د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام وايي روان میلادي کال یې په افغانستان کې له ۲۴زره هغو کورنیو سره چې د طبیعي افتونو له کبله زیانمنې شوې وې، مرسته کړې ده.

دغه بنسټ نن دوشنبه په خپله ایکس­پاڼه کې لیکلي، چې له دغو کورنیو سره د دوی د زیانونو د جبران او په خپلو پښو د درېدو لپاره دا مرسته شوې ده.

د خوړو نړیوال پروګرام وايي دوی له ۶۰ کلونو راهیسې په افغانستان کې د ولس د ملاتړ لپاره ژوند ژغورونکي مرسته کوي. د غويي/ ثور له ۲۱مې د افغانستان ختیځ، شمال ختیځ، شمال، شمال لوېدیځ او لوېدیځ ولایتونه تر سختو اورښتونو وروسته د سېلابونو بهېدلو شاهدان وو، چې سلګونو کسانو ته یې د مرګ­ژوبلې اړولو تر څنګ دوی ته درانه مالي زیانونه هم اړولي دي.

د یوه خصوصي شرکت فضايي بیړۍ سپوږمۍ ته رسیدلې ده.

بلیو ګهوسټ نومي دغه بیړۍ د تیرې جنورۍ میاشت په ۱۵مه په متحده ایالاتونو کې د فایزفلاي شرکت له خوا سپوږمۍ ته واستوله شوه چې موخه يې د بحرانونو سمندري نومي کندې په اړه د معلوماتو ترلاسه کول دي.

سپوږمۍ ته د دغې نوې فضايي بیړۍ استول د امریکا د متحده ایالاتونو د فضايي څیړنو د مرکز (ناسا) او خصوصي شرکتونو ترمنځ د همکارۍ یوه تازه بیلګه ده .

په پام کې ده له دې وروسته ورته فضايي بیړۍ د خصوصي شرکتونو له خوا سپوږمۍ ته د معلوماتو د راټولو په موخه واستول شي.

له دې وړاندې د استروبوتیک تکنالوژي خصوصي شرکت لومړی شرکت و چې سپوږمۍ ته يې د رسیدو هڅې کړې وي.

دغه شرکت په ۲۰۲۴ کال کې فضايي بیړۍ سپوږمۍ ته واستوه خو د بیرۍ د تیلو د زیرمې د سورې کیدو له کبله راورځیده او ماموریت يې ناکام شو.

په هغه اعلامیه کې چې نن یکشنبې د (مارچ۲مه) دغې محکمې خپره کړې ویلي، د دې ولایتونو د سیمه ییزو محکمو د پریکړو پر بنسټ يې دا کسان په درو وهلي او په تنفیذي بند محکوم کړي دي.

په اعلامیه کې وړاندې راغلي، د تخار په چاه اب ولسوالۍ کې درې کسان د نامشروع جنسي اړیکو په تور په ۳۹ درو، او له یوې تر شپږو میاشتو په تنفیذي بند محکوم شوي دي.

د اعلامیې په ټکو، د ننګرهار په سپین غر ولسوالۍ کې درې نور کسان بیا د لواطت په تور په ۳۹ درو او له یوې تر شپږو میاشتو په تنفیذي بند محکوم شوي دی.

د سترې محکمې په اعلامیه کې وړاندې ویل شوي یو تن په کابل کې د الکولي مشروباتو د خرڅلاو په تور په ۳۹ درو او دوه کاله بند محکوم شوی دی.

د طالبانو له خوا مجرمینو په عام محضر کې د بدني سزاوو ورکول د بشري حقونو د بنسټونو له غبرګونونو سره مخ دي.

افغانستان ته د رایت دا سفر په داسې حال کې دی چې پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنیدو راهیسې نه یوازې د ښځو په سفر بلکې عمومي پارکونو په ځانګړې توګه بندامیر ته د ښځو پر ورتګ بندیز لګول شوی دی.

لا معلومه نه ده چې ویتني څنګه افغانستان ته داخله شوې، ځکه امریکايي وګړې له ویزې پرته افغانستان سفر کولی نشي او له دې سربیره، په امریکا کې د افغانستان هیڅ سفارت او کنسلګري فعالیت نه لري.

ویتني افغانستان ته د خپل سفر په اړه د اسوشیټډپرس پوښتنې ځواب کړي نه دي.

تراوسه طالبانو هم د ویتني د سفر په اړه څه ویلي نه دي.

ویتني رایت له دې وړاندې ایران، عراق، سوریې او لبنان ته هم سفرونه کړي وو.

د طالبانو تر واک لاندي باختر خبري اژانس پرون شنبې د (کب۱۱مه) د فراه ولایت له پېښو سره د مبارزې ریاست د مشر مولوي اسراییل سیار په حواله ویلي،" په وروستیو سیلابونو کې ۷۲کسان مړه شوي او ډیر مالي تاوانونه خلکو ته اوښتي دي".

د سیار په خبره، دغو سیلابونو نژدې دوه نیم زره کورونه، څه باندې پنځوس دوکانونه او نژدې ۳زره جریبه کرنیزه مځکه ویجاړه کړې ده.

بلې خوا ته، د طالبانو د حکومت د ترانسپورت او هوايي چلن د هوا پیژندنې ریاست نن د افغانستان په ۲۹ولایتونو کې د واورې او باران د اورېدو اټکل کړی دی.

د وروستیو اورښتونو له کبله د افغانستان په یو شمیر ولایتونو په ځانګړې توګه فراه، هلمند، کندهار او نیمروز کې سېلونه راوتلي چې پر ځاني تاوانونو سربیره یې، خلکو ته پراخ مالي زیانمونه اړولي دي.

د دې دروازې یوه انتظامي چارواکي د نوم نه ښودلو په شرط د یکشنبې په ورځ د (مارچ۲مه) د ازادي راډیو مشال څانګې ته وویل:
"له سهار راهیسي د دواړو خواوو تر منځ د دروازې د خلاصون په اړه مذاکرات روان وو، چې بې نتیجې پای ته ورسېدل".

بله خوا، په دې دروازه کې د طالبانو کمیسار عبدالجبار حکمت د مذاکراتو د بې پایلې پای ته رسېدو پر تاییدۍ سربیره وايي، په مذاکراتو کې يې له پاکستاني لورې غوښتي چې سیاست او سوداګریزې راکړې ورکړې سره بیلې کړي، چې د لارې د بندیدو له کبله د دواړو خواوو سوداګر او عام خلک زیانمن نشي.

د فبرورۍ په ۲۱مه د طالبانو او پاکستاني چارواکو تر منځ د مورچلو د جوړولو پر سر له شخړې وروسته، د تورخم دروازه پر سوداګریزو مالونو سربیره د ناروغانو او مسافرو پر مخ هم وتړل شوه.

د دې لارې له تړل کیدو وروسته دواړو خواوو ته څه باندې ۴زره له مالونو ډکې لارۍ د اوښتو په تمه دي.

پاکستان ته د تګ په تمه ناروغان او مسافر د ننګرهار ولایت په هوټلونو کې دیره شوي او د خوارک او څښاک له نه شتونه شکایت کوي.

په هغه لیک کې چې د بشري حقونو نژدې څلویښتو بنسټونو نن یکشنبې د (مارچ ۲مه) د پاکستان حکومت ته استولی، غوښتل شوي "هغه افغانان دې بیرته افغانستان ته نه دپیورټ کیږي چې د مرګ له ګواښ سره مخ دي".

په لیک کې راغلي، پاکستان دې هغوو کسانو ته مهلت ورکړي چې افغانستان ته په ستنیدو سره د تاوتریخوالي، تعقیب، سیاسي فشار او نورو جدي ستونزو سره مخ کیږي.

په لیک کې په پاکستان کې د هغوو افغانانو د پاتي کیدو د مهلت د غځیدو غوښتنه هم شوې چې دریمو هېوادونو ته د تګ په تمه دي.

د پاکستان حکومت تیره میاشت په یو بیان کې دریمو هېوادونو ته د تګ په تمه افغانانو ته د همدې روانې مارچ میاشتې تر پایه وخت ورکړی چې له دې هېواده ووځي.

د پاکستان حکومت په وروستیو څو میاشتو کې د افغان کډوالو نیول پیل کړې چې په دې لړ کې ډیر شمیر افغان کډوال يې بیرته افغانستان ته ډپیورټ کړي دي.

ذبیح الله مجاهد دا څرګندونې په هغه مرکه کې کړي چې د یکشنبې په ورځ د (مارچ۲مه) یې د طالبانو تر واک لاندي ملي راډیو تلویزیون پر خپلې ایکس پاڼه/پخواني ټویټر خپره کړې ده.

مجاهد وړاندې ویلي، "افغانستان به له امریکا د تیرو شلو کلونو د ویجاړۍ حساب وغواړي".

په دې وروستیو کې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ په خپلو څرګندونو کې په ځلونو ویلي چې په افغانستان کې پاته امریکايي وسلې او تجهیزات به بیرته له طالبانو واخلي.

د ټرمپ په خبره: "کله چې وینم طالبان امریکايي وسلې په رسم ګذشت کې کاروي، غوسه کیږم".

مجاهد په یاده مرکه کې دا خبره هم رد کړې ده چې ګواکې د بګرام پوځي اډه د چینایانو په واک کې ده.
ډونالډ ټرمپ د فبرورۍ په ۲۶مه نېټه د کابینې په لومړۍ غونډه کې ویلي وه:
"موږ غوښتل بګرام د افغانستان له خاطره نه، بلکې د چین له خاطره وساتو. ځکه دا اډه د چین د اتومي توغندیو د تولید له سیمې یوازې یو ساعت لیرې ده." ټرمپ زیاته کړې وه چې اوس د بګرام پوځي اډې کنترول له چین سره دی."

خو د مجاهد په وینا، دا اډه د دوی د ځواکونو په واک کې ده او هیڅ بهرنی سرتیری په کې نشته.

دغه وزارت د شنبې په ورځ په یوه اعلامیه کې ویلي چې د هوا پېژندنې د ملي او نړیوالو بنسټونو د وړاندوینو په بنسټ به له یکشنبې تر سه شنبې په افغانستان کې په تېره بیا د کابل او هلمند په سیندیزو حوزو کې نسبتاً شدیدې واورې او بارانونه وشي.

همدارنګه د سیندونو د اوبو د لوړېدو او د سیلابونو د راوتلو احتمال هم شوی دی.

د اعلامیې له مخې دا اټکل د پنجشیر، لغمان، ننګرهار، کابل، لوګر، خوست، پکتیا، پکتیکا، غزني، زابل، ارزګان او کندهار ولایتونو کې تر نورو سیمو زیات متصور دی.

په بیان کې د زیانګالو سیمو له خلکو غوښتل شوي چې رود ته له نږدې کېدو ډډه وکړي او له خطر سره مخ خلکو ته خبرداری ورکړي.

دغو خلکو ټینګار درلود چې د معلمۍ په ازموینه کې کامیابه شاوخوا ۹ زره کسان باید سمدستي په دندو وګمارل شي.

د راپورونو له مخې ۲۰۲۲ کال کې د پوهنې ادارې د نهو زرو استادانو د خالي بستونو د ډکولو لپاره ازموینې او مرکې ورکړې وې.

معترضین وايي چې په هغو ازموینو کې درغلۍ شوې وې او د ښوونکو خالي بستونو په لکونو روپيو بډو نااهله خلکو ته ورکړل شوي.

دکوټې پریس کلب صدر عبدالخالق رند د معترضینو بندیانول غندلي او ویلي دي چي د پولیسو دا ګام د بیان د ازادۍ په ضد اقدام دی.

د ماسک ملګرې شیوون زیلیس په خپله ایکس پاڼه دا خبر خپور کړی دی.
هغې ویلي چې زوی ته یې سلدون لیکورګوس نوم اېښی دی. ماسک او زیلیس درې نور ماشومان هم لري.

ماسک تر دې مخکې یوه بله ملګرې او دوه ښځې درلودې.

ماسک له خپلو پخوانیو ښځو او ملګرو په رسمي توګه جلا شوی او یواځې له خپلې اوسنۍ ملګرې شیوون زیلیس سره چې د نورالیک په نوم د ټیکنالوژیکي کمپنۍ مشره ده کتل کېږي.

له څلورو ښځو د ایلان ماسک د ټولو ماشومانو شمېر ۱۴ ته رسېږي او په هر یوه باندې یې داسې نومونه اېښي چې د خلکو پام یې ور اړولی دی.

ایلان ماسک د اېکس په نوم خپل یو زوی ځينو رسمي ناستو ته هم ځان سره وړي چې تر ټولو وروستۍ یې د امریکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره لیدنه وه.

۵۳ کلن ایلان ماسک د نړۍ تر ټولو بډایه شخص او د امریکا د ولسمشر ټرمپ په کابینه کې د حکومت د اغيزناکۍ د ادارې مشر دی.