د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت، له سرپرست وزیر امیرخان متقي سره په کابل کې د ایران سفیر او د افغانستان لپاره د دغه هېواد د ولسمشر د ځانګړي استازي حسن کاظمي قمي د کتنې خبر ورکوي.

د دې وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد پرون چهارشنبې په خپله ایکس پاڼه یا پخواني ټویټرکې کښلي چې په دې کتنه کې د دوه اړخیزو اړیکو، سوداګرۍ، ټرانزیټ او په سیمه کې د وروستیو سیاسو تحولاتو په باب خبرې وشوې.

د هغه په وینا، د سیمې له هېوادونو سره د افغانستان اړیکې مخ پر ودې او هغه د ټولې سیمې په ګټه وبلل شوې.

همدارنګه ویل شوي چې ښاغلي متقي افغانستان ته له ایرانه د واردېدونکې برېښنا د زیاتوالي او د چابهار بندر په اړه د پرمختګ ترڅنګ په ایران کې د افغان کډوالو د ځینو ستونزو او د ایران سیستان ته د هلمند سیند د اوبو د رسېدو په اړه هم خبرې وکړې.

په دې اړه چې په ایران کې د افغان کډوالو پرکومو ستونزو خبرې شوي، څه نه دي ویل شوي خو په هغه هېواد کې افغان کډوال د ایران د امنیتي ځواکونو له ناوړه سلوک او له هغه هېواده له په زوره ایستلو نه نیولې، د زده کړې او کار په شمول ډېرو برخو کې له ستونزو سره مخ دي.

د ایران سیستان ته د هلمند سیند د اوبو د رسېدو په اړه چې ایراني چارواکو په دې وروستیو کې د اوبو د ټاکلي حق پر غوښتنې ټینګار کړی، څه نه دي ویل شوي.

د ایران سفارت یا نورو ایراني چارواکو تراوسه د دغې کتنې په اړه څه نه دي ویلي.

د جرمني د بهرنیو چارو وزیر یوهان واده فول وایي، له هغو افغانانو سره متعهد پاته کیږي چې جرمنې ته د ورتګ ژمنه ورکړل شوې ده.

جرمني هغو افغانانو ته دغه هېواد ته د ورتګ ژمنه ورکړې چې د دوی د موندنو له مخې په افغانستان کې له خطر سره مخامخ دي.

له دې ډلې شاوخوا ۲۵۰۰ افغانان دا مهال په پاکستان کې دي او دا هغه کسان دي چې له وړاندې جرمني چارواکو ورسره د انتقال ژمنه کړې.

د جرمني رسنیو د راپور له مخې د بهرنیو چارو وزیر پرون چهارشنبه د فدارال جرګې یا بوندسټاګ غونډې ته دا خبرې کړي، خو جرمني ته د دغه شمېر افغانانو د انتقال کره وخت یې نه دی یاد کړی.

په جرمني کې د تېرې فبرورۍ میاشتې له ټاکنو او بیا د نوي حکومت له اعلانېدو وروسته هم څو ځله سلګونه افغانان له اسلام اباد څخه په چارتر الوتکو کې دغه هېواد ته ولېږدول شول.

د اروپا د ملتونو د فوټبال په لیګ کې نن ماښام اسپانیا او فرانسه د سیالۍ ډګر ته ښکته کیږي.

د نننۍ لوبې ګټونکی به پایلوبې ته ځي او هلته به له پرتګال سره مخامخ کیږي.

د پرتګال لوبډلې تېره شپه جرمني ته دوه-یو ماته ورکړه او پایلوبې ته ووته.

د بیګنۍ لوبې د بریا ګول د پرتګال د فوټبال ستوري کرستیانو رونالډو وواهه.

د جرمني د دفاع وزیر ویلي، په ناټو سازمان کې د خپلې دفاعي وړتیا د لوړولو لپاره شپیته زره نورو سرتیرو ته اړتیا لري.

بوریس پیستوریوس دغه څرګندونې نن په بروکسل کې د ناټو د دفاع وزیرانو په غونډه کې کړې دي.

د جرمني ( ډي.پي.اې) خبري اژانس د سرچینو په حواله ویلي، د ناټو د یوه نوي پروګرام له مخې غړي هېوادونه باید خپلې دفاعي وړتیاوې شاوخوا دیرش فیصده لوړې کړي.

تر دې وړاندې د ناټو سرمنشي مارک روټه ویلي، د دافع هوا سیستم، لرې واټن ویشتونکو وسلو، لوژستیک او د ځمکنیو ځواکونو د تشکیل پراخوالی یې اصلي لومړیتوبونه دي.

د کډوالو لپاره د ګډ اقدام کمیټې ویلي چې پاکستاني پولیسو په اسلام اباد کې افغان خبریال نصیر بهروز نیولی دی.

په پاکستان کې میشتې د کډوالو د ملاتړ دغې کمیټې نن پنجشنبه پر خپله ایکس پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي چې بهروز له پاکستانه د اخراج له خطر سره مخامخ دی.

معلومه نه ده چې پاکستاني پولیسو دغه خبریال ولې نیولی، خو تر دې وړاندې پاکستان کې له افغان کډوالو او هغو کسانو سره چې دریمو هېوادونو ته د تګ په نیت ديره دي، ورته ناقانونه چلند شوی دی.

د طالبانو د حکومت له بیا واکمنۍ وروسته سلګونه افغان خبریالان دریمو هېوادونو ته د تګ په نیت په پاکستان کې دیره شوي دي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي‌ له ملګرو ملتونو غوښتي چې اروپا کې د میشتو افغانانو ستونزو ته دې د دوی د حکومت لاسرسی ممکن کړي.

متقي دغه غوښتنه په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي له ځانګړې استازې او د یوناما له مشرې روزا اتونبایوا سره په کتنه کې کړي دي.

دغه وزارت نن پنجشنبه ( د غبرګولې ۱۵مه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي، که د طالبانو حکومت اروپا میشتو افغانانو ته قونسلي خدمتونه برابر کړای شي، د کډوالو حقوقي مسلې به حل شي.

دا مهال په اروپا کې د افغانستان څو محدود سفارتونه او کنسلګرۍ له طالبانو سره تعامل لري، خو ګڼ شمېر نورو سفارتونو او استازولیو کې د پخواني حکومت ډيپلوماتان دي چې دغه تعامل ته چمتو نه دي.
دغې ستونزې په اروپا او امریکا کې میشتو افغانانو ته کونسلي خدمتونه ټکني کړي او افغانان یې سرګردانه کړي دي.

طالبانو مخکې اعلان کړی و چې اروپا کې له څو محدودو استازولیو پرته د نورو له خوا د پاسپورټ تمدید او نور جوړ شوي سندونه ورته د اعتبار وړ نه دي.

د فارس خلیج د همکاریو شورا د افغانستان له اوسنیو واکمنو غوښتي چې د ښځو د زده کړو او کار حقونه خوندي او له زیانمنو ډلو ملاتړ وکړي.

دغې شورا د وزیرانو له ۱۶۴مه ناستې وروسته چې په کویت کې جوړه شوې وه، په یو بیان کې له طالبانو غوښتي چې افغانو ښځو او نجونو ته د زده کړې او کار زمینه برابره کړي.

نژدې څلور کاله کیږي چې پر افغانستان واکمنو طالبانو نجونې له زده کړو او ښځې له کار کولو راګرځولي دي.

د خلیج هېوادونو په بیان کې د اقلیتونو د حقونو پر ملاتړ هم تاکید شوی دی.

د خلیج فارس هېوادونو له هغې ډلې عربي متحده امارات، بحرین، قطر، عربستان سعودي، عمان او کویت وړمه ورځ ناسته درلوده چې د بحث اجندا يې په سیمه کې امنیتي او بشردوستانه مسایل وو.

د دې هېوادونو په ګډ بیان کې په افغانستان کې د سولې او ثبات پر اهمیت هم ټینګار شوی دی.

نن پنجشنبې په سعودي عربستان کې د عرفې ورځ ده.

دا ورځ چې د حج د مراسمو یو لوی رکن بلل کیږي حاجیان په کې د عرفات غونډۍ او شاخواو دښتو کې راټولیږي او ټوله ورځ په دعا او عبادتونو تیروي.

پر عرفات دریدل د حج مهم رکن دی او که له چا پاتي شي په دې مانا دی چې د حج یو مهم رکن ترې پاتې شو، نو ځکه حاجیان عرفې ته د رسیدو هڅې کوي.

حاجیان له لمر لویدو وروسته مزدلفې ته روانیږي او سبا جمعه د لوی اختر لومړی ورځ ده.

سږکال د نړۍ له بیلابیلو هېوادونو نژدې یو نیم میلیون مسلمانانو د حج ادا کولو په موخه سعودي عربستان ته تللي دي.

د طالبانو حکومت وايي، د حج د مراسمو لپاره دیرش زره حاجیان له افغانستانه ورغلي دي.

طالبانو د جمعې ورځ عرفه او د شنبې ورځ د لوی اختر لومړی ورځ اعلان کړې ده.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ وايي، د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین په " په واضع توګه خبرداری" ورکړی چې د اوکرایین د بې پیلوټه الوتکو د بریدونو ځواب به ورکوي.

اوکرایین د تیرې اونۍ په پای کې د روسیې په بیلابیلو پوځي هوايي اډو کې بم غورځونکې الوتکې په نښه کړې وې.

ټرمپ پر خپلې سوشل پاڼې ټروټ کې ویلي، د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره يې "ښې ټیلفونې خبرې اترې" درلودې خو د هغه په ټکو دا خبرې اترې اوربند او سولې ته د رسیدو په مانا نه دي.

د ټرمپ په خبره، له پوتین سره يې د ۷۵ دقیقو خبرو اترو ډیر برخه د اوکرایین د امنیتي ادارې له خوا د روسیه دننه د روانې میاشتې د لومړی نیټې بریدونه وول.

د ټرمپ په ټکو، " موږ د روسیې دننه په بم غورځوونکو الوتکو د اوکرایین د بریدونو په اړه خبرې وکړې".

هغه زیاته کړه، "پوتین په ډیر تاکید سره وویل مجبور دی چې د روسیې پر هوايي اډو د اوکرایین د بریدونو ځواب ورکړي".

له دې وړاندې د اوکرایین امنیتي ادارې ادعا کړې وه چې ۴۰بم غورځوونکې روسیې الوتکې يې په بیلابیلو هوايي اډو کې په نښه او ویجاړې کړي دي.

د اوکرایین ولسمشر ولادیمیر زلنسکي دا بریدونه ستایلی وو او په خبره يې چې د دې بریدونو لپاره ۱۸میاشتې مخکې پلان برابر کړی و.

د پوتین او ټرمپ ترمنځ له ټیلفوني خبرو اترو وروسته د کرملین د بهرنۍ سیاست مرستیال یوري اوشاکوف د روسیې تاس خبري اژانس ته وویل، ټرمپ، پوتین ته ویلي چې د اوکرایین د بې پیلوټه الوتکو له بریدونو ناخبره و.

اوشاکوف وړاندې وویل، په دې بحثونه روان دي چې روسیه د اوکرایین د دې بریدونو ځواب څنګه ورکړي، خو په دې اړه يې ډیر جزیات ور نه کړل.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو ماموریت یوناما وايي، د افغانستان په لیرې پرتو سیمو کې د پلاستیکي کڅوړو پاتې شونې په تدریجي ډول په زیاتیدو دي.

یوناما پرون چهارشنبې د چاپیریال ساتنې نړیوالې ورځې په مناسبت پر خپلې فیس بوک پاڼې د چاپیریال ساتنې په موخه د پلاستیکي کڅوړو د مصرف پر مخنیوي تاکید کړی دی.

نن پنجشنبې د جون پنځه د چاپیرل ساتنې نړیواله ورځ ده.

د ملګرو ملتونو په ویب پاڼه کې راغلي، هر کال په نړۍ کې څه باندې ۴۰۰ میلیونه پلاستیکي کڅوړې تولیدیږي چې سمې نیمې يې د یو ځل مصرف لپاره ډیزاین شوي دي.

د دې سازمان په خبره، تخمین کیږي چې هرکال شاخواو یولس میلیونه پلاستیکي کڅوړې سنیدونو او وړو رودونه ته اچول کیږي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ امر کړی چې له راتلونکې اونۍ څخه به د افغانستان په ګډون د ۱۲ هېوادونو وګړي امریکا ته د داخلیدو اجازه ونه لري.

هغه پرون چهارشنبې د یو فرمان په لاسلیک کولو سره امریکا ته د دغو هېوادونو د وګړو پر ورتګ بندیز ولګوه.

ټرمپ په خپله لومړي دوره کې هم ورته فرمان صادر کړی و.

ټرمپ په دې فرمان کې ویلي، "ما د امریکا د ملي امنیت، ګټو او د خلکو د ساتنې لپاره دا اقدام کړی دی".

له افغانستان سربیره، د ایران، برما، چاد، کانګو، استوايي ګینه، اریتریا، هایتي، لیبیا، سومالیا، سوډان او یمن هغه هېوادونه دي چې امریکا ته يې د وګړو په سفر بندیز لګول شوی دی.

تمه ده دا بندیز د جون په نهه د امریکا په وخت دولس بجې عملي شي.

ټرمپ د خپلې ولسمشرۍ په لومړی دوره کې ورته یو فرمان صادر کړی و چې له مخې يې تر ډیره د مسلمانو هېوادونو له هغې ډلې د عراق، سوریې، ایران، سوډان، لیبیا، سومالیا او یمني اتباع په سفر بندیز لګول شوی وو.