د لبنان د حکومت سرپرست صدراعظم نجیب میقاتي پرون جمعه له ایران څخه وغوښتل چې د اسراییل او حزب‌الله ترمنځ د روانې جګړې د پای ته رسولو لپاره د یوه اوربند په یقیني کولو کې مرسته وکړي.

داسې ښکاري چې نوموړی غواړي، ایران له خپل ملاتړه برخمنه حزب‌الله ډله چې امریکا یې یوتروریستي سازمان بولي او اروپایي اتحادیې یې یوازې پوځي څانګه په تور لېست کې شامله کړې، دې ته وهڅوي چې یوه جوړجاړي ته غاړه کېږدي.

داسې یوه جوړجاړي ته چې په ترڅ کې یې ښایي له‌‌‌دې ډلې وغوښتل شي چې د اسراییل-لبنان پولې ته له نژدې سیمو ځان شاته کړي.

په‌داسې حال کې چې د ایران د ستر مشر ایات‌الله علي خامنه‌یي چګپوړی سلاکاراو د ایران د پارلمان پخوانی ريیس علي لاریجاني د خبرو لپاره لبنان ته تللی، د دې هېواد چارواکو وویل چې د امریکا د اوربند وړاندیز حزب‌‌الله ته سپارل شوی چې هدف یې د اسراییل او د دې ډلې ترمنځ د درې میاشتنۍ جګړې پای ته رسول دي.

ایران چې د لبنان د حزب‌الله اصلي ملاتړی دی، له لسیزو راهیسې یې دا سخت‌دریځه ډله تمویل او تجهیز کړې ده.

د ۲۰۲۳ کال د اوکتوبر په اوومه نېټه چې په غزه کې د حزب‌‌‌‌الله ملاتړې حماس ډلې پر اسراییل ناڅاپي برید وکړ او اسراییل یې په وړاندې غچ اخیستونکې جګړه پیل کړه، له هغه مهال راهیسې د حزب‌الله او اسراییل ترمنځ شخړې پیل شوې دي.

یو جګپوړی ایرانی چارواکی وايي چې، ایران به له اسراییلو سره د اوربند په برخه کې د لبنان د هرې پرېکړې ملاتړ وکړي.

د ایران د لوی مذهبي مشر لوی سلاکار او د پارلمان پخواني رییس علي لاریجاني پرون د یوه خبریال دې پوښتنې ته چې ایا بیروت ته د دې لپاره تللی دی چې هلته د امریکا په منځ‌ګړتوب د سولې پلان زیانمن کړي، په ځواب کې وویل چې، ایران د هيڅ شي سبوتاژ کول نه‌غواړي بلکې د ستونزو حل غواړي.

د لاریجاني څرګندونې ښيي چې تهران د هغه کړکېچ پای ته رسېدل غواړي چې په نتیجه کې یې اسراییلو د لبنان ایران پلوې حزب‌‌الله ډله سخته وځپله.

حزب‌‌‌الله چې هم سیاسي او هم پوځي څانګې لري د لبنان جنوبي سیمې اداره کوي.

امریکا دا ډله یو تروریستي سازمان بولي، خو اروپايي ټولنې یې یوازې پوځي څانګه په تور لېست کې شامله کړې ده.

د جرمني صدراعظم اولاف شولڅ د روسیې له ولسمشر ولادیمیرپوتین سره په ټليفوني خبرو کې له هغه غوښتي دي چې په اوکراین کې جګړه پای ته ورسوي او له کییف سره د عادلانه او دوامداره سولې په اړه خبرې پیل کړي.

د شولڅ دفتر تېر ماښام په یوه بیان کې د جرمني او روسیې د مشرانو ترمنځ په تېرو دوو کلونو کې د لومړي ځل ټليفوني خبرو خبر ورکړ، خو د دې بیان له خپرېدو وروسته سم‌دستي د اوکراین ولسمشر غبرګون وښود.

ولودیمیر زیلینسکي وویل، د شولڅ او پوتین خبرې به یوازې له انزوا څخه د پوتین او روسیې له راوتلو او د داسې متعارفو خبرو له پیل سره مرسته وکړي، چې نتیجه به یې هيڅ وي.

زیلینسکي وویل، داسې تشې خبرې اترې هغه څه‌‌‌دي چې پوتین یې پر اوکراین د روسیې له یرغل وروسته له اوږدې مودې راهیسې غواړي.

د شولڅ د دفتر په بیان کې د نوموړي له قوله ویل شوي چې، جرمني به له اوکراین څخه ملاتړ ته تر هغه وخته دوام ورکړي چې اړتیا ورته ولري.

د هندوستان او کوربه سویلي افریقا ترمنځ د څلورو شل اوریزو سیالیو د لوبلړۍ وروستۍ سیالي هم پیل شوې ده چې هندۍ لوبډلې لومړۍ پاڼۍ ولوبوله او ۲۸۳ منډې یې وکړې.

په‌‌‌‌‌دې سیالۍ کې یوازې یو هندی توپوهونکی وسوځېد، خو تیلک ورما او سنجو سمسون په روانې لوبلړۍ کې د دویم ځل لپاره سلیزې ووهلې، ورما په ۱۲۰ منډو او سمسون په ۱۰۹ منډو ناسوځېدلي پاتې شول.

تر دې وړاندې د لوبلړۍ په لومړۍ سیالۍ کې سنجو سمسون ۱۰۷ منډې کړې وې، خو تیلک ورما بیا په درېیمې سیالۍ کې په ۱۰۷ منډو ناسوځېدلی پاتې و.

د دې لوبلړۍ دوه سیالۍ هندوستان او یوه سویلي افریقا ګټلې ده او څرګنده به شي چې په وروستۍ لوبه کې سویلي افریقا کولای شي ورکړل شوی هدف پوره کړي یا نه.

د روسیې د جنوبي سیمې کراسنودار چارواکي وایي، اوکراین نن جمعه د دې سیمې پر مختلفو برخو د بې‌پیلوټه الوتکو پراخ بریدونه وکړل.

د دې سیمې والي وینیامین کوندراتیف پر ټلېګرام چینل ولیکل چې، د اوکراین په بریدونو کې د کریمسک او کراسنوارمیسک سیمې په نښه شوې وې، چې د هغه په خبره له مالي زیان پرته یې چاته مرګ‌ژوبله نه‌ده اړولې.

د اسټرا په نوم ټلېګرام چینل راپور ورکړ چې، په برید کې د کریمسک هوایي اډه چې د ښار شمالي برخې ته نژدې پرته ده او روسي ځواکونه ورڅخه د اوکراین پر جنوبي برخې د بریدونو لپاره کار اخلي، په نښه شوې ده.

اوکراین تر اوسه په‌دې اړه څه نه‌دي ویلي.

په عین‌حال کې د روسیې دفاع وزارت ویلي، د هوایي مدافعې سیسټم یې نن د کریمیا ټاپووزمې پر سر چې روسیې اشغال کړې، د اوکراین ۵۱ بې‌‌‌پیلوټه الوتکې راغورځولې دي.

دې وزارت همدارنګه ویلي، ۳۶ نورې بې‌‌‌‌‌‌‌پیلوټه الوتکې یې د کراسنودار د سیمې پرسر ویجاړې کړې دي.

د روسیې پر جنوبي سیمو نن د اوکراین د پراخو بریدونو په اړه راپورونه لږ وروسته له هغې خپرېږي چې، روسیې د تور سمندرګي په غاړه د اوکراین پر لوی ښار ادیسه پراخ بریدونه وکړل.

د روسیې د بې‌‌‌‌‌پیلوټه الوتکو او توغندیو په دغو بریدونو کې د یوې ښځې د وژل کېدو او لږ تر لږه لسو کسانو د ټپي کېدو خبر ورکړل شوی دی.

د لبنان د روغتیایي او د ژغورنې د چارواکو په وینا د بعلبک ښار په ختیځه برخه کې پر مدني دفاعي مرکز د اسراییل په یوه هوایي برید کې د دې مرکز د ژغورنې لږ تر لږه دولس کارکونکي وژل شوي دي.

تر دې برید څو ساعته مخکې د سوریې دولتي رسنۍ وویل چې، پر پلازمېنه دمشق او شاوخوا سیمو یې د اسراییل په بریدونو کې لږ تر لږه ۱۵ کسان وژل شوي دي.

د لبنان د بېړنیو چارو ادارې په یوه بیان کې وویل، ژغورونکو پرون پنج‌شنبې تر ماښام ناوخته پورې هڅې کولې چې خپل نور همکاران چې د نړېدلو ودانیو تر خاورو خښتو لاندې بند دي، راوباسي.

په دغه برید کې د ياد مدني دفاعي چارو د مرکز د درې کارکونکو د ټپي کېدو خبر ورکړل شوی دی.

د اسراییل پوځ تر اوسه د دغه برید په اړه څرګندونې نه‌دي کړي.

د لبنان روغتیا وزارت دغه برید غندلی او هغه یې د دې هېواد پر دولتي روغتیایي مرکز یو وحشیانه برید بللی دی.

د اسوشیتید پرس خبري اژانس د راپور له‌مخې تر دې برید مخکې د سوریې دولتي رسنۍ وویل، اسراییل د سوریې د پلازمېنې دمشق په لوېدیځ کې پر مزه او د مشق په څنډه کې پر قدسیه سیمو لږ تر لږه دوه هوایي بریدونه وکړل، چې په نتیجه کې یې لږ تر لږه پنځلس کسان وژل شوي او ۱۶ نور ټپیان شوي دي.

ایلون ماسک چې د امریکا د منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ نژدې متحد دی، د واشنګتن او تهران ترمنځ د شخړو د کمېدو په نیت په ملګروملتونو کې د ایران له سفیر سره کتلې دي.

نیویارک ټایمز ورځپاڼې پرون د یوې ایرانۍ سرچینې په وینا راپور ورکړ چې، امریکایي میلیارډر ایلون ماسک د نومبر په یوولسمه په ملګروملتو کې د ایران له سفیر سره څه باندې یو ساعت په یوه پټ ځای کې لیدلي دي.

دې ایرانۍ سرچینې چې ورځپاڼې یې نوم نه‌‌‌دی اخیستی، دا خبرې مثبتې ارزولې دي.

تر اوسه واک ته د ټرمپ د لېږدېدو ټیم او په ملګروملتونو کې د ایران استازولۍ دا غونډه نه‌‌‌ده تایید کړې.

د فرانس پریس اژانس په باور، که چېرته دا خبرې شوې وي، دا د دې څرګندونه کوي چې ډونالډټرمپ له ایران سره د ډیپلوماسۍ په برخه کې جدي دی او دا د ټرمپ په نوې اداره کې د ټسلا د شرکتونو او سپیس ایکس د څښتن ایلون ماسک د نفوذ بله نښه ده.

د امریکا د متحدایالتونو ولسمشر جوبایډن به سبا په پيرو کې د یوې نړیوالې سرمشریزې په څنډه کې د چین له ولسمشر شي جین پینګ سره خبرې وکړي.

دا لیدنه کتنه په‌داسې وخت کې ترسره کېږي چې پېکېنګ دې ته تیاری نیسي چې سپینې ماڼۍ ته بیا ډونالډ ټرمپ ستنیږي.

د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت سلاکار جیک سلیوان وویل، د دواړو ولسمشرانو لیدنه کتنه به په پلازمېنه لیما کې د اسیا-پسفیک د اقتصادي همکارۍ د سرمشریزې په څنډه کې وشي.

د انتخاباتي کمپاین پرمهال ښاغلي ټرمپ ژمنه کړې وه چې، پر ټولو چینایي وارداتو به شپېته فیصده تعرفه ولګوي.

د سوریې دولتي خبري اژانس سانا خبر ورکړی، چې د پلازمېنې دمشق په دوو ساحو کې د استوګنې پر دوو ودانیو د اسرايیل په حملو کې ۱۵ کسان وژل شوي او څو تنه نور ټپيان شوي دي.

د راپور له‌‌‌مخې یوه ودانۍ په المزه او بله د دمشق په لوېدیځه ساحه قدسایا کې پرتې دي.

بل لوري ته د اسرايیل پوځ خبر ورکړی، چې په دمشق کې یې د حملو هدف د "اسلامي جهاد" په نوم د فلسطینیانو د ملېشه ډلې جدایدادونه وو.

اسرايیل له کلونو راهیسې په سوریه کې په ایران پورې تړلي اهداف په نښه کوي، خو د تېر میلادي کال په اکتوبر میاشت کې چې پر اسرايیل د حماس ډلې حمله په غزه کې د اسرايیل او حماس ډلې ترمنځ د جګړې سبب شوه، اسرايیل له هغې راهیسې دا ډول بریدونه زیات کړي دي.

د امریکا متحدایالتونه او اروپايي ټولنه توندلارې ډله حماس، یو تروریستي سازمان ګڼي.

امریکايي او پولنډي چارواکو د پولنډ په شمال ریژیکوو کې د توغندیو هغه دفاعي ځای پرانیست چې له اوږدې مودې یې تمه کېده او روسیې ورسره مخالفت کړی و.

د متحدایالاتو په تاسیساتو کې چې د ناټو د دفاع یوه برخه ده، د سمندري ځواکونو د ایګیس ایشور Aegis Ashore په نوم سیسټمونه ځای پرځای شوي، چې کولای شي بالسټیک توغندي د توغول کېدو په لومړیو مرحلو کې کشف، تعقیب او ویجاړ کړي.

په اروپا کې دا ډول لومړي تاسیسات په ۲۰۱۶م کال کې د ناټو په غړې رومانیا کې فعال شول.

دغه اډه چې په ۲۰۰۹ کال کې اعلان شوه په لومړي سرکې د ایران د بالستیکي توغندیو د ګواښونو په وړاندې د اروپا د خوندي کېدو په هدف پلان شوې وه.

پولنډي چارواکو په خپله خاوره کې د توغندیو د دفاعي سیسټم ځای پر ځای کېدل یو تاریخي اقدام بللی دی.

خو روسیې، چې له اوږدې مودې راهیسې یې هغه د خپل امنیت لپاره ګواښ بللی او په وړاندې یې مخالفت څرګند کړی، پرون چهارشنبې وویل چې، د دغې اډې پرانیستل د برابرۍ د تضمین لپاره اقداماتو ته اړتیا لري.