افغانستان د نړۍ له هغو هېوادونو دی چې له سرطان سره د مبارزې په برخه کې د امکاناتو د نشتوالي په سبب وروسته پاتې دی.

په افغانستان کې د سرطان پر وړاندې د مبارزې بنسټ د معلوماتو له مخې، د ۲۰۲۴ کال تر پایه پورې په دې هیواد کې د سرطان د ناروغانو شمیر شاوخوا ۵ لکو ته رسیده.

د لازمو روغتیايي امکاناتو او خدماتو د نشتوالي په سبب له دې ډلې د مړینو شمېر نږدې ۷۶ فیصده راپور شوی دی.

په اوسط ډول هر کال شاوخوا شل زره تنه په افغانستان کې په سرطان اخته کېږي چې اکثر د سینې، معدې او شش/سږو سرطانونه دي.

په سمنګان ولایت کې د یوه کان د نړېدو په پېښه کې دوه کان‌کیندونکي مړه شوي دي.

د سمنګان د طالبانو د امنیې قوماندانۍ ویاند، حشمت‌الله رحماني، د دغو کان‌کیندونکو مړینه تایید کړې او ویلي یې دي، چې د صوف درې اړوند شاقول سیمه کې د ډبرو د سکرو د کان د نړېدو په دې پېښه کې، چې پرون دوشنبې شوې، یو بل تن ټپي شوی.

څه موده وړاندې هم په صوف دره کې د یوه کان د نړېدو په پېښه کې څو کان‌کیندونکي بند پاتې وو، چې له څو ساعتونو هڅو وروسته وژغورل شول.

په افغانستان کې په غیرمعیاري ډول د کانونو استخراج، د دا ډول ناوړه پېښو له عمده عواملو بلل کېږي.

د افغانستان لپاره د نړیوال سره صلیب څانګې پرون دوشنبې په خپله ایکس/پخواني ټویټر پاڼه کې په یوه بیان کې دغه راپورونه بشپړ ناسم بللي او ویلي یې دي چې کارکوونکي یې د کابل په ګډون په ټول افغانستان کې له کوم خنډ پرته خپلو عادي کارونو ته دوام ورکوي.

سره صلیب همدارنګه ویلي، چې د بشري مرستو د پروګرامونو په ګډون یې ټول پروګرامونه لکه د پخوا په څېر فعال دي. دې کمېټې ټینګار کړی چې په افغانستان کې اړمنو ټولنو ته د بشري مرستو رسولو په برخه کې خپل تعهد ته ژمنه ده.

ICRC دا نه دي ویلي، چې د دې کمېټې د فعالیت په اړه ناسم راپورونه کومو رسنیو خپاره کړي. خو په کابل کې د فرانسوي روغتون مشر ایریک چیسون په دې وروستیو کې د فرانسې "لوموند" ورځپاڼې ته ویلي وو، چې د روغتون د ښځینه ډاکټرانو له نیمایي ډېرو یې، د طالبانو د محدودیتونو له کبله خپلې دندې پرېیښې او د سره صلیب نړیواله کمېټه هم ورو ورو له افغانستانه په وتلو ده.

د کډوالۍ نړیوال سازمان IOM خبرداری ورکړی چې د دوی په نوم جعلي ټولنیزې پاڼې جوړې شوي او د کډوالۍ د کیسونو په بدل کې له خلکو پیسې غواړي.

آی او ام نن په خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې ویلي چې په افغانستان کې د کډوالۍ د دوسیو په تړاو هېڅ مسوولیت نه لري.

د کډوالۍ نړیوال سازمان ویلي دا جعلي پاڼې ادعا کوي چې د P-1 او P-2 مرکې د پیسو په بدل کې ترسره کوي.
P1 او P2 قضیې د امریکا د کډوالۍ لپاره دي چې له لارې یې د امریکا د قراردادي شرکتونو افغان کارکوونکي کولای شي د امریکا د بشردوستانه ویزو غوښتنې وکړي.

د طالبانو په بیا واکمنېدو سره امریکا د افغان ژباړونکو او مستقیمو کارکوونکو لپاره د کډوالۍ د ځانګړو ویزو SIV سربېره د امریکا د قراردادي شرکتونو افغان کارکوونکو ته د P1 او P2 ویزې هم پیل کړې.

ګڼ افغانان له دې لارې امریکا ته تللي خو لا هم زیات شمېر افغانان په افغانستان یا نورو ګاونډیو هېوادونو کې د خپلو دوسیو د پروسس په تمه ناست دي.

نوي معلومات:

په کابل کې د ملګرو ملتونو په یوه دفتر کې په ډزو سره یو کس وژل شوی او یو بل ټپي دی.

د یوناما مطبوعاتي دفتر دا خبره ازادي راډیو ته تایید کړه او ویلي یې دي چې پېښه یکشنبه له غرمې وروسته شوې ده.

د یوناما په خبره وژل شوی د طالبانو غړی دی او د ملګرو ملتونو یو نړیوال قراردادي ساتونکي برسېرن ټپي شوی دی.

مخکیني معلومات:

په کابل کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه ماموریت یا یوناما په دفتر کې په ډزو سره یو کس وژل شوی او یو بل ټپي دی.

رویټرز راپور ورکړی چې پېښه نن غرمه مهال شوې ده.

د راپور په اساس ډزې د طالبانو اړوند ساتلونکو کړي دي او په اړه یې څېړنې روانې دي.

د دې پېښې ډېر جزییات او د وژل شویو کسانو په اړه معلومات لا نه دي رسنیز شوي.

په کابل کې د طالبانو امنیتي چارواکو هم د دې خبر تر لیکلو په دې اړه څه نه دي ویلي.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت وايي چې د یکشنبې په ورځ په کابل کې د افغانستان او ازبکستان د خصوصي سکتور ترمنځ د ۴.۵ ملیون ډالرو په ارزښت سوداګریز تړونونه لاسلیک شول.

وزارت د قراردادونو د لاسلیک اعلان پرون ناوخته په ایکس پاڼه کې په یوه بیان کې خپور کړی پرته له دې چې جزئیات ورکړي.

د ازبکستان د پانګونې د مشر عزیز بیک صلاح الدینوف په مشرۍ یو ازبکستانی پلاوی د شنبې په ورځ کابل ته ورسید.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ مرستیال وزیر احمدالله زاهد د یکشنبې په ورځ له پلاوي سره وکتل ترڅو د کابل او تاشکند ترمنځ د ګډې پانګونې په اړه بحث وکړي.

که څه هم د طالبانو حکومت تر اوسه د کوم هیواد لخوا په رسمیت نه دی پیژندل شوی؛ خو ازبکستان یو له هغو هېوادونو دی چې له طالبانو سره یې اړیکې ټینګې کړي او د دې ډلې ډیپلوماټ یې منلی دی.

د بشري حقونو د مدافعینو ټولنې د هغو دیني عالمانو د خوشې کولو غوښتنه کړې چې د طالبانو منتقدین دي.

دغې ټولنې د یکشنبې په ورځ ناوخته په یوه بیان کې وویل، دیني عالمانو د نجونو د زده کړو، د یو بل منلو، په ټولو باندې د قانون یو شان حاکمیت، د اتباعو ترمنځ د تبعیض له منځه وړلو او په افغانستان کې د یو ټول شموله حکومت د جوړولو په ملاتړ خبرې کړې دي.

په خبرپاڼه کې ویل شوي چې د دیني عالمانو له خوا دا غوښتنې د ټولو افغانانو غوښتنې دي او هیڅوک حق نلري چې د خلکو ارادې او غوښتنو ته سپکاوی وکړي.

د راپورونو له مخې، د طالبانو استخباراتو تېره سه شنبه د طالبانو دری منتقد دیني عالمان عبدالقادر قانت، محمود حسن او عبدالعزیز شجاع په کابل کې نیولي دي.

طالبانو تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

د محمود حسن ورور د پنجشنبې په ورځ ازادي راډیو ته وویل چې ښاغلی حسن شکنجه شوی او په نازک حالت کې دی.

هغه د بشري حقونو پر سازمانونو غږ وکړ چې د هغه د ورور د خوشې کولو لپاره سمدستي اقدام وکړي.

د دغه وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس ویلي چې دا توکي د حیرتان، آقینه، تورغونډۍ او هرات-خاف د اورګاډي پټلۍ له لارې انتقال شوي.

د هغه په خبره نفتي او غیر نفتي مواد او نور محصولات صادر او وارد شوي.

د فواید عامې وزارت د معلوماتو له مخې، د روان کال په لومړیو نهو میاشتو کې، شاوخوا ۳.۲ میلیونه میټریک ټنه مواد د هیواد د اورګاډي پټلۍ له لارې انتقال شوي.

هغې پرون د ډبلیو اف پي افغانستان څانګې په ایکس پاڼه په یوه ویډیويي پیغام کې د وچکالیو د اثراتو په اړه خپله اندېښنه څرګنده کړې ده.

مېرمن لي ویلي چې ګڼو افغانانو خپل کلي د اوبو د نشتوالي او وچکالی په سبب پرېښي یا په هېواد دننه نورو سیمو ته کډه شوي یا له هېواده وتلي دي.

هغې ویلي تر ټولو زیانګالي خلک لا هم په دې سیمو کې پاتې دي چې نورو سیمو ته د تلو وس نه لري.
د ډبلیو اف پي دې مشرې ویلي چې ملګري ملتونه او همکارې موسسې یې دغو زیانګالو خلکو ته د پاکو اوبو او خوړو د برابرولو هڅه کوي.

افغانستان د نړۍ له لسو هغو هېوادونو دی چې د اقلیمي بدلونو له کبله اغېزمن شوی دی.

د شریف په خبره چې یواځې د ګډو هڅو له لارې د دې ویروسي ناروغۍ شنډول ممکن دي.

هغه نه دي ویلي چې افغانستان سره په کومه بڼه د پولیو په له منځه وړلو کې همکاري یا همغږي کوي.

پاکستان او افغانستان د نړۍ یواځیني دوه هېوادونه دي چې پولیو لا پکې نه ده ختمه شوې.

پاکستان کې تېر کال د پولیو ۷۷ مثبتې پېښې ثبت شوې دي.

په افغانستان کې هم تېره اوونۍ د پولیو د له منځه وړلو په هدف د واکسیناسیون یوه دوره پیل شوه څو شپږ میلیونه ماشومان واکسین شي.

د امریکا د مرستو په ځنډېدو د پولیو د واکسین د تطبیق هڅې هم له خطر سره مخ شوي خو د پاکستان صدراعظم ډاډ ښوولی چې د سعودي عربستان او د بېل او میلنډا ګېټس بنسټ په مرسته به د پولیو ضد هڅې جاري وساتل شي.