د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلې د افغانستان په اړه یوه تصویب شوي پریکړه لیک کې پر طالبانو غږ کړی چې خپلې ځپونکې تګلارې، په ځانګړې توګه د ښځو سیستماتیکه ځپنه پای ته ورسوي.

دغه پریکړه لیک پرون دوشنبه ۱۱۶ قاطع اکثریت رایو باندې تصویب شو، خو یوازې امریکا او اسراییل پریکړه لیک ته مخالفې رایې ورکړې.

د روسیې او چین په ګډون ۱۲ نورو هېوادونو پریکړه لیک ته ممتنع رایې ورکړې دي.

که څه هم د عمومي اسامبلې، چې ۱۹۳ غړي لري، دغه پریکړه لیک الزامي نه دی، خو یو نمایشي وزن لري او نړیوال احساسات منعکسوي.

واک ته د طالبانو له رسیدو وروسته پر طالبانو ورته ډیر نړیوال غږونه شوي، خو هغوی د خپلو تګلارو او قوانینو ننګه کړې.

د طالبانو د حکومت د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت وايي، ایران په تیرو دریو میاشتو کې شاوخوا یومیلیون ۸۰۰زره افغان کډوال اخراج کړي دي.

دغه وزارت نن چهارشنبې په کابل کې د یو کلنو لاسته راوړنو په ناسته کې ویلي، " دا کډوال په جبري توګه اخراج شوي".

د دغه وزارت په ټکو، پاکستان بیا په روان کال کې نژدې ۱۹۰زره افغان کډوال په جبري توګه افغانستان ته راستانه کړي دي.

وړاندې راغلي چې ترکیې هم ۵۱۳۴ افغان کډوال اخراج کړي دي.

د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو په ګډون ترکیې او جرمني هم سږکال ډير شمیر افغانستان کډوال بیرته افغانستان ته دپیورټ کړل.

د ملګرو ملتونو ادارو ویلي، افغانستان ته د دغو کډوالو ستنیدل به، په دې هېواد کې روان بشري بحران لا پسې ژور کړي.

د تاجکستان چارواکي وایي، د ۲۰۲۵ کال په شپږو میاشتو کې یې امنیتي ځواکونو له افغانستان سره پر پوله له وسله والو قاچاق کوونکو سره لس ځله جګړه کړې ده.

انټرفاکس د تاجکستان د نشه یي موادو د کنټرول ادارې د مشر ظفر صمد په حواله پرون سه شنبه ( د زمري په ۷مه) دغه راپور ورکړی دی.

خبر کې راغلي چې د دغو جګړو پر مهال څلور تنه افغان قاچاق کوونکي وژل شوي او دغه راز تاجکستاني سرتیرو ۱۶۹۲ کیلو ګرامه نشه یي مواد نیول شوي دي.

د تاجکستان چارواکو ادعا کړې چې افغانستان کې د نشه یي موادو کرکیله زیاته شوې او د مصنوعي او نورو نشه یي موادو لابراتوارونه فعالیت په کې لري.

د طالبانو حکومت تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي، خو مخکې تر دې ملګرو ملتونو تایید کړې چې افغانستان کې د کوکنارو کرکیله کمه شوې، او د افغانستان د تحلیلګرانو شبکې ویلي جغرافیه یې له جنوبه شمالي څنډې ته بدله شوې ده.

د تحلیلګرانو شبکې ویلي، اوس د هلمند په ځای بدخشان کې ډیر کوکنار کرل کیږي.

له ایرانه د اخراجېدونکو کډوالو لاسنیوي ته د سیمې عامو خلکو هم ور دانګلي او تر خپلې وسې مرستې ورسره کوي.

فرانس پریس لیکلي، دا مرسته چې خوراکي او نور اړین مواد په کې دي، تر ډیره د هغو افغانانو له خوا برابره شوې چې په اروپایي هیوادونو او امریکا کې اوسیږي.

د روان میلادي کال له پيل راهیسې یو اعشاریه شپږ میلیونه افغانان له ایرانه راغلي چې یوشمیر یې په خپله خوښه او ګڼ شمیر نور په زور ایستل شوي دي.

نړیوالې موسسې هم د را ستنو شویو کډوالو لاسنیوی کوي، خو فرانس پریس ویلي، دا بنسټونه په لویه کچه د بودجې له کمښت سره مخامخ دي.

د طالبانو حکومت هم په ځلونو له نړیوالو موسسو غوښتي چې د خیر ښیګڼې چارې پراخه کړي.

دوه ورځې وړاندې د کریکټ وتلي ستوري محمد نبي هم ایرانه راغلو کسانو سره یو میلیون افغانۍ نقدي مرسته وکړه.

د افغانستان د خبریالانو مرکز وايي، په کابل او یوه بل ولایت کې لږترلږه ۷ خبریالان او رسنیز فعالان نیول شوي دي.

دغه مرکز پرون په یوه خبرپاڼه کې د خبریالانو د نیونو پر تازه لړۍ د اندېښنې د څرګندولو په ترڅ کې د طالبانو له حکومته غوښتي چې د خبریالانو او رسنییزو فعالانو اساسي حقونو او ازادیو ته درناوی وکړي او نیول شوي خبریالان ژر تر ژره خوشي کړي.

د افغانستان د خبریالانو د مرکز په وینا په وروستیو درې اوونیو کې د امربالمعروف وزارت د محتسبانو او د استخباراتو له لوري په کابل او یوه بل ولایت کې دا خبریالان نیول شوي او وسایل یې ضبط شوي دي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز دا هم ویلي چې د امنیتي اندېښنو له امله د نیول شویو خبریالانو او رسنیزو فعالانو هویت، او نور جزئیات نه‌ افشا کوي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت پرون (دوشنبې) وویل چې د دغه هیواد ولسمشر مسعود پزشکيان دا مهال افغانستان ته د سفر کوم رسمي پلان نه ‌لري، او په دې اړه وروستۍ څرګندونې یې یوازې د نېک نیت له مخې کړې وې.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویندوی، اسماعیل بقایي، په تهران کې یوې خبري غونډې ته وویل چې د ولسمشر له خوا د کابل د سفر په اړه وروستۍ څرګندونې «یوازې د ښه نیت شخصي بیان» و، نه دا چې کوم رسمي یا د مهالوېش پر اساس کوم سفر پلان شوی وي.

بقايي دا خبره وروسته له دې وکړه چې ولسمشر پزشکيان د یکشنبې په ورځ د بهرنیو چارو وزارت چارواکو ته وویل چې دی «چمتو دی کابل ته سفر وکړي» څو د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو په تاریخ کې نوی باب پرانیزي.

د ایران سفارت هم دا څرګندونې په خپله ایکسپاڼه کې خپرې کړې، چې له امله یې دا اټکلونه زیات شول چې ښايي تهران د طالبانو د حکومت رسمیت پېژندلو ته نژدې شوی وي.

د طالبانو د چاپېریال ساتنې ادارې مشر د دوشنبې په ورځ غوښتنه وکړه چې افغانستان دې د ملګرو ملتونو د اقلیم په نړیوالو خبرو اترو (COP) کې شامل شي، ځکه چې سخت اقلیمي شرایط او د اوبو کمښت د افغانانو پر ژوند او اقتصاد ژور اغېز کړی دی.

تېر کال د طالبانو یو پلاوی د آذربایجان په باکو کې د اقلیمي بدلون د نهه ویشتم نړیوال کنفرانس په غونډو کې د څارونکو په توګه ګډون کړی و، خو دوی رسمي ګډونوال نه وو.

د افغانستان د چاپېریال ساتنې د ملي ادارې مشر مطيع الحق خالص، وویل چې له ۲۰۲۱ کال راهیسې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د چاپېریالي پروژو ځنډېدا افغانانو ته پراخ زیانونه اړولي دي.

نوموړي څرګنده کړه چې غواړي افغانستان د سږکال د اقلمي بدلون په دېرشم نړیوال کنفرانس کې، چې په برازیل کې جوړیږي، برخه ولري.

خالص وویل:

«افغانستان له اقلیمي بدلون څخه سخت متأثر شوی دی. وچکالي، د اوبو کمښت، د کرنیزو ځمکو کموالی، ناڅاپي سېلونه، او د خوراکي خوندیتوب ګواښونه د خلکو پر ژوند او اقتصاد ژور اغېز کوي.»

نن دوشنبه د شپږیزې لیګ په لسم پړاو کې دوه لوبې ترسره شوې.

لومړی لوبه سهار مهال د بست ساتونکي او بند امیر ښامارانو لوبډلو ترمنځ و چې بند امیر لوبډلې د دریو ویکټو په توپیر بست ساتونکو ته ماتې وکړه.

په دې بریا سره بندامیر خپله دریمه بریا ترلاسه کړه.

بله لوبه د مس عینک اتلانو او سپین غږ پرانګانو ترمنځ ده چې پیل شوي او لا هم دوام لري.

د کډوالو نړیوال سازمان (ای او ایم) وايي، د روانې میاشتې په وروستیو دوو اونیو کې څه باندې ۳۷۰زره افغان کډوال له ایرانه افغانستان ته راستانه شوي دي.

دغه سازمان نن دوشنبې پر خپلې ایکس پاڼې د یوې ویډيو په خپرولو سره ویلي، "که څه دوی له راستنو شویو کډوالو په ځانګړې ټوکه ښځو او ماشومان سره په بیلابیلو برخو کې مرستې کړي خو د نړیوالو مرستو ته اړتیا ده".

پرون یکشنبې اوچا په یوه راپور کې ویلي و چې په وروستیو څو ورځو کې له ایرانه د راستنو شویو کډوالو په شمیر کې کموالی راغلی دی.

خو د دغه ادارې په خبره ښايي د اګست میاشتې په پیل کې له پاکستانه د افغان کډوالو په راستنیدو کې زیاتوالی راشي.

د پاکستان حکومت د پي او ار کارت لرونکو افغان کډوالو کارتونه په روانه میاشت کې تمدید نه کړل.

نژدې یو نیم میلیون د پي او ار کارت لرونکي افغان کډوال په پاکستان کې اوسیږي.

په پروان ولایت کې په دوو ترافیکي پېښو کې پنځه کسان مړه شوي دي.

د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس نن دوشنبې خبر ورکړی چې دغه پښې په سالنګ ولسوالۍ کې رامنځته شوي.

په پېښو کې ۴کسان ټپیان دي.

بل پلو، د کندهار په دامان ولسوالۍ کې په یوه ترافیکي پېښه کې یو بهرنۍ سیلانی ټپي شوی.

د کندهار د امنیې قومندانۍ ویاند اسدالله جمشید کورنیو رسنیو ته ویلي، "پېښه نن سهار د سیلاني د موټرسایکل او یو ټونس ډوله باروړونکي موټر ترمنځ شوې ده".

د جمشید په ټکو، سیلاني سربیرن ټپي دی.

د هېواد د هواپېژندنې اداره په دریو ولایتونو نورستان، کونړ او خوست کې د تېرو بارانونو او سېلابونو د راوتلو اټکل کوي.

د افغانستان ملي راډیو ټلویزیون چې طالبان یې اداره کوي، پر خپله ایکس پاڼه د طالبانو د حکومت د ترانسپورت او هوايي چلند وزارت د هواپېژندنې ادارې په حواله همداراز خبر ورکوي چې د هېواد د مرکز، لویدیځ، ختیځ او جنوب په ځینو سیمو کې د تېزو بادونو احتمال شته.