د طالبانو د کډوالو او بېرته ستنېدونکو چارو وزارت نن چهارشنبه، د دلوې ۱۷مه، په ایکس/ پخواني ټویټر کې لیکلي چې کورومایا دغه څرګندونې پرون د دې وزارت له سرپرست، مولوي عبدالکبیر، سره د لیدنې پر مهال کړې دي.

کورومایا له کوربه هېوادونو غوښتي چې افغان کډوالو ته اجازه ورکړي، څو هغوی په خپله خوښه بېرته خپل هېواد ته ستانه شي.

په دې وروستیو کې پاکستان او ایران زرګونه افغان کډوال په زوره له خپلو هېوادونو ایستلي دي.

راپورونه ښيي چې د پاکستان حکومت د اسلام‌اباد او راولپنډۍ په ښارونو کې د افغان کډوالو د نیولو لړۍ لا شدیده کړې ده.

له بلې خوا، د ایران حکومت اعلان کړی چې د روان میلادي کال تر مارچ میاشتې پورې به شاوخوا دوه میلیونه بې‌اسناد افغان کډوال له خپلې خاورې وباسي.

د طالبانو د کډوالو او بېرته ستنېدونکو چارو وزارت د مولوي عبدالکبیر له خولې ویلي چې بېرته ستنېدونکي او بې‌ځایه شوي افغانان د سرپناه او بشري مرستو ته جدي اړتیا لري.

د محکمې د معلوماتو له مخې، یوه ښځه او دوه نارینه نن د فاریاب ولایت د بلڅراغ په ولسوالۍ کې د "کور څخه تېښتې او د بل چا تېښتې ته د اسانتیا برابرولو" په تور، هر یو ۳۹ دورو وهل شوي او پر دې سربېره په یو کال بند محکوم شوي دي.

په یوه بله اعلامیه کې، چې نن د طالبانو سترې محکمې د ایکس/ پخواني ټویټر له لارې خپره کړې، ویل شوي چې پرون، د دلوې ۱۶مه، یوه ښځه او یو نارینه په کندز کې د هغه څه په تور چې دې اعلامیې "اخلاقي فساد" بللی، هر یو ۳۹ دورو وهل شوي او په دوه کاله بند هم محکوم شوي دي.

طالبانو په افغانستان کې د بیاځلي واکمنۍ د پیل راهیسې پر تورنو کسانو د فزیکي سزاګانو عملي کول پیل کړي، چې د بشري حقونو نړیوالو فعالانو پرې نیوکې کړي.

د طالبانو له خوا تورنو کسانو ته د دا ډول بدني سزاګانو دوام د بشري حقونو د نړیوالو سازمانونو، په ځانګړي ډول د ملګرو ملتونو، له سختو غبرګونونو سره مخ شوی دی.

دغه سازمانونه له طالبانو غوښتي چې دا ډول سزاګانې سمدستي ودروي او د بشري حقونو اصولو ته درناوی وکړي.

د آغاخان بنسټ او د اسماعیلیه شیعه مسلمانانو مذهبي ټولنې پرون (د سلواغې ۱۶مه) په یو بیان کې اعلان وکړ چې شهزاده کریم الحسیني څلورم آغاخان او د اسماعیلیانو ۴۹ میراثي امام په داسې حال کې چې کورنۍ یې ورسره وه، په پرتګال کې په حق ورسېد.

د بیان له مخې د کریم آغاخان د ځایناستي نوم به د هغه له وصیت سره سم د کورنۍ او مذهبي مشرانو په مخکې وروسته اعلان شي. د دې اعلان نېټه نه ده ښودل شوې. د اسماعیلیه ویبسایټ د معلوماتو له مخې د آغاخان ځایناستی به د نوموړي د کورنۍ یا نژدې خپلوانو له نارینه غړو څخه غوره شي.

آغا خان په شل کلنۍ کې هغه مهال چې د هاروارډ پوهنتون محصل و، د اسماعیلیانو د مذهبي مشر په توګه غوره شو.

هغه د افغانستان، تاجکستان او بنګلدېش په ګډون په څه باندې ۳۰ وروسته پاتې هېوادونو کې د میلیونونه ډالرو په لګښت ودانۍ، روغتونونه، ښوونځي او کورونه جوړ کړي او میلیونونه پلویان لري. د آغاخان خیریه بنسټ چې په افغانستان کې هم د مرستې ګڼې پروژې تمویلوي، د رغنیزو پروژو لپاره یو میلیارد ډالره کلنۍ بودیجه لري.

د ملګروملتونو امنیت شورا وايي چې د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني ته یې سعودي عربستان ته د سفر اجازه ورکړې ده.

ملګروملتونو، چې ښاغلی حقاني یې د بندیزونو په لیست کې دی ، پر خپله ویب‌پاڼه په یوه بیان کې چې پرون خپور شو، ویلي دي چې امنیت شورا د جنورۍ په ۲۲مه هغه طرحه تایید کړه چې نوموړي ته د ۲۰۲۵ کال د جنورۍ میاشتې له ۲۳مې څخه د فبرورۍ تر درېیمې نېټې پورې د سفر معافیت ورکوي.

په بیان کې راغلي دي چې د حقاني د سفر هدف د عمرې حج ترسره کول دي.

د بیان له مخې، د م. م. امنیت شورا له دې مخکې د جنورۍ په لسمه د طالبانو د حکومت د حج او اوقافو وزیر نورمحمد ثاقب ته هم د سعودي عربستان، او د ۲۰۲۴ کال د دسمبر په ۲۶مه، په جلا پرېکړه‌لیک کې، د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي ته متحده عربي اماراتو ته د سفر اجازه ورکړې وه.

ثاقب او متقي، چې د طالبانو د واکمنۍ په لومړۍ دوره کې یو د قاضي‌القضات او بل د پوهنې د وزیر په توګه کار کاوه، د ۲۰۰۱ کال په جنورۍ میاشت کې، او سراج الدین حقاني د ۲۰۰۷ کال په جنورۍ میاشت کې، د ملګروملتونو د بندیزونو په لیست کې شامل شول.

د ملګروملتونو د وګړو صندوق UNFPA خبرداری ورکوي چې په افغانستان کې ښځې، خوندي او اغېزمنو صحي خدماتو ته د نه لاسرسي له کبله له زیاتېدونکي ګواښ سره مخامخ دي.

د ملګروملتونو دې اړوندې ادارې پر خپله ایکس پاڼه په یوه ویډیويي پیغام کې د افغان ښځو لپاره د خوندي او موثرو روغتیايي خدماتو پر نه شتون اندېښنه ښودلې ده. په ویډیو کې د ننګرهار ولایت له یوشمېر ښځو سره چې روغتيايي خدماتو ته د لاسرسي په برخه کې له ننګونو سره مخامخ دي خبرې شوي.

UNFPA په افغانستان کې ښځو ته د خوندي روغتیايي مرکزونو په برخه کې د پانګونو پر اړتیا ټینګار کړی.

د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې ځانګړی استازی توماس نیکلاسن پرون( د سلواغې ۱۵مه) د تاجکستان د بهرنیوچارو له وزیر سراج الدین مهرالدین سره د افغانستان پر مسایلو خبرې وکړې.

د تاجکستان د بهرنیوچارو وزارت په یوه بیان کې وايي چې دواړو لورو په دې کتنه کې د افغانستان د روانو پرمختګونو او د ګواښونو او ننګونو پر وړاندې د مقابلې لپاره د ګډو همکاریو په اړه خبرې وکړې.

د بیان له مخې د تاجکستان او اروپايي ټولنې ترمنځ په بېلابېلو برخو کې د همکاریو پراختیا او د دوه اړخیزو اړیکو راتلونکې د دې خبرو نور موضوعات وو. تاجکستان په افغانستان کې د طالبانو له بیاواکمنېدو وروسته د سیمې هغه هېواد دی چې د طالبانو له حکومت سره یې نژدې اړیکي نه دي ټينګ کړي.

نن د فبروري ۴مه د سرطان پرضد د مبارزې نړیواله ورځ ده. سږکال د دې ورځې شعار له سرطان سره د مبارزې په برخه کې پر ګډو نړیوالو هڅو ټینګار دی.

افغانستان د نړۍ له هغو هېوادونو څخه دی چې له سرطان سره د مبارزې په برخه کې د امکاناتو د نشتوالي له کبله وروسته پاتې دی.

د سرطان پرضد د مبارزې د بنسټ د معلوماتو له مخې، په افغانستان کې د ۲۰۲۴ کال تر پایه د سرطان د ناروغانو شمیر شاوخوا ۵۰۰ زره کسانو ته رسیده. د لازمو روغتیايي امکاناتو او خدماتو د نشتوالي له وجې له دې ډلې د مړینو شمېر نژدې ۷۶ سلنه راپور شوی دی.

په افغانستان کې په اوسط ډول هرکال شاوخوا شل زره تنه په سرطان اخته کېږي چې اکثر د سینې، معدې او سږو سرطانونه دي.

افغانستان د نړۍ له هغو هېوادونو دی چې له سرطان سره د مبارزې په برخه کې د امکاناتو د نشتوالي په سبب وروسته پاتې دی.

په افغانستان کې د سرطان پر وړاندې د مبارزې بنسټ د معلوماتو له مخې، د ۲۰۲۴ کال تر پایه پورې په دې هیواد کې د سرطان د ناروغانو شمیر شاوخوا ۵ لکو ته رسیده.

د لازمو روغتیايي امکاناتو او خدماتو د نشتوالي په سبب له دې ډلې د مړینو شمېر نږدې ۷۶ فیصده راپور شوی دی.

په اوسط ډول هر کال شاوخوا شل زره تنه په افغانستان کې په سرطان اخته کېږي چې اکثر د سینې، معدې او شش/سږو سرطانونه دي.

په سمنګان ولایت کې د یوه کان د نړېدو په پېښه کې دوه کان‌کیندونکي مړه شوي دي.

د سمنګان د طالبانو د امنیې قوماندانۍ ویاند، حشمت‌الله رحماني، د دغو کان‌کیندونکو مړینه تایید کړې او ویلي یې دي، چې د صوف درې اړوند شاقول سیمه کې د ډبرو د سکرو د کان د نړېدو په دې پېښه کې، چې پرون دوشنبې شوې، یو بل تن ټپي شوی.

څه موده وړاندې هم په صوف دره کې د یوه کان د نړېدو په پېښه کې څو کان‌کیندونکي بند پاتې وو، چې له څو ساعتونو هڅو وروسته وژغورل شول.

په افغانستان کې په غیرمعیاري ډول د کانونو استخراج، د دا ډول ناوړه پېښو له عمده عواملو بلل کېږي.

د افغانستان لپاره د نړیوال سره صلیب څانګې پرون دوشنبې په خپله ایکس/پخواني ټویټر پاڼه کې په یوه بیان کې دغه راپورونه بشپړ ناسم بللي او ویلي یې دي چې کارکوونکي یې د کابل په ګډون په ټول افغانستان کې له کوم خنډ پرته خپلو عادي کارونو ته دوام ورکوي.

سره صلیب همدارنګه ویلي، چې د بشري مرستو د پروګرامونو په ګډون یې ټول پروګرامونه لکه د پخوا په څېر فعال دي. دې کمېټې ټینګار کړی چې په افغانستان کې اړمنو ټولنو ته د بشري مرستو رسولو په برخه کې خپل تعهد ته ژمنه ده.

ICRC دا نه دي ویلي، چې د دې کمېټې د فعالیت په اړه ناسم راپورونه کومو رسنیو خپاره کړي. خو په کابل کې د فرانسوي روغتون مشر ایریک چیسون په دې وروستیو کې د فرانسې "لوموند" ورځپاڼې ته ویلي وو، چې د روغتون د ښځینه ډاکټرانو له نیمایي ډېرو یې، د طالبانو د محدودیتونو له کبله خپلې دندې پرېیښې او د سره صلیب نړیواله کمېټه هم ورو ورو له افغانستانه په وتلو ده.