یوې نسبتاً زوروې زلزلې، چې شدت یې د ریښتر په حساب ۵ اعشاریه یو درجې و، د کابل په شمول د افغانستان یو شمېر سیمې ولړزولې.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې، د اروپا د مديترانې د زلزلو د څېړنې مرکز (EMSC) ویلي، دا زلزله په هندوکش غرونو کې د مځکې له سطحې ۲۴۴ کیلومتره لاندې ثبت شوې ده.

د امریکا د جیالوجیکي سروې ادارې بیا ویلي چې دا زلزله د افغانستان د شپې په ۱۰ بحې او ۱۴ دقیقې وشوه او مرکز یې د بدخشان ولایت له فیض اباد څخه ۴۲ کیلومتره لیرې په اشکاشم ولسوالۍ کې و.

په کابل کې او شاوخوا سیمو کې زلزلې خلک وبیرول او له کورونو څخه راوتلو ته یې اړ ایستل.

د رزمي لوبو افغان لوبغاړي احمد ولي هوتک په بلاروس کې د اتلولۍ کمربند وګاټه.

احمد ولي هوتک په WKTF سازمان کې چې لوبې یې په مینسک کې وشوې مرکزي لوبه درلوده.

هغه وتوانېد خپل روسی سیال د سبمیشن په مټ مات او د اتلولۍ کمربند وګټي.

د دوی لوبه په اویا کیلو وزن کې ترسره شوه.

دا په حرفه يي لوبو کې د احمد ولي هوتک ۱۲مه بریا وه.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت ( یوناما) د سولې، بشري حقونو او دوامداره پرمختګ لپاره پر خپله ژمنه ټینګار کړی او له نړیوالې ټولنې یې غوښتي چې د افغانستان د خلکو ملاتړ بیا تازه کړي.

یوناما دغه څرګندونې نن جمعه د ملګرو ملتونو د ورځې او د دې سازمان د تاسیس د ۸۰مې کلیزې په مناسبت یوه اعلامیه کې کړې دي.

په اعلامیه کې ویل شوي چې ملګري ملتونه د لسیزو راهیسې د افغانستان د خلکو تر څنګ ولاړ دي او د ټول شموله حکومتولۍ، د ښځو د حقونو ملاتړ او حیاتي مرستو چمتو کولو لپاره کار ته دوام ورکوي.

یوناما وویل، دا کلیزه یو فرصت دی چې دوی د بشري مرستو او بشري حقونو د ساتنې په ګډون مهمو مسلو کې خپله رول منعکس کړي.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیالې ځانګړې استازې جورجټ ګانین وویل. "دا ۸۰ کلیزه د څو اړخیزیز کېدو د ځواک او اړتیا یادونه ده. په افغانستان کې د ثبات او دوامداره پرمختګ مزل په یوازې سر نه کیږي."

یوناما خبرداری ورکړ چې په افغانستان کې بشري بحران په نړۍ کې یو له خورا سختو بحرانونو څخه دی، او په ښځو باندې د محدودیتونو زیاتوالي او د مالي مرستو کمښت وضعیت نور هم خراب کړی دی.

د ملګرو ملتونو یوه بل استازې، اندرا راتوټي، پر نړیواله ټولنه غږ وکړ چې د افغانانو سره خپل ملاتړ او پیوستون بیا تازه کړي، او ویې ویل چې ملګري ملتونه به "نن، سبا او له هغې وروسته" د دوی تر څنګ ولاړ وي.n

د افغانستان او پاکستان ترمنځ د لارو له بندوالي وروسته دواړو لورو ته د اړینو خوراکي موادو بیې پورته شوې دي.

رویټرز اژانس د بیلګې په توګه پاکستان کې د رومیانو بیې ته کتنه کړې چې پاکستان کې یې یوه کیلو په شپږ سوه کلدارو پلورل کیږي او دغه بیه د جګړې مخکې مودې پرتله پنځه برابره زیاتوالی ښيي.

په تورخم کې یوه پاکستاني چارواکي د نوم نه ښودو په شرط اژانس ته ویلي، دا مهال د پولې دواړو غاړو ته د خوراکي موادو شاوخوا ۵ زره کانټینر ولاړ دي.

د افغانستان او پاکستان د تګ راتګ لارې د اکتوبر له ۱۱مې راهیسې بندې دي.

دا لارې وروسته تر هغه وتړل شوې چې پاکستان پر کابل او پکتیکا هوایي بریدونه وکړل او په ځواب کې یې د طالبانو حکومت پر پوله پاکستاني پوځیانو سره په جګړه واوښتل.

دواړو لورو د اکتوبر په ۱۸مه په دوحه کې د سملاسي اوربند هوکړه وکړه او ټاکل شوې د اوربند تعقیبي غونډه سبا شنبه په ترکیه کې جوړه شي.

نړیوال بانک وایي، د افغانستان په ختیځ کې د نژدې دوو میاشتو مخکې زلزلې کورونو، تاسیساتو او مالدارۍ ته د ۱۸۳ میلیونه ډالرو په ارزښت فزیکي زیان اړولی دی.

لویدیځو اژانسونو د دغه بانک د معلوماتو په حواله تیره شپه دغه راپور ورکړی دی.

د افغانستان په ختیځ کې د تیرې اګست میاشتې په ۳۱مه د شپې مهال زوروره زلزله وشوه چې له کبله د طالب چارواکو په وینا ۲۲ سوه کسان مړه او شاوخوا ۴ زره نور ټپیان شول.

زلزلې ډیر زیان په کونړ او ننګرهار کې واړوه.

ګڼ شمېر زلزله ځپلي لا هم تر خیمو لاندې ژوند کوي چې د دوی د ژوند د تریخوالي او نازکوالي په اړه په ځلونو ملګرو ملتونو او نورو بشري ادارو اندیښنې ښودلې دي.

د شمالي وزیرستان په میرعلي سیمه کې د حکومت پلوو ملېشو یو مشر له خپلو پنځو ملګرو سره په یوه وسله وال برید کې وژل شوی دی.

د آزادۍ راډیو د مشال څانګې د راپور له مخې دا پېښه د چارشنبې په ورځ هغه مهال وشوه چې وسله والو له ډزو وروسته د ملېشو د دې قوماندان موټر ته اور ورته کړ او د شپږو واړو مړي یې وسوځول.

د دې حملې پړه کومې ډلې نه ده منلې خو فرانسپرس خبري آژانس د چارواکو له قوله ویلي دي چې د پاکستاني طالبانو ډلې یا ټي ټي پي غوښتل له دې سړي څخه په زور پیسې واخلي خو هغه د پیسو له ورکولو ډډه کوله.

مشال راډیو راپور ورکوي چې شپږ واړه مړي پوره سوځېدلي او د هغو پېژندګلوي نه کېږي.

سیمه ایزو چارواکو شک څرګند کړی چې دا کسان ښايي پوځ ته د معلوماتو د ورکولو په تور وژل شوي وي.

د طالبانو د حکومت د بلخ والي، محمدیوسف وفا د تاجکستان د سرحدونو له وزارت سره په یوه ګډه غونډه کې د ګډون لپاره دوشنبې ته تللی دی.

د بلخ ولایت د والي د دفتر له خبرپاڼې سره سم، وفا په غونډه کې د ملي ګټو پر اساس له ټولو هیوادونو سره په بېلابېلو برخو کې د اړیکو په پیاوړتیا خبرې وکړې او ویې ویل چې په افغانستان کې ناامني د هیچا په ګټه نه ده په تېره بیا د ګاونډیو هیوادونو.

ده د تاجکستان له چارواکو وغوښتل چې افغانانو ته د وېزې ورکړه اسانه کړي.

تاجکستان د منځنۍ اسیا په هیوادونو کې یوازینی هیواد دی چې د طالبانو له رژیم سره ډېرې نژدې نه دی.

د چارشنبې په ورځ د اسراییلو پارلمان هغه لایحه تصویب کړه چې په لویدیځه غاړه کې د اسراییل د قوانینو تطبیق ته اجازه ورکوي. دې اقدام ته د اسراییل له قلمرو سره د غزې د ضمیمه کولو په سترګه کتل کېږي.

روبیو پرون ناوخته خبریالانو ته وویل، که څه هم د اسراییلو پارلمان یا کنیسې د دې پلان تصویب ته مثبتې رایې ورکړي خو د هغه په وینا ښاغلي ټرمپ دا خبره واضحه کړې چې متحدایالات اوس مهال د دې پلان ملاتړ نه کوي.

د لویدیځې غاړې په اشغال شویو سیمو کې شاوخوا ۵۰۰ زره یهودان اوسېږي. ملګري ملتونه او د نړۍ ډېری هېوادونه یهودي میشت ځایونه غیرقانوني بولي.

د افغانستان د کرکټ ټسټ لوبډله له دې کبله جریمه شوې ده چې له زیمبابوې سره په سیالۍ کې یې تر ټاکلي وخت کراره لوبه کړې.

د کرکټ نړیوالې شورا ICC نن (د لړم لومړۍ نېټه) په یوه بیان کې وویل چې افغان لوبډله به د لوبې د فیس ۲۵ سلنه جریمه ورکوي ځکه د هرارې په لوبه کې له ورکړل شوي وخت څخه پنځه اووره وروسته پاتې شوه.

د ICC د اصولو له مخې که یوه لوبډله په ټاکلي وخت د اوورونو په لوبولو کې پاتې راشي د هر اوور پرسر د خپل فیس پنځه سلنه د جریمې په توګه ورکوي.

د ICC بیان زیاتوي چې افغان لوبډلمشر حشمت الله شهیدي خپله پړه منلې ده نو ځکه د قضیې رسمي کولو ته اړتیا پېښه نه شوه.

د روسیې د چلیابینسک ښار په یوه پوځي فابریکه کې د چاودنې له امله لږترلږه دولس کسان مړه او پنځه نور ټپیان شوي دي.

د چیلیابینسک سیمې والي مخکې تایید کړې وه چې دا پېښه په کوپیاسک ښار کې شوې. الکسې تکسلر پرته له دې چې د فابریکې نوم واخلي، ویلي و، چې هلته لګېدلی اور مړ شوی دی.

ټکسلر زیاته کړه چې دا چاودنه په هېڅ صورت د بې پیلوټه الوتکو له فعالیتونو سره ارتباط نه لري. مخکې ویل شوي و، چې د دې فابریکې پرسر یوه بې پیلوټه الوتکه لیدل شوې ده.

کوپیاسک له اوکراین څخه شاوخوا دوه زره کیلومتره لرې د قزاقستان پولې ته نژدې پرته سیمه ده. له کله چې روسیې په اوکراین کې جګړه پیل کړې، کییف په زیاتیدونکي ډول د ډرونونو په کارولو سره د روسیې په خاوره کې دننه فابریکې او د انرژۍ تاسیسات په نښه کوي.

د بشري حقونو د څار سازمان یا هیومن رایټس واچ په یوه بیان کې چې نن (د لړم لومړۍ نېټه) خپور شو ویلي دي چې د طالبانو د استخباراتو اداره د رسنیو مطالب کنټرولوي او د امربالمعروف او نهی عن المنکر پولیسو یې پر ښځو د مذهبي مقرراتو د رعایت سخت محدودیتونه لګولي دي.

د بشري حقونو د څار د سازمان د افغانستان د برخې څېړونکې فرشتې عباسي ویلي، طالبان خبریالان دې ته اړباسي چې یوازې تایید شوي او بې خطره راپورونه خپاره کړي او څوک چې له دې سرې کرښې واوړي، د نیولو او شکنجې له ګواښ سره مخامخ کېږي.

طالبانو تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي خو پخوا یې تل ويلي دي چې رسنۍ باید د اسلامي شریعت او افغاني ارزښتونو په چوکاټ کې خپرونې وکړي.

د بشري حقونو د څار سازمان ټینګار کوي چې د رسنیو د ځپلو له پراخېدو سره په افغانستان کې آزادو رسنیو ته اړتیا ورځ تربلې زیاتېږي.