په ملګرو ملتونو کې د متحده عربي اماراتو سفیر محمد ابوشهاب وایي چې د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا له ځانګړې استازې رینا امیري سره یې په دوحه کې د راروانې میاشتې د غونډې په اړه خبرې کړې دي.

په ملګرو ملتونو کې د متحده عربي اماراتو دایمي استازولۍ نن پنجشنبې په خپله ایکس پاڼه یا پخواني ټویټر کې لیکلي چې په دې کتنه کې په دوحه کې د افغانستان په اړه د درېیمې غونډې، په افغانستان کې د ښځو او نجونو د وضعیت په اړه ګډو اندېښنو او د دې مسئلې چې هغوی زده‌کړو ته لاسرسی ولري، د یقیني کېدو په اړه خبرې کړې دي.

په خپله اغلې امیري چې اکثره وختونه په خپله ایکس پاڼه کې د خپلو لیدنو کتنو خبرونه خپروي، تراوسه د دغې کتنې په اړه څه نه‌دي ویلي، خو له دې مخکې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ویاند سټیفن دوجاریک وړمه ورځ وویل چې د دوحې په غونډه کې د دوی لومړیتوب به پر بشري حقونو او د ښځو پر حقونو راڅرخي.

په دې غونډه کې چې ټاکل شوې د جون میاشتې په دېرشمه جوړه شي او دوه ورځې به دوام وکړي، طالبانو ته هم په‌کې د ګډون بلنه ورکړل شوې، خو تراوسه یې په دې اړه چې ایا دوی په‌کې ګډون کوي که یې نه کوي، رسماً پرېکړه نه‌ده کړې.

افغانستان په دوهمه لوبه کې د چهارشنبې په ورځ انګلستان ته ماتې ورکړه چې ورسره په دې جام کې د پاتیدو هیلې زیاتې شوې.

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډلې کپتان حشمت الله شهیدي د انګلستان پر وړاندې له بریا وروسته پرون پنجشنبې خبریالانو ته وویل چې په دغې بریاسره

د ملي لوبډلې روحیه لا پیاوړې شوې او هڅه به وکړي چې له اسټرالیا سره راتلونکې لوبه هم وګټي.

ښاغلي شهیدي دا لوبه د دې سیالیو بل پړاو ته د تلو لپاره مهمه وبلله. د دې لوبې ګټونکې لوبډله به نیمه پایلوبې ته لاره پیدا کړي.

افغانستان په بي ګروپ کې له جنوبي افریقا، اسټرالیا او انګلستان سره لوبیږي.

تراوسه جنوبي افریقا او اسټرالیا د جدول په سرکې دي.

افغانستان له لسو څخه یوازې د یوې نمرې د دریمې برخې په ترلاسه کولو سره، د ۱۶۷ هیوادونو په کتارکې وروستی یعنې ۱۶۷م ځای خپل کړی دی چې په دې توګه د پرله پسې دوهم کال لپاره افغانستان په نړیواله کچه د ترټولو لږ ډیموکراتیک هیواد په توګه خپل ځای ساتي.

دا شاخص، چې د ۱۶۷ هیوادونو د ارزونې نتیجه ده، د افغانستان، شمالي کوریا او چین ترمنځ څرګند توپیرونه په ګوته کوي. افغانستان د ډیموکراسۍ د اندازه کولو لپاره د کارول شویو پنځو مهمو شاخصونو څخه په څلورو کې ترټولو ټیټې نمرې ترلاسه کړې دي.

د هیوادونو د ډیموکراسۍ شاخص د پنځو اصلي معیارونو پراساس ارزول شوی: د ټاکنو پروسه او ټولګډونوالی، مدني آزادۍ، د حکومت چلند، سیاسي مشارکت او سیاسي فرهنګ.

د دې ادارې د راپورله مخې په ۲۰۲۱ کال کې پرافغانستان د طالبانو له بیا واکمنیدو راهیسې، د انتخاباتو ټولې پروسې لغوه شوي او هیڅ ډول ډیموکراتیک میکانیزمونه چې خلک وکولای شي په سیاسي پریکړو کې ګډون وکړي، نشته.

د طالبانو حکومت چې تراوسه د نړۍ هیڅ یوه هیواد په رسمیت ندی پیژندلی، یو مهم لامل یې د دې هیواد د وګړو په تیره د ښځو له اساسي بشري حقونو څخه سرغړونې او د یوه ټولګډونه حکومت نشتوالی ښودل کیږي.

په هغه ویډيو کې چې افغان کرکټ بورډ د پنجشنبې په ورځ پر خپلې فېسبوک پاڼې خپره کړې ابراهیم ځدران او راشد خان له انګلستان سره د افغان کرکټ لوبډلې د لوبې تکرار ګوري او راشد خان ابراهیم ځدران ته وايي، "د هغه کیچ تمه چې ما درلوده تا ونیوه".

په دې ویډيو ابراهیم ځدران د خپل هغوو اشارو په اړه هم توضیحات ورکړي، چې د ۱۷۷ منډو له پوره کیدو وروسته يې په میدان کې کړې وې.

ابراهیم ځدران وايي، په هغوو حرکتونو چې لاس يې د خبرو او مننې په شکل نیولي و، له راشد خانه يې مننه کوله.

د چهارشنبې په ورځ افغانستان له انګلستان د چمپینز ټرافي لوبو په لړ کې د لاهور په قذافي لوبغالي کې له هیجانه ډ‌که لوبه لره چې افغان لوبډلې د وروستي اور په پنځه بال د انګستان د ټولو لوبغاړو په سوځولو سره لوبه وګټله.

په دې لوبه کې افغان لوبډلې د پنځو ویکټو په تاوان ۳۲۶ منډې وکړي چې ۱۷۷ يې ابراهیم ځدران کړې وې.

سبا جمعه افغانستان په دې جام خپله دریمه لوبه له استرالیا سره کوي.

دا لوبه د افغانستان په وخت د ماسپښین په یوه نیمه بجه پیلږي.

د چمپینز ټرافي لوبو په لړ کې د پنجشنبې په ورځ د پاکستان او بنګله دیش لوبه وه، چې د باران له کبله لغوه شوې وه.

پاکستان چارواکو د نوم نه ښودلو په شرط د ازادي راډیو مشال ځانګې ته د پنجشنبې په ورځ ویلي،" د تورخم دروازې د بیا پرانیستو په خبرو اترو کې هیڅ پرمختګ نه دی شوی".

دا لار د یوې اونۍ راهیسې د باروړنکو لارو سربیره، د مسافرو او ناروغانو پرمخ تړلی شوې ده.

په سیمه کې د مشال راډیو د خبریال په ټکو، مسافر او ناروغان په جوماتونو او هوټلونو کې دیره دي او د خوارک او څښاک له نه شتون شکایت لري.

بل پلو، د دروازې دواړو خواوو ته یو شمیر لارۍ چلوونکو شکایت کړی چې مالونه يې په خرابیدو دي او د طالبانو او پاکستاني چارواکو يې د دروازې د خلاصیدو غوښتنه کړې ده.

ټاکل شوې وه، د فبرورۍ په ۲۵مه طالبان او پاکستان چارواکي د دې لارې د خلاصیدو په اړه خبرې اترې وکړي، خو پاکستاني چارواکو د ازادي راډیو مشال برخې ته ویلي دي، "د فبرورۍ د ۲۵مې تر ماښامه له کابله د خبرو اترو د دویم پړاو لپاره تورخم ته د طالبانو پلاوی ورغلی نه دی".

د فبرورۍ په ۲۴مه د ننګرهار ولایت لپاره د طالبانو مرستیال والي عبدالعزیز مصطفی له پاکستاني چارواکو سره کتلي و، خو د لارې د پرانیستلو په اړه کومې پایلې ته رسیدلي نه وو.

پاکستاني امنیتي ځواکونو د فبرورۍ په ۲۱مه له طالبانو ځواکونو سره د مورچلو د جوړولو پر سر شخړه وکړه چې له کبله يې د تورخم دروازه د سوداګریزو مالونو او مسافر پر مخ وتړل شوه.

هغه چې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په ۵۸مه ناسته کې، پنجشنبې ناوخته د(فبرورۍ۲۷مه) د افغانستان په اړه خپل راپور وړاندې کاوه وویل،" که پر طالبانو نظارت ونه شي د دې امکان شته چې دا ډله د بشري حقونو ضد اقدامات نور هم پراخ او ژرو کړي، ښايي طالبان د افغانانو په ځانګړې توګه د ښځو، نجونو، مذهبي او قومي لږکیو پر وړاندې له تبعیض او ظلم څخه کار واخلي".

بینټ په خپلو خبرو کې وړاندې وویل، " د طالبانو د ظلمونو د دوامداره مخنيوي لپاره دې د نړیوالو اصولو سره سم د مدني ټولنو ملاتړ وشي".

د بنیټ په ټکو، نړیواله ټولنه دې داسې اصولو رامنځه کړي چې پر بنسټ يې له طالبانو سره د تعامل د عادي کیدو مخه، بشري حقونو او نړیوالو اصولو ته په پام وشي.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانکړی راپورورکونکي ټینګار وکړ، که چیرته د طالبانو پر ضد د نړیوالې ټولنې له خوا اقدام ونشي، او تیر تاریخ بیا تکرار شي، د هغه په ټکو چې پایلې به يې نه یوازې افغانستان بلکې نړۍ ته ویجاړونکي وي.

بینټ د ملګرو ملتونو د بشري حقونو له ناستې وړاندې ویلي و، "په افغانستان کې د بشري حقونو وضعیت لا کړکیچن او ژور شوی دی".

د بینټ په خبره، د طالبانو امربالعمروف وزارت د قانون د پلي کیدو له کبله د بشري حقونو پراخې سرغړونې کړي دي.

د نوموړي په خبره، دا وضعیت په نړۍ کې ساری نه لري او د بشري جنایتونو ترسره کولو ته زمینه برابروي.

د برتانیا صدراعظم کیر سټارمر د چهارشنبې په ورځ (د فیبرورۍ ۲۶مه) د هېواد د دفاعي بودیجې د زیاتوالي له اعلان وروسته واشنګټن ته سفر وکړ.

د اسوشیټیډ پرېس خبري آژانس د راپور له مخې، لکه څنګه چې واشنګټن هڅه کوي د اوکراین جګړه پای ته ورسوي، ښاغلی سټارمر هیله لري چې دا سفر به د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ قانع کولو کې مرسته وکړي، څو د اوکراین ملاتړ ته دوام ورکړي.

د سټارمر سفر د امریکا بهرنۍ پالیسي بدلون ته په کتو ترسره شوی

واشنګټن ته د برتانیا د صدراعظم سفر په داسې حال کې شوی چې ولسمشر ټرمپ د خپلې دویمې ولسمشرۍ په لومړیو اونیو کې د امریکا د بهرنۍ پالیسۍ په بدلون لاس پورې کړی دی.

په ورته وخت کې، د فرانسې ولسمشر ایمانویل مکرون هم د دې اونۍ په پیل کې واشنګټن ته تللی و او هلته یې له ولسمشر ټرمپ سره لیدلي، ترڅو ډاډ ترلاسه کړي چې کییف به په خبرو اترو کې ونډه ولري او امریکا به د اوکراین ملاتړ ته دوام ورکړي.

د امریکا د دفاع وزیر پیټ هګست وایي، دوی له افغانستانه د خپلې " ناکامې" وتنې هر اړخ په بشپړ ډول څيړي.

نوموړي پرون د کابینې په غونډه کې چې ولسمشر ډونالډ ټرمپ هم په کې و وویل، پلان لري چې له افغانستانه د وتلو پوره حساب کتاب وکړي.

د دفاع د وزیر د خبرو پر مهال ډونالډ ټرمپ بیا وویل، د هغې ډلې په کارونو کې لوی پرمختګ نشته چې له افغانستانه د دوی د ځواکونو د وتلو بهیر ارزوي.

د ټرمپ ادارې د خپلو کمپاینونو پر مهال هم له افغانستانه د خپلو ځواکونو د وتلو پر څرنګوالي نیوکې کړي.

د ۲۰۲۱ کال د اګست په پنځلسمه واک ته د طالبانو له بیا رسیدو وروسته امریکا خپل ټول ځواکونه د دوه اونیو په ترڅ کې له افغانستانه وایستل.

د تخلیې د همدې عملیاتو پر مهال داعش د کابل هوایي ډګر مخته یو برید وکړ چې د لسګونه افغانانو په ګډون یې ۱۳ امریکایي سرتیري ووژل او یوشمېر یې ټپیان کړل.

د بایډن ادارې بیا له افغانستانه د خپلو ټولو ځواکونو د وتلو ننګه کړې وه.

د بریتانیا پارلمان په یوه غونډه کې له ښځو او نجونو سره د طالبانو چلند «وحشتناک» بللی او ویلي یې دي چې د طالبانو فرمانونه «وحشیانه» دي او باید لغوه شي.

په هغه خبرپاڼه کې چې د بریتانیا پارلمان په دې اړه د چهارشنبې په ورځ خپره کړې، راغلي دي: «موږ له خپلو نړیوالو شریکانو سره په جدي توګه کار کوو، چې پر طالبانو ګډ فشار وساتو. د طالبانو ظلم او غیر انساني چلند باید ټول موږ ته وحشتناک ښکاره شي، او بې له شکه، موږ ټول پر طبي زده کړو د طالبانو بندیز غندوو.»

د بریتانیا پارلمان زیاتوي چې د طالبانو چلند له ښځو او نجونو سره د کرکې وړ دی، او باید د دې چلند په وړاندې جدي فشار راوړل شي.

طالبانو له بیا واک ته رسیدو وروسته، د ښځو ډېری حقونه او ازادۍ محدودې یا منع کړې دي، او ښځې او نجونې یې د کار او زده کړو په شان له لومړنیو حقونو بې برخې کړي دي.

د امریکا د کانګریس دوه غړي، ټیم برچټ او مارجوري ټیلر ګرین، وايي چې لا هم هره اوونۍ ۴۰ میلیون ډالر افغانستان ته استول کېږي.

د تنسي ایالت استازي، ټیم برچټ، ادعا وکړه چې افغانستان ته په چارتر الوتکو کې وړل کېدونکې نغدې پیسې په نهایت کې د طالبانو او القاعده لاس ته لوېږي.

برچټ د امریکا د کانګریس د غړیو په منځ کې د طالبانو سخت منتقد دی.

له بلې خوا د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا پخواني سرمفتش جان سوپکو د سې شنبې په ورځ د هسپانیا په مادرید کې د هرات په امنیتي کنفرانس کې وویل چې په افغانستان کې د طالبانو له بیا واک ته رسیدو راوروسته متحدو ایالتونو پر افغانستان تر ۲۱ میلیارد ډالره زیاتې پیسې لګولي دي.

د جان سوپکو اشاره هغو پیسو ته هم ده چې له افغانستانه د لسګونو زره افغانانو په ایستلو او په متحدو ایالتونو کې د هغو پر ځای پر ځای کولو یې لګولي دي.

سوپکو په عین حال کې وویل، سره له دې چې د ولسمشر ټرمپ حکومت بهرنۍ مرستې ځنډولي، امریکا لا هم هره اوونۍ افغانستان ته مرستې لیږي.

د پاکستان ګمرکي چارواکو پرون (چهارشنبې) وویل چې د پاکستان او افغانستان ترمنځ د یوه مهم مځکني بندر د بندېدو له کبله دوه اړخیز تجارت ته ۱۲ میلیوه ډالره زیان اوښتی دی.

د تورخم بندر، چې خیبر پښتونخوا ایالت له ننګرهار ولایت سره نښلوي، د شنبې له ورځې راهیسې تړل شوی دی. د دې لارې د بندېدو دلیل د افغان لوري له خوا د نوې امنیتي پوستې د جوړولو پر سر شخړه بلل شوې ده.

د دواړو خواوو ترمنځ د دې لارې د پرانیستلو پر سر خبرو تراوسه نتیجه نه ده لرلې.

په تورخم کې د پاکستان د ګمرک یوه چارواکي، د نوم د نه ښودلو په شرط جیونیوز تلویزیون ته وویل چې په تېرو پنځو ورځو کې د دواړو هېوادونو سوداګرۍ ته ۱۲ میلیون ډالره زیان اوښتی دی.

تورخم د دواړو ګاونډیو هېوادونو له ۱۸ سرحدي دروازو څخه یوه ده.