د افغانستان او سویلي افریقا ترمنځ دوهمه یو ورځنۍ سیالي نن جمعه د سپټمبر په ۲۰مه نېټه د کابل پر وخت مازدیګر ۴:۳۰ نیمې بجې پیل شوې چې د افغان لوبډلې د توپوهنې پاڼۍ بشپړه شوه.

د دې سیالۍ پچه افغانستان وګټله او توپوهنه یې غوره کړه.

افغان لوبډلې د ۴ لوبغاړو تر سوځېدو وروسته ۳۱۱ منډې وکړې.

په افغان توپوهونکو کې رحمن الله ګربز ۱۰۵ منډې وکړې چې د لومړي افغان په توګه یې د سویلي افریقا پر وړاندې خپله سلیزه ثبت کړه.

دغه راز نوموړي د افغان کرکټ په تاریخ کې د یو ورځنیو سیالیو په فارمټ کې د ډېرو ۷ سلیزو ریکارډ هم جوړ کړ.

دغه راز په دې سیالۍ کې عظمت الله عمرزی په ۸۶ منډو ناسوځېدلی پاتې شو او رحمت شاه بیا په ۵۰ منډو وسوځېد.

سویلي افریقا به په څو شېبو کې خپله توپوهنه پیل کړي.

د دې لوبلړۍ لومړۍ سیالي افغانستان ګټلې ده.

د ترکیې یو لوړپوړی پلاوی روانه اونۍ پاکستان ته ځي چې د اسلام اباد او کابل ترمنځ د سولې یو تړون شونی کړي.

رویټرز اژانس د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان په حواله ویلي چې ترکي پلاوي کې به د بهرنیو چارو او دفاع وزیران او د استخباراتو مشر شامل وي.

اردوغان دغه څرګندونې نن یکشنبه له باکو څخه ترکیې ته د ستنېدو پر مهال وکړې، هغه باکو کې د پاکستان له صدر اعظم شهباز شریف سره هم کتلي و.

دا په داسې حال کې ده چې د پنجشنبې او جمعې په ورځو ستانبول د طالبانو د حکومت او پاکستاني پلاوي د سولې د دریم پړاو خبرو کوربه و، خو خبرې بې پایلې پای ته ورسیدې.

ترکیه وایي، ټوله هڅه یې داده چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ ژر تر ژره سوله ټینګه کړي.

د موی تای لوبو یوه افغان لوبغاړي قهرمان شاهین خپل ایراني سیال، پوریا ولي ته ماتې ورکړه.

دا لوبه تیره شپه (د لړم ۱۷مه) د تایلینډ په پلازمینه بنکاک کې ترسره شوه.

شاهین د مبارزې له دریو پړاوونو وروسته د لوبڅارونکو له خوا بریالی اعلان شو.

قهرمان شاهین ۱۳ ځله د موی تای په مختلفو سازمانونو کې سیالي کړې، ۱۲ یې ګټلي او یو یې بایللی دی.

موی تای د تایلند یوه رزمي او دودیزه لوبه ده چې په وروستیو کلونو کې یې په افغانستان کې ډیر مینه وال پیدا کړي دي.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي له خپل ایراني سیال عباس عراقچي سره د طالبانو او پاکستاني لوري ترمنځ د ستانبول پر خبرو بحث کړی دی.

د طالبانو بهرنیو چارو وزارت نن یکشنبه ( د لړم ۱۸مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي چې دغو ټیلفوني خبرو کې ښاغلي عراقچي د افغانستان او پاکستان د ستونزو پر سیاسي حل لارې ټینګار وکړ او دې برخه کې یې د خپل هېواد د همکارۍ ډاډ ورکړ.

د خبرپاڼې په ټکو، متقي ویلي، د طالبانو د حکومت پلاوی د ستانبول ته " په ښه نیت" تللی و، خو وړاندې راغلي چې پاکستاني لوری هیڅ ډول مسولیت اخیستو ته چمتو نه و.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت تراوسه د متقي او عراقچي د خبرو په اړه څه نه دي ویلي، خو دغه وزارت وړاندې تر دې ویلي چې د افغانستان او پاکستان د اړیکو په اړه اندیښنه لري.

په ستانبول کې د طالبانو او پاکستاني لوري دریم پړاو خبرې چې پنجشنبه او جمعه وشوې، بې نتیجې پای ته ورسېدې او دواړه لوري یو بل ته د ملامتۍ ګوته نیسي.

د کډوالو ستونزو ته د رسېدو په چارو کې د طالبانو د حکومت ځانګړی کمیسیون وایي، پرون شنبه د تورخم، سپین بولدک او بهرامچې له دروازو نژدې ۱۲ نیم زره کډوال افغانستان ته اړول شوي.

دغه کمیسیون نن یکشنبه ( د لړم ۱۸مه) رسنیو ته په استول شوې خبرپاڼه کې ویلي، د دوی اړوندو کمیټو له دغو اخراج شویو کډوالو سره د ترانسپورت مرسته کړې او یوه اندازه نقدې پیسې یې ورکړي.

د کمیسیون له ورځنیو خبرپاڼو ښکاري چې وروستیو کې هره ورځ زرګونه کسان له پاکستانه اخراجیږي.

دا په داسې حال کې ده چې وړمه ورځ د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ (UNHCR) او د کډوالۍ نړیوال سازمان (IOM) اعلان وکړ چې پاکستان کې د افغان کډوالو د نیولو، توقیف او اخراج پروسه چټکه شوې ده.

دغو سازمانونو د نومبر په ۷ مه په یو ګډ راپور کې ویلي و چې د روان کال د اکتوبر له ۲۶ مې د نومبر تر لومړۍ نېټې په ټولیزه توګه ۳۷۴۴۸ افغانان د تورخم، غلام خان بندر، چمن، او بهرامچې له لارې افغانستان ته ستانه شوي دي.

د راپور پر بنسټ چې په دې موده کې د افغان کډوالو د ستنېدو کچه د تېرې اونۍ په پرتله ۱۰۱ سلنه لوړه شوې ده.

د ملګرو ملتونو یوه اداره وايي چې افغانستان د چاپیریال د خرابوالي له خطر سره مخ دی.

د ملګرو ملتونو د بشري هستوګنې ادارې (UN-Habitat) پر خپله ایکس پاڼه کې لیکلي چې د خاورو خځلو او اوبو ضعیف مدیریت او د شنه ځای نشتوالی په افغانستان کې د خلکو روغتیا ګواښي.

د سازمان په وینا، هدفمند ښاري پلان جوړونه او ټولنیز اقدامات کولی شي چاپیریال خوندي کړي او د خلکو ژوند ښه کړي.

په ورته وخت کې، د نړیوالو سازمانونو د راپور له مخې، افغانستان د هغو لسو هیوادونو څخه یو دی چې د اقلیم بدلون څخه ډیر اغیزمن شوي دي.

طبیعي پیښې، په ځانګړې توګه سیلابونه او وچکالۍ، په وروستیو کلونو کې د افغانستان خلکو ته ډیری مړینې او لوی مالي زیانونه اړولي دي.

د افغانستان په شمال کې د زلزله ځپلیو لپاره د جاپان مرستې کابل ته رسیدلي دي.

په کابل کې د جاپان سفارت وویل چې دا مرستې د سره صلیب او سرې میاشتې ټولنو نړیوال فدراسیون ته د وروستۍ زلزلې څخه زیانمنو کسانو ته د ویشلو لپاره سپارل شوي دي.

د مرستو اندازه معلومه نه ده ، خو ویل شوي چې کمپلې او توشکې په کې شاملې دي.

د تیرې اونۍ زلزلې د افغانستان په شمال کې د انساني تلفاتو سربیره په څو ولایتونو کې د پام وړ مالي زیانونه واړول.

د روغتیا نړیوال سازمان په وینا، په بلخ، سمنګان، کندز، سرپل، جوزجان او بغلان ولایتونو کې ددغې زلزلې له امله ۲۶ کسان مړه او ۱۱۴۴ نور ټپیان شوي دي.

سازمان دا هم راپور ورکړی چې ۴۳۰ کورونه هم ویجاړ شوي دي.

د امریکا د جیولوژیکي سروې دادارې د رپوټ له مخې، زلزلې، چې د نومبر په ۳مه د سهار په ۱ بجه د افغانستان یو شمېر شمالي ولایتونویې ولړزول د ریختر په مقیاس ۶.۳ درجې وه، او مرکز یې د مزار شریف ښار ته نږدې د ځمکې لاندې ۲۸ کیلومتره ژور وو .

د افغانستان د فوټسال ملي ټیم د مراکش په وړاندې څلور پر صفر ماته ومنله.

دا لوبه د اسلامي پیوستون د ټورنمنټ په ترڅ کې نن د ریاض په کوبه توب وشوه.

په دې ترتیب په دغه ټورنمنټ کې د افغانستان د ګروپي دور لوبې پای ته ورسېدې او بل پړاو ته د رسېدو لپاره باید تاجکستان خپله راتلونکې لوبه له ایران وګټي.
افغانستان له ایران، مراکش، او تاجکستان سره په یوه ګروپ کې وو چې له ایران سره یې ۲ -۲ مساوي کړې وه، له تاجکستان یې ۹ پر ۵ ګټلې وه او له مراکش یې څلور – صفر ماته وخوړه.

ترکمنستان وايي، د افغانستان زلزله ځپلو ته یې افغانستان ته مرسته واستوله.

د ترکمنستان د نړیوال معلوماتي مرکز د راپور له مخې، د دغه هیواد د بشري مرستو کاروان پرون (جمعه) له ترکمنستان څخه د افغانستان پر لور روان شو.

په دې کاروان کې، چې له ۴ لاریو جوړ و، درمل، طبي وسایل، کالي او خوراکي توکي شامل دي.

دا بشري مرسته د ترکمنستان د خلکو د شورا یا پارلمان د رییس په لارښوونه د قربانقلي بیردي‌محمدوف د خیریه بنسټ له‌خوا استول شوې ده.

د افغانستان په شمال کې وروستۍ ۶.۳ ریښتره زورورې زلزلې تر ۱۳۰۰ زیات کورونه وران کړي او لږ تر لږه ۲۶ کسان یې وژلي او ۱۱۷۲نور یې ټپیان کړي دي.

تر ټولو سخت زیانمن شوي ولایتونه سمنګان او بلخ دي، چې خلکو ته د ډېرې مرګ‌ژوبلې ترڅنګ مالي تاوانونه هم اوښتي دي. یوازې په سمنګان ولایت کې، په ایبک ولسوالۍ کې ۵۹۵ کورونه، په فیروز نخچیر کې ۳۰۶، او په خُلم کې ۲۸۴ کورونه ویجاړ شوي دي.

په استانبول کې د طالبانو او پاکستان د استازو ترمنځ نن خبرې نن په دوهمه ورځ هم دوام لري.

راپورونه وايي چې دا خبرې د استانبول په کونراد هوټل کې پیل شوي او خبریالانو ته احازه نه ورکول کېږي چې د خبرو ځای ته ورشي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویندوی طاهرحسین اندرابي نن په اسلام اباد کې خبریالانو ته وویل چې پاکستاني پلاوي خپلې غوښتنې منځګړو ته سپارلي چې له افغان لوري سره پرې خبرې وکړي.

ده د پاکستان د غوښتنو په اړه ډېر جزییات وړاندې نه کړل خو ویې ویل چې کره ثبوتونه یې له منځګړو سره شریک کړي دي.

دا له کله چې د دواړو خواوو ترمنځ خونړۍ نښتې وشوې، د دواړو خواوو ترمنځ درېیم پړاو خبرې دي چې د ترکیې او قطر په منځګړیتوب کېږي.

د دې خبرو په لومړۍ ورځ افغان طالبانو پاکستان تورن کړ چې د کندهار په سپین بولدک ولسوالي باندې یې ډزې کړې دي. د پاکستان د اطلاعاتو وزارت وروسته دا تور رد کړ او ویې ویل چې طالبانو د دوی پر ځواکونو حمله کړې وه او دوی ځوابي ډزې کړې دي.

بل لور ته یو شمیر پاکستاني رسنیو نن د خپل هیواد د دیپلوماتیکو او امنیتي سرچینو په قول ویلي چې تر دې دمه په خبرو کې پرمختګ شوی او احتمال شته چې دا خبرې سبا هم دوام وکړي.

د طالبانو حکومت تراوسه پورې په دې اړه تازه څه نه دي ویلي.

د طالبانو او پاکستان حکومتي پلاویو ترمنځ دوهم پړاو خبرې د اکتوبر له ۲۵ مې تر ۳۰ مې پورې په استانبول کې وشوې، په هغو خبرو کې موافقه شوې وه چې اوربند به دوام کوي او بل پړاو خبرې به د نومبر په شپږمه پیلیږي.

د کندهار ولایت په میوند ولسوالي کې نن سهار (جمعه) په یوه ترافیکي پېښه کې اووه تنه مړه شوي دي.

د کندهار د پولیسو ویاند ملا اسدالله جمشید رسنیو ته وویل، دا پېښه د میوند ولسوالۍ د توري په سیمه کې هغه مهال وشوه چې یو «فیلډر» موټر له یوه باروړونکي ټرېلر سره ټکر شو.

د هغه په وینا، په دې پېښه کې اووه تنه، چې یوه ښځه او یو ماشوم هم په کې شامل دي، مړه شوي دي.

جمشید د دې پېښې علت د موټرچلوونکوبې احتیاطیي وبلله.