باختر خبری اژانس چې د طالبانو په کنټرول کې دی نن خبر ورکړی، چې پرون د تورخم له لارې ۲۱، د قندهار د سپین‌بولدک له لارې ۸، د نيمروز د ورېښمو پله له لارې ۵۲ او د هرات د اسلام‌کلا له لارې ۱۱۶ کورنۍ هېواد ته راستنې شوې دي.

که څه هم په خبر کې نه‌دي ویل شوي، چې دغه کورنۍ په خپله خوښه که په جبري ډول افغانستان ته ستنې شوې دي، خو په پاکستان او ایران کې مېشتو یوشمېر افغان کډوالو ازادي راډیو ته ویلي چې، د کوربه هېوادونو د حکومتو له پرله‌پسې فشار او ځورونو سره مخامخ دي.

دا کورنۍ په‌داسې مهال افغانستان ته ستنیږي چې یوشمېر نور افغانان بیا د بې‌وزلۍ او په افغانستان کې د نجونو لپاره د ښوونځیو د نشتوالي له کبله په بېلابېلو قانوني او غیرې قانوني لارو له هېواده د وتلو هڅه کوي.

د امریکا د ولسمشریزو ټاکنو جمهوري غوښتونکي نوماند او پخوانی ولسمشر ډونالډټرمپ د انتخاباتو د پایلو له رسمي اعلان نه وړاندې خپلو پلویانو او د خپل د انتخاباتي کمپاین ټیم ته د بریا مبارکي ورکړي.

ټرمپ دا وینا د فلوریدا ایالت په پالم بیج کې د خپلو پلویانو تر منځ وکړه او زیاده یې کړه چې په راتلونکو پنځو کلونو کې به د امریکا لپاره خپلې کړې ژمنې عملي کوي.

ټرمپ دغه بري ته وروسته له هغې نژدې شو چې، په دوو برخلیک ټاکونکو ایالتونو، شمالي کارولینا او جورجیا ایالتونو کې ګټونکی اعلان شو.

په‌دې سره د هغه سیالې د ډیموکرات ګوند د کاندیدې او د ولسمشر مرستیالې کمالا هریس لپاره د بري چانس ډېر کم شوی دی.

د امریکایي رسنیو د راپورونو له‌مخې چې د دغو انتخاباتو بهیر له نژدې څاري، ټرمپ ۲۴۶ الکټرال کالجونه یا د انتخاباتي پلاو رایې ګټلي دي.

هریس تر اوسه ۲۱۰ رایې خپلې کړې دي.

د دې لپاره چې یو کاندید د انتخاباتو ګټونکی اعلان شي، لږ تر لږه د ۲۷۰ الکټرال کالج یا د انتخاباتي پلاو د رایو ترلاسه کولو ته اړتیا لري.

راپورونه وايي د شمالي کوریا سرتېرو د روسیې په کورسک سیمه کې له اوکرایني ځواکونو سره نښتې کړې دي.

امریکایۍ نیویارک ټایمز ورځپاڼې پرون د امریکايي او اوکرایني چارواکو له قوله چې نومونه یې نه دي اخیستي دا راپور ورکړی.

اوکرایني چارواکو ویلي چې دا جګړه لنډه وه او د شمالي کوریا د ځواکونو هدف احتمالا د اوکرایني ځواکونو د کمزورتیاوو موندل وو.

د دوی په وینا، د شمالي کوریا ځواکونو له روسي پوځیانو سره یوځای په جګړه کې برخه لرله.

رویټرز خبري آژانس ټینګار کړی چې په دې اړه راپور په خپلواک ډول نه شي تاییدولای.

د اوکراین د جمهوري ریاست او دفاع وزارت او د امریکا د دفاع او بهرنیو چارو وزارتونو په دې اړه تبصره نه ده کړې.

د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زیلینسکي تېره شپه په خپله ویډیويي وینا کې وویل چې د اوکرايني او شمالي کوریا د ځواکونو ترمنځ لومړۍ جګړه د نړۍ د بې ثباتۍ په برخه کې یو نوی څپرکی پرانیستی.

د غیر رسمي شمېرو له مخې چې پر انتخاباتو د څار رسنیو خپرې کړې، د امریکا په هغو اوو ایالتونو کې چې برخلیک ټاکوونکي ایالتونه ګڼل کېږي،
د ولسمشرۍ لپاره د جمهوریپالو کاندید ډونالډ ټرمپ له خپلې سیالې د ډیموکرات ګوند له کاندیدې کامالا هاریس څخه مخکې دی.

د اسوشېټېډپرېس آژانس د راپور له مخې، ټرمپ شمالي کارولینا ایالت چې د الکټرال کالج رایو شمېر یې ۱۶ ته رسېږي، ګټلی دی.

په نورو برخلیک ټاکوونکو ایالتونو، پنسیلوانیا، جورجیا میشیګان، آریزونیا، ویسکانسن او نوادا ایالتونو کې هم د رایې ورکولو مرکزونه تړل شوي، خو دا له وخته مخکې ده چې ګټونکی یې اعلان شي.

د امریکا په لویدیځو ایالتونو کې د رایې شمېرلو بهیر روان دی.

په دغو ایالتونو په لسګونو میلیونو رایې ورکوونکو نن د انتخاباتو په ورځ خپلې رایې کارولي چې پر ۸۴ میلیونه رایو چې مخکې کارول شوي، ور زیاتېږي.

ټرمپ فلوریدا ایالت چې یو وخت د د انتخاباتي سیالۍ ډګر بلل کېده او په وروستیو انتخاباتو کې جمهوریپالانو په کې ستر بری خپل کړی، ګټلی دی.

هغه همدارنګه تکزاس، سوټ کارولینا او انډیانا هم ګټلي دي.

د هغه سیالې کامالا هاریس بیا ویرجینیا او نیویارک، مکسیکو او کلیفورنیا ایالتونه چې دا درې واړه د ډیموکراټانو پیاوړي مرکزونه بلل کېږي، ګټلي دي.

ټرمپ یو شمېر نور ایالتونه هم ګټلي چې د الکټرال کالجونو د رایو شمېر یې ۲۳۰ ته رسیږي او د کامالا هاریس د الکټرال کالجونو د رایو شمېر تراوسه ۲۰۹ ته رسېدلی دی.

د دې لپاره چې یو کاندید د انتخاباتو ګټونکی اعلان شي، لږترلږه د ۲۷۰ الکټرال کالج رایو ترلاسه کولو ته اړتیا لري.

د غیر رسمي شمېرو له مخې چې پر انتخاباتو د څار رسنیو خپرې کړې، د امریکا په نیمایي ایالتونو کې رایې ورکوونکو هغه کاندید ته رایې ورکړې چې وړاندوینه یې کېده.

خو د څو برخلیک ټاکوونکو ایالتونو پایلې تراوسه نه دي خپرې شوې.

هغسې چې تمه یې کېده، د جمهوریپالو کاندید ډونالډ ټرمپ د الاباما، ارکانسا، فلوریډا، انډیانا، کینټاکي، ایوا، میسي سي پي، لوزیانا، اوهایو، اوکلاهاما، جنوبي کارولینا، سوټ داکوتا، تینیسي، تکزاس، ویسټ ویرجینیا، نبراسکا او وایومینګ ایالتونه ګټلي دي.

د دغو ټولو ایالتونو د الکټرال کالجونو رایې ۱۹۸ ته رسېږي.

د ولسمشر مرستیالې کامالا هاریس هم له تمې سره سم په کولرادو، کنیکټیکټ، ډیلاور، ایلینوی، مریلاند، مساچوسیت، نیو همشیر، نیوجیرسي، نیویارک، رودا آیلنډ او ویرمونټ ایالتونه او همدارنګه واشڼګټن ډي سي ګټلي چې ایالت نه بلل کېږي، ګټلي دي.

په دې ترتیب د میرمن هاریس د الکټرال کالجونو رایې ۱۱۲ ته رسېدلي دي.

هر کاندید چې لږترلږه د الکټرال کالجونو ۲۷۰ یې وګټي، د دغو انتخاباتو ګټونکی اعلانېږي.

د ملګروملتونو د مرستو د همغږۍ دفتر یا اوچا وايي، د طالبانو لاس‌وهنې په افغانستان کې د بشري مرستو د رسولو چاره ورځ تر بلې له ننګونو سره مخامخ کوي.

دې ادارې د جرمني خبري اژانس ته ویلي دي چې، د روان کال په سپټمبر کې د بشري مرستو رسوونکو ادارو د هغو ۱۷۳ مواردو راپور ورکړی، چې د مرستو د رسولو پر وړاندې یې خنډ جوړ کړی دی او په‌دې کې د اوچا په وینا د بشري فعالیتونو په چارو کې لاس‌وهنې، د مرستندویو ادارو پر تګ راتګ، کارکوونکو یا موادو محدودیتونه او د کارکوونکو پر وړاندې د تشدد موارد شامل دي.

د ملګروملتونو دا اړونده اداره زیاتوي، د مرسته رسوونکو شریکانو په چارو کې لاس‌وهنې تر ډېره په اداري او دفتري برخو کې دي.

اوچا وايي چې، د دې خنډونو په نتیجه کې مؤسسو د ۸۳پروژو چارې په موقتي ډول ځنډولي، د عملیات ځای یې بدل کړی او یا یې خپل فعالیتونه محدود کړي دي.

د طالبانو حکومت د اوچا د دې څرګندونو په اړه تر اوسه څه نه‌دي ویلي، خو له‌دې مخکې یې له نړیوالې ټولنې غوښتي چې د بشري مرستو چاره دې نه سیاسي کوي.

د راپورونو له‌‌مخې د هغو دوو چینایي وګړو له ډلې چې پرون د پاکستان په کراچۍ ښار کې په ډزو ټپیان شوي، د یوه روغتیایي وضعیت نازک ښودل شوی.

د رویترز خبري اژانس د راپور له‌مخې پر دغو چینایانو پرون سه‌‌شنبې سهار د کراچۍ ښار د ټوکر اوبدلو په یوه کارخونه کې د یوه ځایي امنیتي ساتونکي له‌خوا ډزې شوې وې.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویلي، یوه شخصي ساتونکي پر دغو چینایانو له یوې لفظي شخړې وروسته ډزې کړې دي.

دې وزارت ویلي چې، د پېښې په اړه تحقیقات روان دي او هم په اسلام‌اباد کې د چین له سفارت سره له نژدې په تماس کې دي.

په کراچۍ کې د لیاقت په نوم د روغتون یوه ویاند ویلي، د دوو ټپیانو درملنه کوي، چې د یو تن وضعیت نازک دی.
پولیسو ویلي، تورن کس له ساحې تښتېدلی.

د دغې پېښې مسوولیت تر اوسه چا یا کومې ډلې نه‌دی اخیستی.

تر دې مخکې تېره میاشت کې د کراچۍ نړیوال هوايي ډګر ته څېرمه په یوه بمي چاودنه کې چې مسوولیت یې د بلوڅانو یوې بېلتون غوښتونکې ډلې اخیستی و، دوه چینايي انجینران ووژل شول.

ټاکل شوې چې د افغانستان او بنګله‌دېش د کرکټ ملي لوبډلې نن چهارشنبې د درې یو ورځنیو سیالیو لومړۍ لوبه ترسره کړي.

د افغانستان په کوربه‌‌‌توب دغه سیالي به د کابل پر وخت د غرمې په دوه نیمو بجو د متحده عربي اماراتو په شارجه کې پیل شي.

په پام کې ده چې دواړه لوبډلې به دوهمه او درېیمه یو ورځنۍ سیالي د روانې نومبر میاشتې په نهمه، او یوولسمه ترسره کړي.

د افغانستان او بنګله‌‌‌دېش ټیمونه په‌‌داسې حال کې له یو بل سره یو ورځنۍ سیالۍ کوي، چې په‌‌دې وروستیو کې د افغانستان الف یا ابدالیانو ټیم د اسیا د ایمرجنګ لوبډلو اتلولي وګټله او تر هغه مخکې د افغانستان ملي لوبډلې د جنوبي افریقا پیاوړي ټیم ته د یو ورځنیو سیالیو په لړۍ کې ماتې ورکړه.

له اټکلونو سره سم نن چهارشنبې او سبا پنج‌شنبې د افغانستان په یوشمېر سیندیزو حوزو کې د اوبو د سحطې د لوړېدو او ځینو ځایونو کې د سېلابونو د راوتو خطر شته.

د طالبانو د حکومت د اوبو او انرژۍ وزارت د هواپېژندنې ادارې د وړاندوینې له‌مخې پرون سه‌شنبه په یوه بیان کې هریرود، مرغاب او امو هغه سیندیزې حوزې یادې کړې، چې د نسبتاً سختو بارانونو په نتیجه کې د سېلونو د راوتلو احتمال په‌کې زیات دی.

دغه وزارت د دې سیندیزو حوزو د سیمو او له اوسېدونکو غوښتي چې، د سېلونو خطرونو ته پام وکړي او هم د سېل د راوتلو په صورت کې شاوخوا نورو خلکو ته هم خبر ورکړي.

د بیان له‌مخې په سرپل، فاریاب، بادغیس، بدخشان، هرات او ځینو نورو سیمو کې د سېلونو د راوتلو احتمال شته.

سږ کال په افغانستان کې د سېلونو له کبله سلګونو کسانو ته مرګ‌ژوبله او همداراز مالي تاوانونه اوښتي دي.

د افغانستان لپاره د امریکا د متحدایالتونو شارژدافیره کرن ډیکر وایي، افغان خبریالان په نړۍ کې د افغانستان وګړو ته اطلاعات برابروي او مشران حساب ورکولو ته اړباسي.

مېرمن ډیکر دغه څرګندونې پرون سه‌شنبې پر خپله ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر کې په یوه بیان کې کړې دي.

دغه‌راز نوموړې ويلي، معلوماتو ته د لاس‌رسي حق په نړیواله کچه یو منل شوی بشري حق دی او د ژوند په ټولو برخو کې د اګاهانه تصمیم نیونې لپاره اړین ګڼل کېږي.

د نوموړې په خبره خبریالان او د رسنیو کارکونکي باید خوندي وي او له غچ اخیستنې او ډار څخه پرته باید وکولای شې خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړي.

د نومبر دوهمه په نړۍ کې د خبریالانو پر وړاندې له جرمونو د معافیت د پای ته رسولو د نړیوالې ورځې په توګه ولمانځل شوه.

د افغانستان لپاره د امریکا سفارت له‌‌‌دې مخکې د تېرې یک‌شنبې په ورځ ویلي و چې، افغان خبریالان د حقیقت د لټون په لار کې ګواښل کېږي، له تاوتریخوالي او زور زیاتي سره مخامخ کېږي.

افغانستان د نړۍ یو له هغو هېوادونو بلل کېږي چې، پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته په‌کې خبریالان له ډېر بد حالت سره مخامخ دي.

د خبریالانو د خوندیتوب کمېټې (CPJ) په تازه شاخص کې ویل شوي، په تېره یوه لسیزه کې په افغانستان کې ۱۸ خبریالان وژل شوي، چې د اکثرو عاملان یې نه په نښه شوي او نه هم د قانون منګولو ته سپارل شوي دي.