خبرونه
راپور: افغانستان د سیاسي او ټولنیزو حقونو د بد وضعیت لرونکو هېوادونو له ډلې دی
د بشري حقونو د څار ادارې فریډم هاوس په خپل کلني راپور کې چې نن یې خپور کړ ویلي دي چې په دوه زره درویشتم کال کې د نړۍ په دوه پنځوس هیوادونو کې سیاسي او مدني ازادۍ کمې شوې دي.
دې ادارې په خپل راپور کې د نړۍ اووه شپيته هېوادونه د سیاسي او د مدني ازادیو په لړ کې ازاد نه دې بللي او څرګندوي چې په دغو هېوادونو کې پنځلس داسې دي چې سیاسي او اجتماعي حقوق پکې تر ټولو په بد حال کې دي.
د سرچینې د ارزونو له مخې، په دغو هېوادونو کې یو هم افغانستان دی.
د فریډم هاوس په کلني راپور کې د افغانستان په اړه د مذهبي ازادیو نقض ته هم اشاره شوې ده او په راپور کې یې راغلي چې طالبانو د پوهنتونونو له کتابخانو هغه کتابونه چې د دوی په حساب له سني اسلام سره سم نه دي، غونډ کړي دي.
د فریډم هاوس په راپور کې پر دې هم اعتراض شوی دی چې په افغانستان کې شیعه له دې راګرځول شوې دي چې په علني ډول خپل مذهبي مراسم ترسره کړي.
ویل شوي چې همداراز د هندوانو د مذهبي مراسمو مخه نیول شوې ده.
فريډم هاوس لیکي چې دوه زره درویشتم، پرله پسې اتلسم کال دی چې په نړۍ کې ازادۍ پکې په کمیدو دي.
د ورځې تازه خبرونه دلته ولولئ
طالبانو ویلي، د خصوصي پوهنتونونو له استادانو ازموینه اخلي
طالبانو د هېواد ټولو خصوصي پوهنتونونو ته ویلي چې له خپلو استادانو د هغوی د سویې او تخصص د معلومولو لپاره لیکلې او شفاهي ازموینې واخلي.
د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت په وینا، دا ازموینې د لوړو زدهکړو په موسسو کې د استادانو د وړتیاوو د ارزولو لپاره ترسره کېږي.
د طالبانو د لوړو زدهکړو وزارت له رسمي لیک سره سم، چې پرون (دوشنبې) رسنیو ترلاسه کړ، دا ازموینې به د ځانګړې کمېټې لهخوا څارل کېږي چې مشري به یې د طالبانو د "اسلامي تخصصاتو ریاست" ريیس کوي. په دې کمېټه کې به د پوهنتونونو د شرعیاتو پوهنځیو ريیسان او د هر ولایت یو استاد هم شامل وي.
د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت په دې لارښوونه کې روښانه شوې چې ازموینې به په اسلامي مضامینو تمرکز ولري، او د زدهکړې مواد به د اسلامي تخصصاتو ریاست لهخوا چمتو کېږي. د ازموینو پایلې به د استادانو د علمي سویې د ارزولو او د طالبانو له منظور شوو علمي معیارونو سره د مطابقت لپاره وکارول شي.
د پاکستان پلازمینه اسلام اباد کې د یوه جرمن ډپلوماټ مړی موندل شوی
په اسلام اباد کې د جرمني د سفارت دویم سکرتر توماس فیلډر په یوه ډیپلوماټیکه سیمه کې اوسېده، چې ډېر امنیت یې نیول شوی.
د پوليسو يوه چارواکي د دوشنبې په ورځ ناوخته د ازادي راډیو مشال څانګې ته ویلي د دغه جرمن ډپلوماټ مړی داسې حال کې موندل شوی چې هغه له دوو ورځو خپلې دندې ته نه وو ورغلی.
پولیسو ویلي د دغه جرمن ډپلوماټ د مړي د عدلي معایناتو لپاره سفارت د هغه له کورنۍ سره په تماس کې دي.
راپورونو کې ویل شوي چې په یاد ډپلوماټ مخکې هم سکته راغلې وه.
د دې خبر تر لیکلو پورې جرمن چارواکو یا په اسلام اباد کې د جرمني سفارت په دې تړاو څه نه دي ویلي.
د ایران د انرژۍ وزارت وايي، له افغانستانه د خپلو اوبو حق غواړي
د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقایي وايي چې تهران به له افغانستان سره له ګډو او سرحدي سیندونو څخه د خپلو اوبو د حق د ترلاسه کولو لپاره ټولې موجودې وسیلې وکاروي.
د ایران د دولتي خبري اژانس ایرنا د راپور له مخې، بقايي ټینګار وکړ چې دا موضوع له هغه وخته د ایران لپاره په لومړیتوب بدله شوې، چې افغانستان د بندونو جوړول پیل کړل.
بقایي پرون (دوشنبې) د افغانستان د بندونو د پروژو په اړه د پوښتنو په ځواب کې وویل: «د بهرنیو چارو وزارت، د ملي ډیپلوماسۍ د مسوول په توګه، په پر له پسې ډول له ګډو او سرحدي سیندونو څخه د ایران د اوبو د حق موضوع د یوې ټاکلې اجنډا په توګه تعقیب کړې ده.»
ده دا څرګندونې وروسته له دې وکړې چې د طالبانو حکومت اعلان وکړ چې په هرات کې د پاشدان بند کار بشپړېدو ته نژدې شوی دی. دا بند پر هریرود سین جوړیږي.
بلینکن د روسیې کورسک سیمه د اوکراین لپاره په خبرو کې مهمه وبلله
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر، انتوني بلینکن، پرون (دوشنبې) اعلان وکړ چې د روسیې په کورسک سیمه کې د اوکراین موقعیت په هر ډول راتلونکو خبرو کې ډېر اهمیت لري.
بلینکن ټینګار وکړ، د جو بایډن حکومت، چې د ۲۰۲۲ کال په فبرورۍ کې پر اوکراین د روسیې له پراخ برید وروسته کییف ته میلیاردونه ډالره امنیتي مرسته ورکړې، غواړي ډاډ ترلاسه کړي چې «اوکراین په خبرواترو کې برلاسی دی.»
نوموړي د جنوبي کوریا په پلازمېنه سیول کې خبریالانو ته وویل: «د اوکراین دریځ په کورسک کې ډېر اهمیت لري ځکه چې دا به په راتلونکي کال کې د هر ډول احتمالي مذاکراتو لپاره اغېزناک وي.»
امریکايي چارواکي وړاندوینه نه کوي چې د اوکراین په ختیځ کې به د جګړې په کرښو کې لوی بدلون راشي. سره له دې.
امریکا د ښه نیت په توګه پر سوریې ځینې محدودیتونه کم کړل
د امریکا حکومت په داسي حال کې چې پر سوریې د بشار اسد د حکومت په مهال بندیزونه په خپل حال ساتلي، د دغه هیواد نویو چارواکو ته د ښه نیت د څرګندولو لپاره یو لړ محدودیتونه لیري کړل.
د جو بایډن حکومت په یوه اقدام کې، چې د دمشق د نویو واکمنانو په وړاندې د "ښه نیت" څرګندونه ګڼل کېږي، د سوریې پر وړاندې د بندیزونو د ساتلو ترڅنګ، د بشري مرستو او اساسي خدماتو د انتقال په برخو کې محدودیتونه کموي.
رویټرز خبري اژانس د جو بایډن د حکومت له دې پرېکړې د خبرو سرچینو په قول وویل چې د دې اقدام هدف دا دی چې د جګړه ځپلې سوریې د خلکو د ژوند شرایط په داسې حال کې ښه شي چې د متحده ایالاتو د بندیزونو د فشار وسیله هم پر ځای پاته شي.
د رویټرز د راپور له مخې، د بشار اسد د حکومت له پرزېدو او د "هیئت تحریر الشام" د لنډمهاله حکومت له واک ته رسېدو وروسته، د واشنګټن د حکومت چارواکو تر اوسه څو ځله د دې نوي حکومت له غړو سره لیدنې کړې دي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت یوه پلاوي، چې مشري یې باربرا لیف کوله، د نوي حکومت په لومړیو ورځو کې د هیئت تحریر الشام له مشر احمد الشرع سره په دمشق کې ولیدل. له دې وروسته اعلان وشو چې د هیئت تحریر الشام د قومندان په اړه هغه لس میلیون ډالري جایزه، چې واشنګټن د تېرو کلونو په ترڅ کې ټاکلې وه، لغوه شوې ده.
خو د رویټرز پر اساس، متحده ایالات لا هم دا ډله، چې له القاعدې سره یې خپلې پخوانۍ اړیکې پرې کړې او د هغې پر وړاندې یې جګړه کړې، یوه ترهګره ډله بولي. واشنګټن له "هیئت تحریر الشام" سره د ترهګرۍ پر ضد د مبارزې او د ټولې سوریې د خلکو د استازي حکومت د جوړېدو په شان برخو کې د همکارۍ غوښتونکی دی.
وال سټریټ ژورنال راپور ورکړی چې د بایډن حکومت د تېرې اوونۍ په پای کې له سوریې سره د مرستو اړوند محدودیتونه کم کړل او اعلان یې وکړ چې دا اقدام به د خزانې وزارت ته اجازه ورکړي چې هغو ډلو او شرکتونو ته معافیت ورکړي چې د خلکو اساسي اړتیاوې لکه اوبه، بریښنا، او نورې بشري مرستې برابروي.
د امریکا د خزانې وزارت ویاند، چې د سوریې بندیزونه څاري او تطبیقوي، د دې راپور په اړه له څه ویلو ډډه وکړه؛ نه یې رد کړ او نه یې تایید.
وال سټریټ ژورنال زیاته کړې چې د بایډن د حکومت پرېکړه د سوریې پر وړاندې د بندیزونو د پاتې کېدو په اړه دا ښیي چې سپینه ماڼۍ لا هم د سوریې د نویو مشرانو په اړه اندېښنې لري.
د دمشق د موقت حکومت چارواکو ویلي چې بندیزونه د بشار اسد پر حکومت پورې اړه لري او له نړیوالې ټولنې یې د بندیزونو د لرې کولو غوښتنه کړې ده. د موقت حکومت د بهرنیو چارو وزیر د یکشنبې په ورځ قطر ته د سفر پر مهال د امریکا د بندیزونو د ختمېدو غوښتنه وکړه.
د امریکا او اروپايي اتحادیې بندیزونه د سوریې د کورنۍ جګړې په تعقیب ولګول شول، چې په زرګونو کسان په کې وژل شوي، په ځانګړې توګه په هغو بمبارونو کې چې د کیمیاوي وسلو د کارونې شک پرې موجود و.
د سوریې د بشري حقونو د څار ډلې تېره اوونۍ د کورنۍ جګړې په اړه وویل چې په دې جګړه کې د ۵۲۸ زره کسانو د وژل کېدو اسناد موجود دي.
د فرانسې او جرمني د بهرنیو چارو وزیرانو، چې په تېرو ورځو کې یې په دمشق کې له احمد الشرع سره لیدلي، ویلي چې د اروپايي اتحادیې د بندیزونو لرې کول به په دې پورې اړه ولري چې د سوریې نوي واکمنان په سیاسي برخه کې کوم لوري ته روان دي.
د کاناډا صدراعظم د خپل کوند له مشرۍ استعفا ورکړه
د کاناډا صدراعظم جسټین ټروډو، وايي چې د واکمن لیبرال ګوند له مشرتابه څخه استعفا ورکوي، خو د هغه د ځایناستی تر ټاکل کېدو پورې به د صدراعظم په توګه خپلې دندې ته دوام ورکړي.
هغه چې په پارلمان کې د خپل ګوند د استازو له خوا تر فشار لاندې و، د دوشنبې په ورځ (د جنورۍ ۱۷مه) په یوه خبري کنفرانس کې همداراز اعلان وکړ چې د کاناډا پارلمان به د مارچ تر ۲۴ پورې ځنډول شوی پاتې شي.
نظرپوښتنې ښيي چې د جسټین ټروډو ګوند به په راتلونکو انتخاباتو کې سخته ماتې وخوري، او د هغه د استعفا یو دلیل هم دا ګڼل شوی.
۵۳ کلن جسټین ټروډو د ۲۰۱۵ په نوومبر کې واک ته ورسېد او دوه ځله نور هم وټاکل شو، خو دوه کاله وړاندې، د بیو د لوړوالي او د کورونو د کموالي له امله، د هغه محبوبیت کم شو
د سوریې د حکومت ۳ جګپوړي چارواکي متحده عرب اماراتو ته ورسېدل
د سوریې د حکومت درې جګپوړي چارواکي نن دوشنبه په رسمي سفر متحده عرب اماراتو ته ورسېدل.
د سوریې خبري اژانس سانا راپور ورکړی، چې د بهرنیو چارو وزیر اسعد حسن شېباني، دفاع وزیر مرحف ابو کسرا او د استخباراتو مشر انس خطاب به د خلیج له دغه هېواد سره د همکارۍ او همغږۍ پر امکاناتو خبرې وکړي. دغو چارواکو د یکشنبې په ورځ په دوحه کې د قطر له صدراعظم او د بهرنیو چارو له وزیر محمد بن عبدالرحمن بن جاسم ال ثاني سره کتلي وو.
شیباني قطر ته د خپل سفر په ترڅ کې وویل چې بندیزونه د هغه هېواد د ګړندۍ بیارغونې پر لاره خنډ دی او یو ځل بیا یې د امریکا پر متحده ایالتونو غږ وکړ چې پر جګړه ځپلې سوریې، لګېدلي بندیزونه لیرې کړي. د سوریې د ولسمشر بشارالاسد رژیم شاوخوا میاشت مخکې نسکور شو او د هیئت التحریر الشام په مشرۍ یاغیانو پر قدرت ولکه ټینګه کړه
د افغانستان د فوټبال د اتلانو لیګ کې د فاریاب سرسبز یاشلر ټیم د کندهار عینو مېنې لوبډلې ته ماتې ورکړه
د افغانستان د فوټبال د اتلانو لیګ د یوولسمې اوونۍ د لوبو په لړ کې د فاریاب سرسبز یاشلر ټیم د کندهار عینو مېنې لوبډلې ته درې د صفر په وړاندې ماتې ورکړه.
دغه لوبه نن ماسپښین وشوه. پرون د بلخ موج ساحل لوبډلې د هرات صرافانو ټیم ته ماتې ورکړه او د فراه ابومسلم ټیم د هرات سرخ پوشان ټیم یو د صفر په وړاندې مات کړ.
د سرپل د خدیم اف سي لوبډله تېره اوونۍ د لوبو له دوام لاس پر سر شوه. د افغانستان د فوټبال د اتلانو لیګ د څلورم فصل سیالۍ د هرات په کوربه توب د ۱۲ لوبډلو په ګډون سره د لیندۍ/ قوس پر ۱۶مه پیل شوې..
د طالبانو یوه مخالفه ډله په یوه حمله کې د ۳ طالبانو د وژلو ادعا کوي
د افغانستان د ازادۍ جبهې په نوم د طالبانو یوه مخالفه ډله ادعا کوي چې په هرات کې د دوی د وسلوالو په حمله کې تېر ماښام د طالبانو درې غړي وژلي او دوه نور ټپیان کړي دي.
دغې جبهې پر خپله ایکسپاڼه (پخواني ټویټر) نن دوشنبه لیکلي، چې دغه حمله د چوک سینما د تالاشۍ په پوسته کې د طالبانو د مشرانو پر لېږدوونکي پوځي موټر شوې ده.
ځینو رسنیو تېر ماښام په هرات کې د چاودنې په باب راپور ورکړی و. طالبانو د افغانستان د ازادۍ جبهې د دې تازه ادعا په باب څه نه دي ویلي او ازادي راډیو هم دغه ادعا په بې پرې ډول نه شي تاییدولی.
هند پر پکتیکا د پاکستان دوې اوونۍ مخکینۍ هوايي حمله وغندله
هند پر پکتیکا د پاکستان له هوايي برید دوې اوونۍ وروسته دغه حمله وغندله.
د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند رندیر جیسوال د دوشنبې په ورځ په یوه بیان کې وویل، هند پر بېګناه ملکيانو هر ډول برید په کلکه غندي.
هغه زیاته کړې چې دا د پاکستان پخوانۍ طریقه ده چې د خپلو داخلي ناکامیو پړه پر ګاونډیانو وراچوي. د پاکستان پوځ د مرغومي/ جدي پر څلورمه ماښام مهال د پکتیکا ولایت په برمل ولسوالۍ کې هوايي برید وکړ.
طالبانو ویلي چې په برید کې ۵۱ کسان چې ډېری یې ښځې او ماشومان وو، وژل شوي او شپږ نور ټپیان دي.
د طالبانو د دفاع وزارت د مرغومي پر اتمه اعلان وکړ، چې په پاکستان کې یې پر هغه ځای ځوابي بریدونه کړ، چې د افغانستان پر خاوره ورڅخه بریدونه تنظیم شوي وو.
د پاکستان صدراعظم شهباز شریف په دې وروستیو کې ویلي چې په پکتیکا کې هوايي برید د پاکستان د حکومت مخالفو وسلوالو ته یو " غاښ ماتوونکی ځواب " و. اسلام اباد ادعا کوي چې د تحریک طالبان پاکستان (TTP) جنګیالي په افغانستان کې پټ دي او له هغه ځایه د پاکستان پر امنیتي ځواکونو بریدونه پلانوي.
په افغانستان کې د طالبانو حکومت د اسلام اباد دا ادعاوې رد کړي او ویلي یې دي، هېچا ته به اجازه ورنه کړي چې د افغانستان خاوره د نورو هېوادونو پر ضد وکاروي.