عربي رسنیو خبر ورکړی چې د حماس د سیاسي دفتر د مشر اسماعیل هنیه مړی به د پنجشنبې په سهار د ایران په پلازمېنه تهران کې له جنازې وروسته قطر ته ولېږدول شي.

حماس د امریکا متحده ایالاتو او اروپايي اتحادیې لخوا د یو ترهګر سازمان په توګه پېژندل شوی.

هنيه د چهارشنبې په سهار د تهران په شمال کې د هغه په استوګنځي کې له خپل یوه ساتونکي سره په یوه برید کې چې څرنګوالی یې لا مشخص نه دی ووژل شو.

ایران برید توغندیز بللی او پړه یې پر اسراییل ور اچولې ده.

رپوټونو کې ویل شوي د جمعې په ورځ به دوحه کې د هنیه د جنازې بل لمونځ وشي او بیا به د قطر په دویم لوی ښار لوسیل کې خاورو ته وسپارل شي.

هنیه په ۲۰۱۷م کال کې د حماس د سیاسي دفتر د مشر په توګه وټاکل شو او له هغه وخت راهیسې د خپلې کورنۍ له ځینو غړو سره په قطر کې اوسېږي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ وايي، لا وختي دی چې اوکراین ته «ټاماهاک» توغندي ولېږي، او هیله لري چې تر هغې وړاندې وکولای شي له روسیې سره د سولې موافقه ترلاسه کړي.

ټرمپ د جمعې په ورځ، د تلې ۲۵مه (اکتوبر ۱۷مه)، په سپینه ماڼۍ کې د اوکراین له ولسمشر ولودیمیر زیلنسکي سره د لیدنې پر مهال خبریالانو ته وویل:

«هیله لرم چې موږ ورته اړتیا پیدا نه کړو. هیله لرم چې پرته له دې چې حتی د ټاماهاک توغندیو په اړه فکر وکړو، وکولای شو دا جګړه پای ته ورسوو.»

ټرمپ همداراز د امریکا د پوځي چمتووالي په اړه د اندېښنو یادونه وکړه او ویې ویل چې د اوکراین د دوامداره ملاتړونو لړۍ کېدای شي د امریکا دفاعي ظرفیتونه تر فشار لاندې راولي.

کله چې له هغه وپوښتل شول که امریکا په خپله یوې جګړې ته ورګډه شي او د ټاماهاک توغندیو ته اړتیا پیدا کړي، څه به وکړي؟ ټرمپ ځواب ورکړ:

«دا په خپله یوه ستونزه ده. موږ په خپله ټاماهاک توغندیو او ډېرو هغو شیانو ته اړتیا لرو چې په تېرو څلورو کلونو کې مو اوکراین ته ورکړي دي. موږ ډېر څه ورکړي دي.»

ټرمپ، چې یوه ورځ وړاندې یې اعلان کړی و د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو په هدف به په راتلونکو دوو اوونیو کې په هنګري کې د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره وګوري، دا ځل وویل چې دا لیدنه به ښايي مخامخ، او د اوکراین له مستقیم ګډون پرته ترسره شي.

هغه د زیلنسکي او پوتین د اړیکو په اړه زیاته کړه:

«دا دواړه ولسمشران یو له بله کرکه لري، او زه غلط نه یم که ووایم وضعیت ډېر، ډېر سخت او پېچلی دی.»

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي لا اوکراین ته د توماهاک توغندیو سپارل له وخته مخکې ده، او هیله یې وښوده چې تر دې کار مخکې له روسیې سره سوله ټینګه کړي.

ټرمپ د جمعې په ورځ په سپینه ماڼۍ کې د اوکراین له ولسمشر ولودومیر زیلینسکي سره ناسته درلوده او د خبریالانو پوښتنې یې هم ځوابولې.

ټرمپ د امریکا د پوځي چمتووالي په اړه اندیښنې هم ومنلې او ویې ویل چې دوامداره ملاتړ کولی شي د امریکا خپله دفاع تر فشار لاندې راولي.

اوکراین په وروستیو اونیو کې له واشنګټن څخه د توماهاک توغندیو غوښتنه کړې، او استدلال یې کړی چې دا کار کولای شي روسیه اړ باسي خپل درې نیم کلن برید پای ته ورسوي.

ډونالډ ټرمپ، چې مخکې یې اعلان کړی وو له خپل روسي ساري ولادمیر پوتین سره به د هنګري په پلازمینه بوداپست کې وګوري وویل چې دا غونډه به احتمالاً مخامخ او د اوکراین له مستقیم حضور پرته ترسره شي.

د شمالي وزيرستان د میرلي په خدي سيمه کې وسلوالو بریدګرو د پوځ پر يو مرکز بريد کړی دی.

د ازادي راډيو د مشال څانګې د خبر له مخې وسله والو بریدګرو نن شاوخوا نهه بجې پر پوځي کيمپ بريد وکړ. جګړه لا هم روانه او د چاودنو غږونه اورېدل کېږي.

د پاکستاني طالبانو حافظ ګل بهادر وسلوالې ډلې، جیش ‌الفرسان محمدي، په استول شوي بیان کې ویلي چې دوی لومړی د موټر بم چاودنه وکړه او ورپسې يې بريدګر کيمپ ته دننه شول او له پوځيانو سره يې نښته روانه ده.

د اوسنۍ نښتو او بریدونو د مرګژوبلې راپورونه لا نه دي خپاره شوي.

د پاکستاني طالبانو او پاکستاني پوځیانو تر منځ داسې وخت دا نښتې شوي چې د طالبانو حکومت او پاکستان تر منځ ۴۸ ساعته اوربند وو.

هغه اوربند چې د طالب ځواکونو او پاکستاني پوځیانو تر منځ له سختو نښتو وروسته نافذ شوی وو.

تمه ده د اوربند د تمدید او اړوندو مسلو په باب د قطر په پلازمینه دوحه کې د طالبان او پاکستاني چارواکي خبرې وکړي.
د راپورونو له مخې د طالبانو د پلاوي مشري به د طالبانو د دفاع وزیر ملا محمد یعقوب مجاهد کوي.

اسراییل وايي د مصر او غزې ترمنځ د رفح د سرحد د خلاصېدو نېټه به وروسته اعلان شي او اوس به لاره یوازې د خلکو د تګ راتګ لپاره پرانیستې وي.

د اسراییلو د پوځ یوې ادارې چې په فلسطیني قلمرو کې پر ملکي چارو څار کوي نن په یوه بیان کې وویل، وروسته له دې چې اسراییل او مصر د رفح د خلاصولو لپاره لازمې تیارۍ بشپړې کړي دا سرحدي لاره به یوازې د خلکو د تلو راتلو پرمخ پرانیستل شي.

په بیان کې ټینګار شوی چې بشري مرستو ته به له دې لارې اجازه ورنه کړل شي، ځکه د چارواکو په وینا په هېڅ پړاو کې داسې یوه موافقه نه ده شوې.

اسراییلو یادونه کړې چې بشري مرستو ته به له نورو لارو غزې ته د تلو اجازه ورکړل شي.

رفح د نړیوالو لپاره د غزې تړانګې ته د تلو تر ټولو مهمه ستراتیژيکه لاره ده او نړیوالې خیریه ټولنې هیله لري چې بشري مرستې به له دې لارې د اسراییل د پوځي عملیاتو په نتیجه کې ویجاړې شوې غزې ته ورسېږي.

په پام کې ده چې په جرمني کې دېره یو افغان کډوال د چړې په وسیله پر یوه ډله کوچنیو ماشومانو د برید په قضیه کې نن محکمې ته حاضر شي.

دې پېښې په جرمني کې د کډوالو پر وړاندې سخت حساسیتونه پارولي دي.

دا پېښه د جنوري په ۲۲مه نېټه هغه مهال وشوه چې تورن د باویریا ایالت په یوه ښارګوټي کې په پارک کې د دوو ښوونکو په حضور کې د یوه وړکتون پر ۵ ماشومانو د چړې په وسیله برید وکړ خو ځای پرځای ونیول شو.

د جرمني د قوانینو له مخې د دې ۲۸ کلن تورن بشپړ نوم نه دی افشا شوی او یوازې د انعام الله او په نامه یاد شوی دی.

ویل شوي چې تورن له اوږدې مودې راهیسې د دماغي ناروغۍ سابقه لري او د روغتیايي متخصصینو ارزونه دا ده چې نوموړی د خپل رواني حالت له وجې له جنايي پلوه مسوول نه شي ګڼل کېدای.

د امریکا د متحدو ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ وایي، که چیرې حماس له اسراییل سره د اوربند تړون ته غاړه کښینږدي نو واشنګټن به په غزه کې د پوځي عملیاتو پر بیا پیلولو غوروکړي. حماس د امریکا او اروپايي اتحادیې لخوا یو ترهګریز سازمان نومول شوی دی.

ټرمپ د چهارشنبې په ورځ، د اکتوبر په ۱۵مه،CNN ته وویل "کله چې زه ووایم، اسرایلي ځواکونه کولی شي سمدستي جګړه بیا پیل کړي."

دا څرګندونې وروسته له هغه کیږي چې اسراییل حماس د اوربند له تړون څخه چې له مخې یې حماس باید ټول پاتې یرغمل (مړه او ژوندي ) دواړه ور و سپاري، په سرغړونه تورن کړ.

د چهارشنبې تر سهار پورې، حماس ټول ژوندي ۲۰ اسراییلي یرغمل خوشې کړي، خو د وژل شویو ۲۸ یرغملو و له ډلې څخه یې یوازې د اوو جسدونه تراوسه پورې ورسپارلي دي.

حماس ویلي دي چې د اسراییلي یرغمل شویو پاتې جسدونو موندل او بیرته ترلاسه کول به ډیرو هڅو او ځانګړي تجهیزاتو ته اړتیا ولري.

په ورته وخت کې، اسراییل ملګرو ملتونو ته خبر ورکړی چې له همدې امله به غزې ته د بشري مرستو د رسولو لپاره د رفح لارې پرانیستل له ځنډ سره مخامخ شي.

د سوریې موقت ولسمشراحمد الشرع به روسیې ته په خپل لومړي سفرکې له مسکوڅخه وغواړي چې پخوانی ولسمشربشارالاسد ور وسپاري. دا خبره د سوریې یوه چارواکي په دې شرط چې نوم یې په ډاګه نشي، فرانسپرس آژانس ته کړې ده. دې چارواکي ویلي چې الشرع به د روسیې له ولسمشر ولادمیرپوتین څخه وغواړي چې د اسد په ګډون ټول هغه افراد ور وسپاري چې جنګي جنایتونه یې ترسره کړي دي. د مسکو نژدې متحد بشارالاسد چې د تیرکال په ډسمبرکې یې په سوریه کې د اوږدې مودې واکمنۍ ته د پای ټکی کښیښودل شو، په روسیه کې پناه اخیستې ده.

د سوریې د دولتي خبري آژانس سانا د راپورله مخې الشرع به نن چهارشنبې په یوه رسمي سفرروسیې ته لاړشي او له خپل سیال ولادمیرپوتین سره به د دواړو هیوادونو ترمنځ د دوه اړخیزو اړیکو او په سیمه ییزو او نړیوالو چارو کې د خپلو ګډوګټو په اړه خبرې وکړې.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د سې‌شنبې په ورځ (د میزان ۲۲مه /د اکتوبر ۱۴مه) اعلان وکړ چې که حماس سختدریځه ډله وسلې پر ځمکه کښېنږدي، نو متحد ایالتونه به دا کار په خپله وکړي.

ټرمپ دا څرګندونې یو ورځ وروسته له هغې وکړې چې هغه اسرائیل او بیا مصر ته د غزې د اوربند د هوکړې د لاسلیک لپاره سفر وکړ.

ټرمپ په سپینه ماڼۍ کې د ارجنټاین له ولسمشر سره د لیدنې پر مهال وویل:
«که حماس بې وسلې نه شي، موږ به هغوی بې‌وسلې کړو، دا به ډېر ژر او کېدای شي په زور ترسره شي.»

هغه زیاته کړه: «ما له حماس سره خبرې وکړې او ورته ومې ویل: تاسو باید بې‌وسلې شئ. هغوی وویل: هو، موږ به بې‌وسلې شو.»

د امریکا ولسمشر څرګنده کړه چې دا پیغام یې دې ډلې ته د خپلو «استازو له لارې» رسولی، نه د مستقیم تماس له لارې.

ټرمپ دا هم روښانه نه کړه چې د حماس د بې‌وسلې کولو په پروسه کې به څوک برخه ولري، یا دا چې ایا امریکایي ځواکونه به پکې شامل وي که نه.

متحد ایالتونه او اروپایي اتحادیه حماس یوه ترهګره ډله ګڼي.

د سره صلیب نړیوالې کمیټه (ICRC) وایي، په غزه کې د وژل شویو یرغملو د جسدونو سپارل ممکن ورځې یا اونۍ وخت ونیسي.

د سره صلیب نړیوالې کمیټې ویاند کریسټین کارډون د سې شنبې په ورځ په جینیوا کې وویل، په غزه کې د ودانیو او تاسیساتو ویجاړیدو ته په پام سره، ځینې وختونه د پاتې شونو موندل ګران وي.

کارډون وویل: "څرګندې نښې نښانې شته چې دا ممکن ډیر وخت ونیسي، ځکه چې په غزه کې د انسانانو د پاتې شونو موندل چې ممکن تر نړیدلې ودانیواو کنډوالو لاندې وي، ستونزمن دي."

هغه داهم وویل چې له دې هم انکارنشي کیدای چې ښایي ځینې جسدونه به هیڅکله ونه موندل شي. د حماس او اسراییل ترمنځ د شوې موافقې له مخې حماس باید د ټولو یرغمل شویو جسدونه اسراییل ته وسپاري.

د سره صلیب نړیواله کمیټه په خپله د یرغمل شویو د جسدونو په موندلو کې رول نه لري خو حماس د همدې بشري سازمان له لارې د تیرې دوشنبې په ورځ د ۲۸ وژل شویو یرغمل شویو له ډلې د څلورو جسدونه اسراییلو ته وسپارل.

د سپېس‌ ایکس شرکت د دوشنبې په ورځ (د میزان ۲۱مه) خپل یوولسم «سټارشیپ» توغندی له ټکساس څخه فضا ته وتوغاوه او هغه یې په بریالیتوب س د هند په سمندر کې راکوز کړ.

دا مخکې تر دې چې د ایلن ماسک سپېس ایکس شرکت د دې ستر توغندي لا پرمختللی ماډل د سپوږمۍ او مریخ د ماموریت لپاره وکاروي، د هغه وروستی امېښت و.

سټارشیپ د مازدیګر په ۶:۲۳ د ټکساس له «سټاربېس» اډې څخه وتوغول شو.

له توغولو وروسته، د راکټ د لومړۍ برخې پیاوړی بوستر، چې «سوپر هیوي» نومېږي، له اوو دقیقو وروسته د مکسیکو په خلیج کې د اوبو پر سطحه خوندي کښېناست. ورپسې د راکټ دوهمه برخه، چې هغه هم د «سټارشیپ» په نوم یادیږي، فضا ته ولاړه، ازمیښتي ماموریتونه یې ترسره کړل.

ناسا پلان لري چې له دغه ستر سټارشیپ څخه، چې تر اوسه د نړۍ تر ټولو ستر او ځواکمن توغندی ګڼل کېږي، د دې لپاره کار واخلي چې یو ځل بیا فضا ستورمزلي سپوږمۍ ته واستوي. دغه توغندی د ایلن مسک د هغه سترې موخې بنسټیز عنصر هم دی چې غواړي انسانان تر مريخ ورسوي.