د ایران د زعفرانو د ملي شورا منشي وايي چې د افغانستان په شمول نور هېوادونه ایراني زعفران په خپل نوم صادروي.

فرشید منوچهري د ایران ایلنا خبري اژانس ته پرون (چهارشنبې) وویل، د ایران سیالان ایراني زعفران اخلي او د خپل هېواد په نامه یې نړیوالو بازارونو ته صادروي.

د ده په وینا، د ایران ډېر زعفران متحده عربي اماراتو، چین، هسپانیا، افغانستان او قطر ته صادر شوي او دا هېوادونه په زعفرانو کې د ایران سیالان دي.

ده د مثال په توګه د افغانستان یادونه وکړه او ویې ویل چې په افغانستان کې زعفران دومره مصرفیږي نه؛ بلکې دا هېواد ایراني زعفران نورو هېوادونو ته په خپل نوم صادروي.

دا په داسي حال کې ده چې په وروستیو کلونو کې د افغانستان د زعفرانو یو شمېر کاروباریانو ویلي و چې ایران په نړۍ کې د افغانستان د زعفرانو د شهرت د کمولو لپاره بې کیفیته زعفران افغانستان ته رالیږي څو په نړۍ کې د افغانستان د زعفرانو شهرت ته زیان واوړي.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت وایي چې تېر ۱۴۰۳ لمریز کال کې یې له هند سره د سوداګرۍ کچه ۸۹۰ میلیونه ډالره وه.

د دغه وزارت ویاند عبدالسلام جواد نن سه شنبه رسنیو ته ویلي چې د سوداګرۍ په دې کچه کې ۶۲۷ میلیونه ډالرو په ارزښت صادرات او ۲۶۳ میلیونو په ارزښت واردات شامل دي.

که څه هم معلومه نه ده چې افغانستان له هنده کوم توکي وارد کړي، خو جواد ویلي چې دوی هند ته انځر، اینجه، زعفران، ممیز، شنه زیره او بادام صادر کړي دي.

افغانستان د چابهار او واګې بندرونو او یوه هوایي‌ دهلیز له لارې له هند سره سوداګریزه راکړه ورکړه کوي او افغان سوداګرو پخوا ویلي، پاکستان له هند سره ترانزیت کې ورسره لازمه همکاري نه کوي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام اعلان وکړ چې د سویډن د نړیوالې پراختیایي همکارۍ ادارې د افغان میندو او ماشومانو د تغذیې د ملاتړ لپاره دوه میلیونه او دوه لکه امریکایي ډالر مرسته کړې ده.

په دې مرسته به یولک او پنځه ویشت زره میندو او ماشومانو ته د دریو میاشتو په مخه مغذي خواړه چمتو شي.

د خوړو نړیوال پروګرام دوشنبه( د اپریل اته ویشتمه) په یوه بیان کې وویل چې له افغانستان سره به د سویډن نوې مرسته د لسګونو زرو میندو او ماشومانو د خوارځواکۍ مخه ونیسي.

په افغانستان کې د خوړو د نړیوال پروګرام استازې موتینتا چیموکا وایي چې سږکال په افغانستان کې دولس لکه میندې په خوارځواکۍ اخته دي او داسې اټکل کیږی چې درې نیم میلیونه ماشومان به په دې ناروغۍ اخته شي.

سویډن له دوه زره یو ویشتم کاله تر دوه زره څلرویشتم کال پورې په افغانستان کې د خوړو له نړیوال پروګرام سره تر دیرش میلیونه ډالرو ډیره مرسته کړې ده.

یوناما ژمنه وکړه چې افغانستان ته به له ستنو شویو کډوالو سره د څښاک اوبو، روغتیا او نورو برخو کې مرستې وکړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتو د مرستندویه پلاوي ( یوناما) مشرې روزا اوتونبایوا پرون په کابل کې د طالبانو د کلیو او پراختیا وزارت له سرپرست ملا محمد یونس اخندزاده سره په کتنه کې دا ژمنه وکړه.

د کډوالۍ نړیوال سازمان (آی او ام) د دوشنبې په ورځ په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي دي چې د اپرېل له ۴مې یې له پاکستانه راستانه شوي نږدې یو لک افغان کډوال ثبت کړي دي.

دغهَ سازمان په یوه بیان کې ویلي چې له نورو مرستندویو موسسو سره په ګډه راستنو شویو افغانانو ته په وخت بیړنۍ مرستې او اړین خدمات وړاندې کوي.

آی او ام اندېښنه ښوولې چې د دغو راستنو شویو افغانانو ضرورتونه ډېر دي او د مرستو لپاره نورو بیړنیو منابعو ته سخته اړتیا لیدل کېږي.

په بدخشان کې د طالبانو چارواکي وایي چې د یاوان په ولسوالي کې د یوې غونډۍ د ښویدو له امله درې تنو خپل ژوند له لاسه ورکړی او یو ټپي شوی دی.

په بدخشان کې د طالبانو د اطلاعات او کلتور امر حکمت الله محمدي وایي چې دا پيښه د دوشنبې په ورځ د « پتاب» په کلې کې رامنځته شوه. د ښاغلي محمدي په وینا درې تنه د نقیب الله، سمیع الله او شمس الله په نوم تر خاورې لاندې شوي او مړه شوي او د سید عمر په نوم یو تن ټپي شوی دی چې درملنه یې روانه ده.

د بدخشان په یاوان ولسوالي کې هرکال د مځکې د ښوویدو د پیښو په شمول طبیعي پیښې رامنځته کیږي.

د افغانستان په لسو ولایتونو کې نن د بارانونو او احتمالي سیلونو وړاندوینه شوې ده.

د طالبانو د ترانسپورت او هوایي چلند وزارت په یوه خبرپاڼه کې چې پرون یې خپره کړه، ویلي دي چې په تخار، بغلان، سمنګان، سرپل، بامیان، دایکنډي، غور، ننګرهار، لوګر او پکتیا کې له لسو تر پنځه ویشت ملي مترو پورې د بارانونو د وریدو اټکل کیږي.

په دې خبرپاڼه کې دا هم راغلې دي چې د افغانستان په یوشمیر شمالي، جنوب ختیځو، لویدیځو او مرکزي سیمو کې د سالنګونو په ګډون د تیزو بادونو امکانات شته، چې سرعت یې په بیلابیلو سیمو کې له پنځوس څخه تر سل کیلومتره په ساعت کې اټکل کیږي.

د پاکستان پوځ ادعا کړې چې په تېرو څلورو ورځو کې یې د شمالي وزیرستان په حسن خیلو سیمه کې لږ تر لږه ۷۰ وسله وال وژلي دي.

د پوځ د مطبوعاتو څانګې ای اس پي ار په تازه بیان کې د لږ تر لږه ۱۷ وسله والو او په خپل مخکیني بیان کې د لږ تر لږه ۵۴ وسله والو د وژلو ادعا کړې ده.

د پوځ د بیان په اساس د مشکوکو وسلوالو "یوې لویې ډلې" پر ډېورنډ کرښه له "افغانستانه د شمالي وزیرستان حسن خېلو ته د داخلېدو هڅه کوله" چې امنیتي سرتېرو یې مخه ونیوله او په نښته کې يې ووژل.

د پاکستان پوځ خبرداری ورکړی چې په سیمه کې به د وسله والو پر ضد د دوی عملیات روان وي.

په شمالي وزیرستان کې د یکشنبې له سهاره ګرځبندیز هم لګیدلی او خلکو ته امر شوی چې سړکونو او بازارونو ته دې نه وځي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د قطر له صدراعظم او بهرنیو چارو وزیر شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثاني سره په دوه اړخیزو اړیکو او همکاریو خبرې کړي.
متقي د ملګرو ملتونو له لوري د دغه سفر لپاره له سفري بندیزونو معاف شوی دی.

متقي قطر د ځانګړي ارزښت وړ بللی او ستاینه یې کړې چې د افغانستان او نړیوالې ټولنې د اړیکو په پراخولو کې یې رول ادا کړی.

د قطر د صدراعظم په حواله هم راغلي چې له افغانستان سره سوداګریزې اړیکې مهمې دي او خصوصي سکتورونو باید خپلې اړیکې منظمې وساتي.

قطر د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې د افغانستان او نړۍ تر منځ د یوه رابط په توګه کار کوي او د افغانستان اړوند څو نړیوال کنفرانسونه هلته دایر شوي دي.

د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین نن دوشنبه ( د ثور اتمه) د اوکراین په جګړه کې درې ورځنی اوربند اعلان کړ.

ټاکل شوې دغه اوربند د راتلونکې مې میاشتې له نهمې نافذ شي.

دغه نیټه د دویمې نړیوالې جګړې پر مهال د شوروي اتحاد د پوځ له خوا نازي جرمنیانو ته د ماتې ورکولو له اتیایمې کلیزې سره برابره ده.

د نازي جرمنانو د ماتې جشن، روسیه او اکراین دواړه لمانځي.

د کریملین دغه اعلان ته سملاسي اوکراین ځواب نه دی ورکړی.

پوتین په همدې اپریل میاشته کې هم د عیسویانو د پاک جشن یا ایسټر په مناسبت له اوکراین سره یو ورځنی اوربند اعلان کړی و.

د کډوالۍ نړیوال سازمان آی او ام وايي د اپرېل له ۴مې یې له پاکستانه راستانه شوي نږدې یو لک افغان کډوال ثبت کړي دي.

دغه سازمان په یوه بیان کې ویلي چې له نورو مرستندویو سازمانونو سره په ګډه راستنو شویو افغانانو ته په وخت بیړنۍ مرستې او اړین خدمات وړاندې کوي.

آی او ام اندېښنه ښوولې چې د دغو راستنو شویو افغانانو ضرورتونه ډېر دي او د مرستو لپاره نورو بیړنیو منابعو ته سخته اړتیا لیدل کېږي.

پاکستان د اپرېل له لومړۍ د افغان تابعیت لرونکو کډوالو را ایستل پیل کړي. ګڼ دغه راستانه شوي وايي چې صحي خدمات ورته نه رسیږي او کافي خواړه او د سرپناه لپاره هم امکانات نه لري.

د خوړو نړیوال سازمان وايي، احتمال لري د افغانستان لیرو پرتو سیمو د الوتکو له لارې د بشري مرستو رسولو بهیر ودروي.

دغه سازمان د یکشنبې په ورځ پر خپلې ایکس پاڼې/پخواني ټویټر لیکلي، په روان ۲۰۲۵ کال کې د الوتکو له لارې د مرستو رسول لپاره لس میلیونو ډالرو بودیجې ته عاجله اړتیا لري، چې اوسمهال د دې بودیجې له کمښت سره مخ دي.

تیره اونۍ د خوړو نړیوال سازمان ویلي و، له راستانه شویو کډوالو سره د بشري مرستو لپاره ۲۵میلیونو ډالرو عاجلو مرستو ته اړتیا لري.