د طالبانو د حکومت کورنیو چارو وزارت وایي، هغه کس یې نیولی چې ایران ته یې سلګونه زره ډالر او یورو په قاچاقي ډول لېږدول.

دغه وزارت نن ( د لړم ۱۵مه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې نیول شوي کس څلور نیم لکه یورو او یو لک او پنځوس زره ډالر په یوه ترانزیتي ټیکسي کې ځای پر ځای کړي وو.

د اعلامیې له مخې، موټر کې یو نیم میلیون سعودي ریال هم و خو دا معلومات نشته چې قاچاق وړونکی څوک او دا پیسې یې څنګه ترلاسه کړې وې.

تر دې وړاندې د افغانستان د صرافانو ټولنې ازادي راډیو ته تایید کړې وه چې ایران او پاکستان ته د افغانستان له خوا ډالر په قاچاقي ډول وړل کیږي او همدې چارې د افغانیو پر ثبات هم منفي اغېز کړی و.

معلومه نه ده چې دغه قاچاق وړونکي څوک دي، خو د کابل په بازاراونو کې په وروستیو میاشتو کې د افغانیو ارزښت ښه شوی او یو ډالر چې پخوا تر نوي افغانیو پورې تبادله کېده، اوس په شاوخوا ۷۲ افغانیو تبادله کیږي.

په افغانستان کې د طالبانو حکومت،اسلام اباد په خوست او ننګرهار کې په وروستیو بریدونو تورن کړ.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت کابل کې د پاکستان سفیر احضار کړ او دغه بریدونه یې یو "پارونکی عمل " وباله او وغندل.

د پاکستان حکومت او پوځ تراوسه په دې هکله څه نه دي ویلي.

په شینوارو او سپیرې ولسوالیو باندې د چهارشنبې د شپې د بی پیلوټه الوتکو دغو بریدونو کې د ماشومانو په شمول لږ ترلږه درې کسه وژل شوي او اوه تنه نور ټپیان شوي.

دغه راز یو شمیر کورونه هم ویجاو شوي دي.

کابل مخکې لدې هم اسلام اباد په افغانستان کې په ورته بریدونو تورن کړی .

اسلام اباد وایي پاکستاني طالبان په افغانستان کې پټنځایونه لري او له هغه ځایه پاکستان کې خپل بریدونو تنظیموي خو په افغانستان کې د طالبانو حکومت دغه ادعا تل رد کړې ده .

د افغانستان او پاکستان د کریکټ ملي لوبډلې سبا جمعه شل اوریزه لوبه لري.

دا لوبه د افغانستان، پاکستان او متحده عربي اماراتو د درې اړخیزې لوبلړۍ په ترڅ کې ترسره کیږي چې د افغانستان په وخت ماښام ۷ نیمې بجې پیلیږي.

دا لوبلړۍ د متحده عربي امارتو په کوربه توب اسیایي جام ته د چمتوالي په هدف ترسره کیږي او دغه جام راتلونکې میاشت ته پلان شوی دی.

لوبلړۍ لس ورځې دوام کوي او دوه غوره لوبډلې به د سپټمبر په ۷مه پایلوبه کوي.

د امریکا د نړیوالې مذهبي آزادۍ کمیسیون (USCIRF) د هغو افغانانو لپاره د نوي خوندیتوب او لارو چارو غوښتنه کړې چې د مذهبي ځورونې سره د مخامخ کیدو خطر یې زیات دی.

د دې ادارې د اعلامیې له مخې چې د چارشنبې په ماښام خپره شوه، راغلي چې تر اوسه، طالبانو د اسلام د یوه تعبیر په عملي کولو سره هغه کسان چې مختلف نظرونه یا مذهبي عقیدې لري، تابع او په نښه کړي دي.

د دې ادارې رییسې ویکي هارټزلر له قوله راغلي:

"په څلورو کلونو کې، طالبانو په افغانستان کې مذهبي ازادۍ په بشپړه توګه له منځه وړې دي. ټول افغانان، د مذهبي اقلیتونو په ګډون، د ځورول کېدو له سخت خطر سره مخامخ دي. د طالبانو تش په نامه 'اخلاقي قانون' د ظلم یو سخت سیسټم نور هم پیاوړی کوي، په عامه او مذهبي ژوند کې د افغان ښځو ګډون له منځه وړي او مذهبي اقلیتونه د زیان له جدي خطر سره مخامخ کوي."

د دې میاشتې په پیل کې، USCIRF د طالبانو امربالمعروف و نهی عن المنکر د قانون په اړه یو راپور خپور کړ. د ۲۰۲۵ کال په خپل کلني راپور کې دې ادارې د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت ته سپارښتنه وکړه چې افغانستان د مذهبي ازادۍ د سیستماتیک، دوامداره او سختو سرغړونو له امله د ځانګړې اندیښنې وړ هیواد په توګه وپېژني.

طالبانو سمدستي په دې اړه څه نه دي ویلي خو مخکې یې ویلي چې دوی د ټولو مذهبي اقلیتونو حقونو ته ژمن دي.

د خبریالانو د خوندیتوب کمیټې (CPJ) په افغانستان کې له طالبانو غوښتي چې خبریال شکیب احمد نظري سمدلاسه خوشې کړي چې له جولای میاشتې راهیسې په توقیف کې دی.

د خبریالانو د ژغورنې کمیټې د اسیا-پاسیفیک رییس بې لي یي په یوه بیان کې غوښتنه کړې:

"دوی باید دا خبریال سمدلاسه ازاد کړي، او اعتراف ته د خبریالانو اړ ایستل ودروي. دا له رسنیو سره د دوی ظالمانه چلند په ګوته کوي."

CPJ یادونه کړې چې د نظري توقیف د طالبانو د هغو ځپنو د لړۍ وروستۍ بېلګه ده چې د نړیوالو رسنیو سره کارکونکي افغان خبریالان په نښه کوي.

د ۲۰۲۱ کال په اګست کې د طالبانو د واک ته رسیدو راهیسې، د بشري حقونو ډلو او د مطبوعاتو د ازادۍ مدافعینو پر خپل سري توقیفونه، بېرول او سانسور مستند کړي دي.

نظري، د جاپاني رسنۍ نیپون تلویزیون خبریال، د جولای په ۲۴مه د طالبانو استخباراتي اجنټانو توقیف کړ.

د خوست ولایت په سپیرې ولسوالۍ کې سیمه ییزې سرچینې ادعا کوي، چې بې پیلوټه الوتکو په دغه ولسوالۍ کې یو شمیر کورونه بمبارد کړي دي.

یادو سرچینو چې نه یې غوښتل د موضوع د حساسیت له امله یې نوم او غږ یې په خبر کې خپور شي ازادي راډیو سره خبرو کې دا ادعا هم وکړه، چې د چهارشنبې د ورځې د ماخوستن په دې بمبارۍ کې خلکو ته مرګ ژوبله هم اوښتې ده.

د طالبانو حکومت امنیتي ادارو په دې اړه څه نه دي ویلي.

دا معلومه نه ده چې دا بې پیلوټه الوتکې به د کوم هیواد وي.

ازادي راډیو نه شي کولای په خپلواک ډول دا معلومات تایید کړي.

د یادونې ده چې په تېره کې د افغانستان د خاورې په ځینو برخو د پاکستاني الوتکو له خوا د بمبارۍ راپورونه ورکړل شوي دي.

د امریکا د فدرال استیناف محکمې د ۲۰۰۱ کال د سپتمبر د ۱۱مې د بریدونو او د افریقا په سفارتونو کې د ۱۹۹۸ کال د القاعده د بمي چاودنو د قربانیانو د کورنیو هغه هڅې رد کړې چې غوښتل یې د افغانستان بانک له کنګل شوي شتمنۍ څخه ملیاردونو ډالره تاوان ورکړل شي.

په مانهاټن کې د استیناف دوهمې محکمې وویل چې د نیویارک په فدرال ریزرف بانک کې ساتل شوي د افغانستان ۳.۵ ملیارد ډالر د بهرني حاکمیت د معافیت تر قانون (FSIA) لاندې خوندي دي.

د دې قانون له مخې دولتي شتمنۍ د جریمې په توګه نشي تر لاسه کېدای.

محکمې ټینګار کړی چې د افغانستان بانک (DAB)، یوه دولتي اداره ده او له همدې امله له هغو عریضو معافیت لري چې د طالبانو د حکومت پر ضد کیږي.

د قربانیانو کورنیو استدلال کړی و چې د افغانستان زیرمې باید د خسارې په توګه وکارول شي ځکه چې په هغو کلونو کې د طالبانو حکومت د دغو بریدونو تر شا د لاس لرونکې ډلې (القاعده) غړو ته خوندي ځای ورکړی و.

القاعدې د سپتمبر د یوولسمې بریدونو مسولیت منلی و چې په نیویارک، واشنګټن او پنسلوانیا کې یې نژدې ۳۰۰۰ کسان ووژل، او همداراز القاعده شبکې په ۱۹۹۸ کال کې په کینیا او تنزانیا کې د امریکا په سفارتونو بمي بریدونه وکړل، چې ۲۲۴ کسان یې ووژل.

د بخښنې نړیوال سازمان وايي: د طالبانو عدلي سیستم د بیرې له لارې پرمخ وړل کیږي - نه د عدالت له لارې.

د پنجشنبې په ورځ پر ایکس پاڼه دغه سازمان په یوه بیان کې ویلي چې پخوانیو قاضیانو، وکیلانو، د بشري حقونو مدافعینو او حقوقي کارپوهانو په دې اړه معلومات شریک کړي چې د بیرې دا سیستم څنګه مخته وړل کیږي.

وروسته راغلي چې طالبان باید مسؤل وګڼل شي. په دې اعلامیه کې له خلکو غوښتنه شوې چې پر خپلو حکومتونو فشار راوړي چې د طالبانو د حکومت د دې ادارې په وینا د څلورو کلونو بې عدالتۍ ته د ځواب لپاره بیړني ګامونه پورته کړي.

د بخښنې نړیوال سازمان په دې اعلامیه کې زیاته کړې چې له هغه وخته چې طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې واک ترلاسه کړ، افغانستان د بشري حقونو په برخه کې په دوامداره توګه شاتګ کړی دی. ښځې د ژوند له ټولو اړخونو څخه منع شوې دي، د شکنجې او بد چلند په څیر ناوړه ګټه اخیستنې، خپل سري توقیفونه، جبري ورکیدل، سانسور او نور، په بشپړ معافیت سره دوام لري. د بیان د آزادۍ، سوله ایزې غونډې او د ښځو د سیاسي ګډون پر وړاندي سخت محدودیتونه لا هم دوام لري. د بدني سزاوو عملي کېدل او د خپلواکې قضايي قوې نشتوالي نور هم زیان اړولی دی چې له کبله یې قربانیان عدالت ته د هیڅ ډول مرستې پرته پاته کیږي.

د برتانیا ټیلیګراف ورځپاڼې د طالب چارواکو له قوله راپور ورکړی چې وايي: دوی له "هرچا" سره کار ته چمتو دي چې افغانان بیرته افغانستان ته ستانه کړي.

دغې ورځپاڼې د یوه طالب چارواکي له قوله چې نوم یې په راپور کې نه دی یاد شوی، لیکلي چې وايي که برتانیا هر څوک افغانستان ته بیرته ستنوي، طالبان به یې ومني. دغه کس ویلي چې د دې کار په بدل کې طالبان له برتانیا پیسې نه غواړي خو افغانستان ته د ستنېدونکو لپاره به د مرستې هرکلی وکړي.

دا وروسته له هغه چې د انګلستان د (ریفارم یو کېReform UK) په نوم سیاسي ګوند ښي اړخي مشر نایجل فراژ د سې شنبې په ورځ د انتخاباتو ګټلو په صورت کې د سلګونو زره پناه غوښتونکو د ایستلو پلانونه اعلان کړل.

په راپور کې راغلي چې نایجل فراژ د خپل اعلان پر مهال دا هم وویل چې افغانستان غوندي هیوادونو ته به د کډوالو د بیرته منلو لپاره 2 ملیارد پونډه مرسته چمتو کړي، او پر هغو هیوادونو به بندیز ولګوي چې په دې برخه کې همکاري ونکړي.

ټاکل شوې ده د انګلستان راتلونکې سیمه ییز انتخابات د ۲۰۲۶ کال د می په ۷ مه نېټه تر سره شي.

د طالب چارواکو په وینا د چهارشنبې په سهار په کابل کې یوه مسافر وړونکي بس د چپه کېدو په پېښه کې لږ تر لږه ۲۵ کسان ووژل شوي دي.

دا پېښه د اګست په ۲۷مه سهار وختي د کابل په ارغندي سیمه کې رامنځته شوې ده. بس د افغانستان له جنوبه د کابل پر خوا روان و او د هلمند او کندهار مسافر پکې سپاره وه.

د طالبانو د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالمتین قانع رسنیو ته ویلي چې دا پېښه د بې احتیاطۍ په نتیجه کې رامنځته شوې ده او په پېښه کې ۲۷ کسان ټپیان دي.

دا پېښه یو څو ورځې وروسته له هغه ده چې په هرات ولایت کې د یوې ترافیکي پېښې په نتیجه کې یوه بس اور واخیست او ۷۹ کسان پکې ووژل شول.

د افغانستان د مرکزي اسیا د ګاونډي هیوادونو استازو په یوه غونډه کې د افغانستان د امنیتي، سیاسي او بشري ننګونو په اړه خبرې وکړې.

د افغانستان لپاره د قزاقستان، قرغزستان، تاجکستان او ازبکستان ځانګړو استازو د سې شنبې په ورځ په تاشکند کې سره ولیدل.

د معلوماتو له مخې په استانه کې تر سره شوې د مرکزي اسیا هیوادونو د مشرانو تر شپږمې مشورتي غونډې وروسته د ګډو ګټو پر مسلو د خبرو لپاره د یوه خپلواک سیمه ایز پلایټ فارم پر جوړولو ټینګار وکړ.

دوی د افغانستان له خوا رامنځته کېدونکو امنیتي ننګونو، د پولې شا او خوا تهدیدونو او په دې هیواد کې د وروستیو پرمختګونو له امله رامنځته شوي بشري بحران ته د ګډ ځواب ویلو پر اړتیا ټینګار وکړ.

په داسي حال کې چې یوه مرکزي اسیا هیواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی، دوی د سرحدونو پر مدیریت، د ترهګرۍ پر ضد د مبارزې، سوداګرۍ او بشري ملاتړ په برخو کې د طالبانو له حکومت سره تماسونو ته دوام ورکړی دی.