیت ملاتړ وکړي. نوموړي له انتخاباتي کمیسونونو هم غوښتنه وکړه چې پاکې او ناپاکې رایې دې سره بېلې کړي.

د ثبات او هم پالنې ټیم د انتخاباتو کمیسیون تورنوي چې هڅه کوي شا او خوا درې سوه زره هغه رایې چې دا ټیم یې تقلبي او ناسمې رایې بولي د پاکو رایو په توګه وشمیري. خو د انتخاباتو خپلواک کمیسیون په دې اداره کې د درغلیو او شفافیت د نشتوالي تورونه ردوي او وايي، دا رایې تر هغې چې څیړل شوې نه وي په یو مخ نه شې باطلولی.

په مزار شریف کې وروستی لاریون داسې مهال کیږي چې تېره شپه ښاغلي عبدالله له خپلو پلویانو وغوښتل څو په هغو اوو ولایتونو کې د رایو بیا شمېرلو اجازه ورکړي چې ددې ډلې د ملاتړو له خوا په کې د انتخاباتو سیمه ییز دفترونه تړل شوي دي.

د هرات سیمه ییز چارواکي وايي، د انتخاباتي شکایتونو ولایتي دفتر مالي معتمد لطف الله حلیمي نن سهار د خپل کار په دفتر کې په ډزو وژل شوی دی.

ددغه دفتر کمیشنر ګل محمد طارق ازادي راډیو ته وویل، حلیمي د کلاشینکوف په ډزو وژل شوی دی.

د هرات د مرکزي روغتون سرطبیب محمد عارف جلالي ازادي راډیو ته وویل چې د وژل شوي کارمند جسد د دوی روغتون ته وروړل شوی دی.

د هرات د والي ویاند جیلاني فرهاد ازادي راډیو ته ویلي تر اوسه د حلیمي د قتل علت او انګېزه روښانه نه ده.

تراوسه چا د هغه د وژلو مسولیت نه دی منلی. د انتخاباتو ولایتي دفترونه په کلکو امنیتي تدابیرو ساتل کیږي او دا نه ده معلومه چې بریدګر څنګه له وسلې سره د شکایاتو کمیسون دفتر نه ننوتی دی.

د افغانستان د سولې لپاره د امریکا ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد اسلام اباد ته تللی او د پاکستان د بهرنیو چارو له وزیر شاه محمود قریشي سره یې د افغانستان د سولې پر هڅو خبرې کړې دي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د خبرپاڼې له مخې ښاغلي قریشي ویلي چې پاکستان به د افغانستان د سولې هڅو تسهیل ته دوام ورکړي.

خلیلزاد وروسته له هغه اسلام اباد ته سفر کوي چې تېره ورځ امریکايي استازو په قطر کې له طالبانو سره خبرې د لنډې مودې لپاره ودرولې.

دا خبرې وروسته له هغه ودرېدې چې طالبانو په بګرام کې د طالبانو پر پوځي اډې برید وکړ.

د ټاکنو خپلواک کمېسیون یوې سرچینې ازادي راډیو ته وویل، د ټاکنو د لومړنیو یا هم قسمي پایلو د اعلان لپاره ټول چمتووالی نیول شوی دی.

سرچینې چې د موضوع د حساسیت له کبله نه‌غواړي نوم‌یې واخیستل شي ازادي راډیو ته وویل، دغه کمېسیون د وخت او د پایلو د ډول په اړه نن بحث کوي.

بل‌خوا بیا د ټاکنو خپلواک کمېسیون یو ویاند میرزا محمد حق‌پرست وايي، کمېسیون د پایلو اعلان ته بشپړ چمتو دی، خو په دې اړه د کمېسیون رهبرۍ رسما پرېکړه نه‌ده کړې او په دې اړه غونډه روانه ده.

د ټاکنو خپلواک کمېسیون داسې مهال د ولسمشرۍ ټاکنو د لومړنۍ پایلو اعلان ته چمتووالی ښيي چې د هېواد لومړۍ مېرمن رولا غني وايي، کمېسیون باید نور جرأت وکړي او پایلې اعلان کړي.

مېرمن غني له افغانانو مننه وکړه چې د ټاکنو د پایلو اعلان ته‌یې ډېر صبر وکړ

په ورته وخت کې پر ټاکنو د څار بنسټونه وايي، افغانان د معتبرو رأیو پر بنسټ د ولسمشرۍ ټاکنو د پایلو اعلان غواړي.

د ازادو او عادلانه ټاکنو بنسټ مشر یوسف رشید د پنج‌شنبې په ورځ یوه خبري غونډه کې د ټاکنو خپلواک کمېسیون له‌خوا د ولسمشرۍ ټاکنو د پایلو په نه‌اعلان نیوکه وکړه او زیاته‌یې کړه، کمېسیون د دې پروسې په مدیریت کې پاتې راغلی.

ښاغلی رشید وايي: "د ټاکنو بهیر ډېر اوږد شو، له بده مرغه تر اوسه لومړنۍ پایلې نه‌دي اعلان شوي او کمېسیون هم تر اوسه په دې نه‌پوهېږي چې لومړنۍ که قسمي پایلې اعلان کړي. دا د دې بهیر لپاره په حقوقي او تخنیکي لحاظ لویه ضربه ده، دوام‌یې په ګټه نه‌دی او خلک هم ترې نور ستړي شوي دي."​

ښاغلي رشید همدا ډول د ټاکنیزو شکایتونو کمېسیون تر پوښتنې لاندې راوست چې خپل قانوني چارې یې له یاده ویستي او یوازې د څارونکو په توګه عمل کوي.

خو د ټاکنیزو شکایتونو کمېسیون بیا دا تور نه‌مني او وايي، ټول کارونه‌یې د قانون پر بنسټ مخته روان دي.

د افغانستان د ولسمشرۍ ټاکنې د میزان یا تلې میاشتې په شپږمه وشوې، خو کمېسیون سره له دې چې دوه ځله‌یې د لومړنۍ پایلو د اعلان ژمنه کړې، تر اوسه نه‌دی توانېدلی په دې برخه کې عملي ګام پورته کړي.

د افغانستان د ټاکنو کمېسیون یوه ویاند میرزا محمد حق پرست وايي، ددغه کمېسیون دارلانشا د ولسمشرۍ ټاکنو د لومړنیو پایلو راپور د کمېشنرانو بورډ ته سپارلی دی.

ښاغلي حق پرست ازادي راډیو ته وویل، کمېشنران ددغه راپور په ارزولو لګیا دي.

هغه زیاته کړه: "په راپور باندې د کمېسیون رهبري کار کوي خبرې ورباندې روانې دي. که چېرې ستره ستونزه په راپور کې نه وه، د نن ورځې تر ماښامه به د کمېسیون رهبري د پایلو د اعلان په اړه پرېکړه کوي."

خو د ټاکنو کمېسیون غړی مولانا محمد عبدالله بیا وايي، د ۲۴ زرو محلونو قسمي پایلې به ډېر ژر اعلان شي.

د ټاکنود قانون په اساس، کله چې د رأی اچونې له مرکزونو د ټاکنو کمېسیون ته معلومات ورسېږي، مخکې له دې چې په اړه یې شکایتونو وڅېړل شي، کمېسیون کولای شي د ولایتونو په کچه قسمي پایلې اعلان کړي.

لومړنۍ پایلې بیا د قسمي پایلو له جمع بندۍ او د ټولو رایو تر شمېرل کېدو وروسته د ټاکل شوي مهال وېش له مخې اعلانېږي.

په ورته وخت کې د عبدالله عبدالله په مشرۍ د ثبات او همپالنې ټاکنیز ټیم خبرداری ورکوي، که چېرې کمېسیون د دوی غوښتنی په پام کې ونه نیسي او لومړنۍ پایلې اعلان کړي، پر وړاندې به یې بې تفاوته پاتې نه شي. خو په دې اړه یې نور جزئیات نه دي ورکړي.

د ولسمشرۍ د کاندیدانو شورا هم د ټاکنو کمېسیون له خوا د هرډول پایلو د اعلان مخالفت کړی. خو دغه کمېسیون ویلي د قانون له مخې پایلې اعلانوي او که څوک شکایت لري د ټاکنیزو شکایتونو کمېسیون ته دې مراجعه وکړي.

د عبدالله عبدالله په مشرۍ د ثبات او همپالنې ټاکنیز ټیم نن په کابل کې لاریون کوي. دا ډله وايي، لاریون د هغه څه د مخنیوي لپاره کېږي چې دوی یې په انتخاباتو کې تقلب بولي.

د دې انتخاباتي ډلې لومړي مرستیال عنایت الله بابر فرهمند پرون په کابل کې په یوه خبري غونډه کې هیله څرګنده کړه چې نننۍ ورځ به تاریخ جوړوونکې وي.

ښاغلي فرهمند وویل: "سبا یکشنبې به تاریخي نه بلکې تاریخ جوړوونکې ورځ وي. که د دې تاریخ پیل له کابل ښار څخه ونه شي، نو ډاډه اوسئ چې د افغانستان خلک به بیا ښه ورځ ونه ویني."

په همدې حال کې د کابل د ګارنیزیون قومانداني په یوه خبرپاڼه کې ویلي دي چې د دې لاریون لپاره د حضوري چمن ساحه ټاکل شوې ده.

ګارنیزیون له لاریون کوونکو غوښتي چې په نورو ځایونو کې دې مظاهرې نه کوي او د پلازمېنې اوسېدونکو ته دې ستونزې نه جوړوي.

د کابل ګارنیزیون قوماندانۍ دا هم ویلي چې معترضان د وسلو د ګرځولو اجازه نه لري.

د ثبات او همپالنې ډله وايي، د انتخاباتو خپلواک کمیسیون باید هغه شاوخوا ۳۰۰ زره رایې چې دوی یې تقلبي بولي، له سیسټم څخه وباسي خو د انتخاباتو خپلواک کمیسیون وايي چې د قانون پر خلاف کار یې نه دی کړی.

د افغانستان د ټاکنو خپلواک کمېسیون لا هم په هغه اووه ولایتونو کې د رایو دبیا شمېرنې او څېړنې په اړه وروستۍ پرېکړه نه ده کړې چې د یو شمېر ټاکنیزو ټیمونو د پلویانو په لوري په کې د کمیسیون دروازې تړل شوي دي.

د ټاکنو خپلواک کمېسیون رئیسې حوا علم نورستانۍ د پنج‌شنبې په ورځ په یوه خبري غونډه کې وویل، له معترضو نوماندانو سره ددوی ډېر ناستې وشوې، خو یوې پایلې ته ونه رسېدل.

خودا چې په سرپل، بغلان، بدخشان، تخار، فاریاب، پنجشېر او جوزجان ولایتونو کې د ثبات او همپالني انتخاباتي ټیم په ګډون لا هم د معترضو نوماندانو د پلویانو له‌خوا د رایو د بیا شمېرنې او څېړنې اجازه نه ده ورکړل شوې، بالاخره د ولسمشرۍ ټاکنو د لومړنۍ پایلو د اعلان برخلیک څه ډول کېږي؟

د ټاکنو خپلواک کمېسیون کمېشنر محمد حنیف دانشیار وايي، دوی به په دې اړه د قانون پر بنسټ پرېکړه وکړي.

"که خدای مه کړه بیا هم په دې ولایتونو موږ ته د بیا شمېرنې او څېړنې اجازه را نه کړل شي، کمېسیون به یې د قانون په رڼا په اړه پرېکړه وکړي، خو تر اوسه په دې اړه تازه پرېکړه نه ده شوې. "

د افغانستان د انتخاباتو قانون د ۴مې مادې د ۱۹ جز له مخې، د ټاکنو لومړنۍ پایلې هغه مهال اعلانېږي چې د ټولو ولایتونو پایلې په کې شاملې وي.

د افغانستان د ټاکنو کمېسیون چارواکي وايي، تمه کېږي چې نن سه شنبه (قوس ۵مه) په ختیځ ولایت ننګرهار او جنوبي ولایت کندهار کې د رأیو د بیا شمېرنې او تفتیش پروسه بشپړه شي.

د دغه کمېسیون یوه ویاند عبدالعزیز ابراهیمی ازادي راډیو ته وویل، تر اوسه په ۲۵ ولایتونو کې د رأیو بیا شمېرنه پای ته رسېدلې ده.

ابراهیمي هیله وښوده چې د ثبات او هم‌پالنې انتخاباتي ټیم اجازه ورکړي چې په اوو پاتې ولایتونو کې هم د رأیو بیا شمېرنه وشي.

ښاغلی ابراهیمي زیاتوي: "د ابتدايي پایلې اعلان په ټول افغانستان په خاصه توګه په اوو ولایتونو کې د رأیو د بیا شمېرنې په بشپړېدو پورې تړاو لري. موږ هیله‌مند یوو چې ژر دا کار وکړو او لومړنۍ پایله اعلان کړو ځکه افغانان د نتیجې په انتظار دي."

د اجرائیه رئیس عبدالله عبدالله په مشرۍ د ثبات او هم‌پالنې انتخاباتي ټیم په پنجشېر، فاریاب، جوزجان، سرپل، بغلان، تخار او بدخشان کې د رأیو د بیاشمېرنې مخه نیولې ده.

د دغه ټیم او ځینو نورو کاندیدانو اعتراض دا دی چې د ټاکنو کمېسیون پرته له دې چې پاکې او ناپاکې رأیې سره بېلې کړي او د هر محل د رأیو شمېر اعلان کړي، دغه پروسه پیل کړې ده.

اخوا په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړي استازي تدامیچي یاماموتو پرون له ښاغلي عبدالله سره کتلي او په ټویټر باندې یې لیکلي چې عبدالله عبدالله‌یې وهڅاوه چې د انتخاباتي ادارو له چارواکو سره کار وکړي څو پروسه مخته لاړه شي او باوري او پر وخت نتیجه ورکړي.

د افغانستان د جمهوري ریاست انتخابات د میزان په شپږمه وشول او دوه ځله‌یې د لومړنۍ پایلې اعلان ځنډېدلی دی.

د افغانستان د ټاکنو خپلواک کمېسیون وايي، د ۱۱۷۹ محلونو رایې یې باطلې کړي دي.

کمېسیون دا رایې وروسته له دې باطلې کړې چې د یو شمېر مرکزونو رایې یې بیا وشمېرلې.

د ټاکنو خپلواک کمېسیون يوه وياند ذبيح سادات نن ازادۍ راډيو ته وويل: "​تر دې دمه له هغو ولايتونو چې معلومات راغلي، په ټوله کې د ١١٧٩ محلونو تفتيش او بررسي شوې وه، چې د ټاکنو خپلواک کميسيون د پرېکړې پر اساس يې رايې باطلې اعلان شوې دي."​

ټاکل شوې وه چې په نژدې دوه نیم زره محلونو کې رایې بیا وشمېرل شي ،خو د عبدالله عبدالله د انتخاباتي ټیم ثبات او همپالنې د مخالفت له کبله په اوو ولایتونو کې دا کار تر اوسه نه دی شوی.

د ټاکنو خپلواک کمېسیون وايي، چې په ۳۲ ولایتونو کې رایې بیاشمېرل شوي او نتیجې یې کابل ته انتقال شوي دي.