د نړیوال اقتصادي فوروم اصلي غونډه نن د سعودي عربستان په پلازمېنه ریاض کې پيلیږي.

دې غونډې ته د نړۍ د څه باندې شپېتو هېوادونو استازي وربلل شوي چې فلسطیني مشران هم پکې شامل دي.

د غونډې ګډونوال تر ډېره په غزه کې د اوسني کړکېچ د هواري او د حماس او اسراییلو تر منځ د اوربند هڅې کوي.

حماس د امریکا او اروپايي ټولنې له خوا ترهګر سازمان ګڼل کېږي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلنکین د یوه داسې اوربند د ټینګېدو په هدف د نړیوال اقتصادي فوروم په غونډه کې ګډون کوي چې په نتیجه کې یې د حماس له خوا د یرغمل شویو کسانو خلاصون تضمین کړي.

د سعودي عربستان د مالیې وزیر محمد الجدعان پرون ویلي چې د غزې جګړه پر نړیوال اقتصادي وضعیت "خورا زیات فشار" اچوي.

هغه د اقتصادي فوروم د غونډې په درشل کې د سیمه ییز "ثبات" غوښتنه کړې او پر نړیوال اقتصاد یې د غزې تړانګې د جګړې د اثراتو په اړه خبرداری ورکړی دی.

روبیو دا خبره پرون د ناټو یا شمالي اتلانتیک پوځي تړون د بهرنیو چارو وزیرانو په ناسته کې چې په بروکسل کې جوړه شوې وه وکړه.

هغه چې د ناټو د بهرنیو چارو وزیرانو په کنفرانس کې د لومړي وار لپاره ګډون کړی وویل زیاته کړه چې ولسمشر ټرمپ په ښکاره اعلان کړی چې له ناټو ملاتړ کوي او موږ په ناټو کې پاتې کېږو.

اروپايي هېوادونو بیا ویلي چې خپله پوځي بودیجه د پام وړ لوړوي.

د ناټو سرمنشي مارک روت هم تایید کړې چې تېرو څو میاشتو کې دې برخه کې د پام وړ بدلونونه رامنځته شوي دي.

هنګري اعلان وکړ چې له نړیوالې جنایي محکمې (ICC) څخه وځي. دا اعلان په داسې وخت کې شوی چې د اسراییل صدراعظم بنیامین نتنیاهو بوداپست ته رسیدلی دی.

وروسته تر دې چې ( ای سي سي) پر نتنیاهو په غزه کې د جنګي جنایتونو تور پورې کړ او د هغه د نیولو خبرداری یې ورکړ، دا لومړی ځل دی چې نتنیاهو یوه اروپایي هیواد ته سفر کوي.

د هنګري دفاع وزیر کریسټوف سزالي-بوبرونیکزکي د شپې شاوخوا دوه نیمې بجې د پلازمینې بوداپست په هوایي ډګر کې د نتنیاهو هرکلی وکړ.

څو ساعته وروسته د هنګري د صدراعظم ویکتور اوربان او لوی درستیز ګیرګلي ګلیاس په وینا دولتي تلویزیون خبر ورکړ چې حکومت په هاګ کې د میشتې محکمې له غړیتوبه وځي.

په هنګري کې د اونۍ په پیل کې دیپلوماتیکو سرچینو د ازادې اروپا/ازادي راډيو ته همدا خبره کړې وه چې هنګري به له ای سي سي څخه بهر شي.

د ناټو د بهرنیو چارو وزیران نن( د اپریل ۳) په بروکسل کې دوه ورځنۍ غونډه پيلوي. په دې غونډه کې ناټو له خپلو اروپایي متحدانو سره د دې تړون د دفاعي ظرفیت پر پیاوړي کولو غږیږي.

دا غونډه په داسې وخت کې جوړیږي چې د امریکا د متحد ایالتونو له لورې د ناټو د اروپایي هیوادو پر غړیو فشار په زیاتیدو دی چې ناټو ته هغومره پیسې ورکړي چې ژمنه یې کړې ده.

د ناټو سرمنشي مارک روټه وویل چې دا غونډه د غړیو هیوادو د ګډ امنیت لپاره مهمه ده ځکه چې ننګونې دومره زیاتې دي چې په یوازې یې نه شي تحمل کولی.

روته ټينګار وکړ چې د امریکا متحد ایالتونه له ناټو سره په خپلو ژمنو ولاړ دی، سربیره پر دې چې ولسمشر ټرمپ انتقادونه کوي.

روټه زیاته کړه چې دی پوهیږي چې ترخې خبرې شته چې د ناټو ځیني غړي یې د امریکا او ناټو اوږدمهاله ژمنو ته اندیښمن کړې دي.

ټاکل شوې ده چې د امریکا د متحد ایالتونو د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو او د اوکراین د بهرنیو چارو د وزیر اندري سیبیها هم په دې غونډه کې برخه واخلي.

د اروپا دوه لویو اقتصاد لرونکو هېوادونو، جرمني او فرانسې د امریکا له خوا د دوی پر تولیداتو د تعرفې لوړولو ته غبرګون ښودلی او د ورته اقدام ګواښ یې کړی دی.

د جرمني د اقتصاد وزیر رابرټ هابیک ویلي، اروپایي ټولنې ته مهمه ده چې د امریکا له خوا د تعرفې لوړولو ته واحد ځواب ورکړي.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې ښاغلي هابیک ویلي اروپا په نړۍ کې تر ټولو لوی واحد بازار لري او دا به پياوړی ساتي.

د فرانسې د حکومت ویاندې سوفیا پریماس ویلي، دوی به د همدې اپریل میاشتې په نیمایي کې د امریکا پر المونیمو او فولادو او بیا د همدې میاشتې په پای کې د امریکا پر نورو تولیداتو تعرفې لوړې کړي.

د چین په ګډون یوشمېر نورو هېوادونو هم غبرګونونه ښودلي دي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ پرون چهارشنبې پر خپلو سوداګریزو شریکانو "متقابلې تعرفې" وضع کړې.

دې ترڅ کې د اروپایي ټولنې پر سوداګریزو توکو ۲۰ سلنه، د امریکا پر اقتصادي سیال چین ۳۴ سلنه ، جاپان ۲۴ سلنه او نورو هېوادونو هم همداسې بېلابېلې تعرفې ولګول شوې.

د تعرفو د لست له مخې ویتنام له۴۶ سلنه، هند له۲۶سلنه، اندونیزیا له ۳۲ سلنه، کامبودیا له ۴۹سلنه، مالیزیا له ۲۴سلنه، جنوبي کوریا له ۲۵ سلنه، ټایلنډ له ۳۶سلنه، تایوان له ۳۲ سلنه، سویس له ۳۱سلنه، اوکرایین او بریټانیا بیا هر یو له لس سلنه تعرفې سره مخ شوي دي.

د اقتصادي همکارۍ او بهرنۍ پانګونې په برخه کې د روسیې ځانګړی استازی واشنګټن ته تللی څو له امریکايي چارواکو سره په اوکرایین کې د جګړې د پایته رسولو او اوربند په اړه خبرې اترې وکړي.

رویترز خبري اژانس د دوو باخبره امریکايي سرچینو په حواله ویلي، کیریل دمیتریف پرون چهارشنبې د امریکايي چارواکو په رسمي بلنه واشنګټن ته رسیدلی دی.

د رویتر په ټکو، د منځني خیتځ لپاره د امریکا ځانګړي استازي سټیو وتکاف د سپینې ماڼې او بهرنیو چارو وزارت په لارښونه تیره اونۍ دمیتریف ته د بلنه سربیره د لنډ مهاله ویزې د برابرولو په برخه کې مرسته کړې وه.

د ۲۰۲۲کال له فبرورۍ له راهیسې له کله چې روسیې پر اوکرایین یرغل کړی، دا لومړی ځل دی چې یو لورپوړی روسي چارواکی واشنګټن ته سفر کوي.

د سي این این د راپور له مخې دمیتریف او وتکاف به د امریکا او روسیې د اړیکو پر پراخیتا او پیاوړتیا هم خبري وکړي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ چې په دې وروستیو کې د اوکرایین په جګړه کې د اوربند د خبرو اترو له سست بهیر او د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین له چلنده ناراضه ښکاري تیره شپه يې د اروپايي ټولنې او اوکرایین په ګډون د نړۍ په ډیر شمیر هېوادونو له ۴۰سلنه د لوړو تعرفو د وضعه کولو پرمهال یو بیا ژمنه وکړه چې د اوکرایین جګړه به پای ته رسوي.

د ټرمپ په ټکو، روسیه او اوکرایین د خبرو په بهیر کې ښه همکاري کوي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ پرون چهارشنبې د (اپریل ۲مه) پر خپلو سوداګریزو شریکانو "متقابلې تعرفې" وضعه کړي دي.

هغه چې په سپینه ماڼې کې وینا کوله، د اروپايي ټولنې په ګډون يې پر ډیر شمیر هېوادونو تر دیرش سلنه پورته تعرفې ولګولې.

ټرمپ وویل، دا ورځ د "ازادۍ ورځ" ده او تل به د امریکا په تاریخ کې د صعنت د بیا زیږیدو د ورځې په توګه یادیږي.

د ټرمپ په ټکو، اورپايي ټولنې به ۲۰ سلنه، چین به ۳۰سلنه او جاپان به ۲۴سلنه مالیات پرې کوي.

هغه په خپلو خبرو کې وړاندې وویل، دا چې ایران پر امریکايي توکو لس سلنه مالیه لګولې په ورته کچه به امریکا ته تعرفه ورکوي.

له دې هېوادونو سربیره، ویتنام له۴۶ سلنه، هند له۲۶سلنه، اندونیزیا له ۳۲ سلنه، کامبودیا له ۴۹سلنه، مالیزیا له ۲۴سلنه، جنوبي کوریا له ۲۵ سلنه، ټایلنډ له ۳۶سلنه، تایوان له ۳۲ سلنه، سویس له ۳۱سلنه، اوکرایین او بریټانیا بیا هر یو له لس سلنه تعرفې سره مخ شوي دي.

ټرمپ پر مکسیکو او کاناډا هم ۲۵ سلنه تعرفه وضعه کړې ده.

ټرمپ د دې لوړو مالیاتو یا تعرفو وضعه کولو موخه د امریکايي کارګرانو دفاع یاده کړې ده.

د نوو تعرفو لګول د امریکا د تولیداتو د پیاوړتیا او د هغو هېوادونو د مجازاتو لپاره هڅه بلل شوې چې د ټرمپ په وینا "له کلونو راهیسې یې پر امریکا غیرعادلانه سوداګریزې تګلارې تحمیل کړې دي."

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ له وینا څو شېبې وروسته، د نویو تعرفو یو اجرايي فرمان هم لاسلیک کړ.

د امریکا پوځ وايي، د سیمه ییزو ګواښونو د مخینوي په موخه منځني ختیځ کې الوتکې وړونکې جنګي بیړۍ ځای پرځای کوي.

د ازادي راډیو د خبر مرکزي څانګه لیکي، د امریکا پوځ دا پریکړه داسې مهال کوي چې د ایران له ملاتړه برخمنه د یمن حوثي ډله په سره سنمدرګي کې پر امریکايي بیړیو بریدونه کوي.

د امریکا د دفاع وزارت ویاند شان پارنل د سه شنبې په ورځ په یو بیان کې ویلي، د کارل وینسون الوتکې وړونکې بیړۍ به ډیر ژر په منځني خیتځ کې د هری اس ترومن له بیړۍ سره یو ځای شي.

پارنل د دې کار موخه په سیمه کې امنیت، ثبات، د تیري مخنیوی او د سوداګرۍ وده یاده کړې ده.

بریټانیا ته ټول ورتلونکې اروپايی وګړي باید سر له نن چهارشنبې د (اپریل۲مه) دې هېواد ته د سفر پرمهال برېښنايي اجازه وپیري.

د رویترز خبري اژانس د راپور له مخې، دا پالیسي د بریټانیا حکومت له خوا د هغوو اقداماتو یوه برخه ده چې غواړي د خپلو پولو دننه د خلکو له داخلیدو مخکې د نورو هېوادونو په څیر د کډوالۍ پر ضد امنیتي تدابیر پیاوړي کړي.

د سفر دا برېښنايي اجازه یا (ETA) درلودل د ټولو هغو کسانو له لپاره لازمي ده چې بریټانیا ته د تګ لپاره ویزې ته اړتیا نه لري.

د دغې بريښنايي اجازې بیه لس پونډه چې ۱۲ یورو کیږي ده، او د اپریل له ۹مې وراخو به يې بیه ۱۶ پونډه ته پورته شي.

د ایرلنډ وګړي له دې امره مستثنی دي.

دا پالیسي د لومړی ځل لپاره تیرکال د غیراروپايي مسافرو لکه د امریکا، کاناډا او اسټرالیايي وګړو لپاره پلي شوې وه.

د رسمي شمېرو له مخې، په ۲۰۲۳ کال کې ۲۲ نیم میلیونه اروپايي سیلانیان بریتانیا ته تللي وو، پداسې حال کې چې دا شمېر په ۲۰۲۲ کال کې ۱۹ میلیونه و.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو د ملاتړ اداره "یونیسف" وايي، په تیرو لسو ورځو کې د اسراییلو د هوايي بریدونو له کبله په غزه کې ۳۲۰ ماشومان وژل شوي او له ۶۰۰ ډیر نور ټپیان دي.

د یونیسف په هغه بیان کې چې د روانې اونۍ د دوشنبې په ورځ خپور شوی راغلي، په وژل شویو او ټپیان کې هغه ماشومان هم شامل دي چې د مارچ په ۲۳مه د الناصر په نوم روغتون کې د برید پرمهال وژل شوي وو.

د یونیسف په ټکو، ډیر شمیر وژل شويو ماشومانو د بې ځایه شویو په کمپونو، خیمو او یا هم د کورونو په کنډوالو کې پناه اخیستې وه.

اسراییلو له حماس وسله والې ډلې سره له نژدې دوه میاشتې اوربند وروسته د مارچ میاشتې په ۱۸ پر غزې یو ځل بیا هوايي بریدونه پیل کړل او ورپسې خپل عملیات ځمکنیو بریدونه ته هم وغځول.

امریکا او اروپايي ټولنه حماس ترهګره ډله ګني.

د امریکا پوځ وايي، د څلورم امریکايي سرتېري مړی يې د لیتوانیا په ختیځ کې موندلی دی.

په هغه بیان کې چې پرون سه شنبې د (اپریل په اوله) د پوځ له خوا خپور شوی راغلي، د دې امریکايي سرتیري مړی د لتیوانیا خیتځ پابراده ښار ته څیرمه موندلی شوی دی.

د دغې امریکايي سرتیري د مړي د پلټنې عملیاتو د نړیوالې همکارۍ او پرمختللې ټکنالوژۍ په مرسته څو ورځو دوام وکړ.

د پلټنې عملیات وروسته له هغې پیل شول چې د مارچ په ۲۵مه یو امریکايي پوځي موټر چې څلور امریکايي سرتیري په کې سپاره وول، په یوه ډنډ کې ډوب شو.

د درییو نورو امریکايي سرتیرو مړي او موټر د مارچ په ۳۱مه له ډنډه رایستل شوي وو.

تراوسه د مړه شویو پوځیانو هویت په ډاګه شوی نه دی او د پېښې په اړه څیړنې رواني دي.