د مونیخ د امنیتي کنفرانس د بهرنیو چارو ښځینه وزیرانو په یوه ګډه اعلامیه کې د افغان ښځو په وړاندې د طالبانو محدودیتونه غندلي.

د جرمني، فرانسې،کاناډا، بلجیم، ایسلند، منګولیا، لیختین شتاین، اندورا،کوسوو، سلوانیا او البانیا د بهرنیو چارو وزیرانو دا ګډه اعلامیه ورکړې ده.

په اعلامیه کې راغلي چې د مونیخ د امنیتي کنفرانس د بهرنیو چارو دا ښځینه وزیرانې د طالبانو هغه اقدامات په کلکه غندي چې ښځې یې له ټولنیز ژونده څنډې ته کړې دي.

دغو بهرنیو چارو وزیرانو ویلي چې طالبان ښوونځیو او پوهنتونونو ته د نجونو او ښځو په نه پرېښودو، په موسسو کې د ښځو د کار په مخنیوي، پارکونو ته د ښځو پر ورتلو په بندیز او ګڼو نورو اقداماتو سره د بشري حقونو څخه د جدي سرغړونو مرتکب شوي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمشنر د متحده ایالتونو له لورې د نړیوالې جنایي محکمې( ای سي سي) پر څلورو ښځینه قاضیانو د امریکا له لورې د لګیدلو بندیزونو د سمدستي لرې کیدو غوښتنه وکړه.

وولکر ترک د جمعې په ورځ په یوه بیان کې وویل، داسې پریکړې کولی شي چې قضایي خپلواکي او عدالت له خطر سره مخامخ کړي.

په ورته وخت کې د افغانستان د بشري حقونو په برخه کې د ملګرو ملتو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بنټ هم د ښاغلي وولکر د نظر تایید کړی دی او د دې بندیزونو د سمدستي لرې کیدو غوښتنه یې کړې ده.

د امریکا د متحد ایالتونو د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ادارې د پنجشنبې په ورځ اعلان وکړ چې په غزه او لویدیځې غاړې کې د جګړو په ترڅ کې له ادعا سره سم د اسراییلي ځواکونو د جنګي جرمونو د تحقیقاتو او همداراز په افغانستان کې د امر یکایي ځواکونو د قضیو د څیړلو د هڅو په تړاو د نړیوالې جنایي محکمې پر څلورو قاضیانو بندیزونه لګوي.

ازبکستان د اختر په مناسبت له افغانستان سره یوسل او درې اتیا ټنه بشري مرسته وکړه.

په ترمز ښار کې د ازبکستان سرحدي چارواکو پرون خبر ورکړ چې دا مرستې یې د ولسمشر شوکت میرضیاییف په لارښوونه، بلخ ولایت ته واستولې.

په دې بشري مرستو کې اووړه، وریځي، بوره، پاستا، غوړي، لوبیا او یوشمیر خواږه شامل دي.

دا مرستې پرون په حیرتان کې د یو لړ مراسمو په ترڅ کې افغان لورې ته وسپارل شوې. په دې مراسمو کې د طالبانو د بلخ د والي مرستیال نور الهدی، د افغانستان لپاره د ازبکستان ځانګړي استازي عصمت اله ایرګاشیف او د سورخند دریا والي اولغبیک قاسموف برخه لرله.

ازبکستان د کوچني اختر او نوروز په مناسبت هم له افغانستان سره د شاوخوا دوه سوه ټنه خوراکي موادو مرستې کړې وې.

نن په افغانستان کې د لوی اختر لومړۍ ورځ ده. په افغانستان کې به په تیرو کلونو کې حکومتونو تقریبا هر وخت اختر له سعودي عربستان سره په یوه ورځ کاوه، خو سږکال طالبانو له سعودي عربستان څخه یوه ورځ وروسته اختر وکړ.

د اختر په لومړۍ ورځ په افغانستان کې اکثر خلک قرباني کوي، روغتیا پالانو خلکو ته لارښوونه کړې ده چې د ذبح پرمهال دستکش په لاسونو کړي او ماسکونه وتړي، ځکه چې د کانګو ناروغۍ پیښې زیاتې شوې دي.

په کابل کې د انتاني روغتون مسوولینو تیره اونۍ خبرداری ورکړ چې سږکال د کانګو تبې مثبتې پيښې د پروسږکال په پرتله په افغانستان کې له لسو تر پنځلسو فیصدو ډیرې شوې دي.

هغه څاروي چې د کانګو کنه په خپل پوست کې لري د هغه حیوان د حلالیدو پرمهال که د هغه له وینې سره د چا لاس تماس پیدا کړي، ممکن د کانګو په ناروغۍ اخته شي.

که د دې ناروغۍ درملنه په وخت ونه شي، وژونکې ده.

طالبان په کابل کې د یوشمیر وسلو او مهماتو د نیولو خبره کوي.

د طالبانو دفاع وزارت په یوه خبرپاڼه کې چې نن یې خپره کړه، ویلي دي د دوی د استخباراتو منسوبینو د کابل د یو ویشتمې ناحیې او د سروبي ولسوالي په مربوطاتو کې د دوو جلا جلا عملیاتو په ترڅ کې دوه مشکوک کسان له یوشمیر وسلو او مهاتو سره نیولي دي.

د خبرپاڼې له مخې په ترلاسه شویو وسلو او مهماتو کې پنځه کلاشینکوفونه، له دوو شاژورونو سره، شپږ تومانچې له شپږو شاژورونو سره او یو امریکایي ډوله توغندی شامل دي.

طالبانو د نیولو شویو کسانو د هویت په اړه څه نه دې ویلي او دا یې هم نه ده روښانه کړې چې دا کسان په کابل، که په سروبي کې توقیف شوې دي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر وايي هېواد یې د ملګرو ملتونو امنیت شورا کې پر طالبانو د بندیزونو د کمېټې د مشرۍ سربېره د دوو نورو کمېټو شریکي مسوولیت هم اخیستی.
محمد اسحق دار دا خبره نن په یوه بیان کې پر خپله ایکس پاڼه لیکلې ده.

د پاکستان د مرستیال صدراعظم او بهرنیو چارو وزیر ښاغلي دار په خبره هېواد یې د ترهګرۍ ضد کمېټې مرستیالي او د مستندسازۍ او بندیزونو د ګډو نارسمي ګروپونو شریک مشرۍ ته رسېدلی.

پاکستان داسې وخت د ترهګرۍ ضد کمېټې مرستیال په توګه ټاکل شوی چې دا هېواد له ترهګرۍ په ملاتړ تورن دی.

په تر ټولو وروستۍ بېلګه کې هند اعلان وکړ د هغو ترهګرو ډلو مرکزونه یې په نښه کړل چې په هندي کشمیر کې یې د خونړیو بریدونو مسوولیت درلود.
پاکستان تورن دی چې له کلونو راهیسې یې په بندیزونو کې د شاملو ترهګرو ډلو القاعدې، لشکر طیبه، داعش او څو نورو ګروپونو او د هغوی د سیمه ییزو تړلیو ملیشو کوربه توب کړی.

نن د نړۍ په اکثرو اسلامي هېوادونو کې لوی اختر دی خو افغانستان کې د طالبانو حکومت سبا شنبه اختر اعلان کړی.

پرون د عرفې ورځ وه چې د افغان حاجیانو په شمول د نړۍ لکونو حاجیانو دا دیني مراسم پر ځای او د مزدلفې په لور روان شول.

له افغانستان څخه هم سږ کال دېرش زره کسان د حج د مراسمو لپاره سعودي عربستان ته تللي دي.

اختر داسې وخت راغلی چې اکثر افغان کورنۍ له بیوزلۍ کړېږي او وايي هېڅ چمتووالی یې نه دی نیولی.

په کابل کې د ملګرو ملتونو افغان ښځینه کارکوونکې د نامعلومو کسانو له خوا ګواښل شوي دي.

د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت یا یوناما دا پېښه تایید کړې ده.

د یوناما په بیان کې چې فرانسې خبري اژانس خپور کړی راغلي :« په کابل کې د ملګرو ملتونو ګڼې ښځینې کارکوونکې د نامعلومو کسانو له خوا د هغوی د کار اړوند ګواښل شوي دي.»

بیان زیاته کړې چې دغو جدي ګواښونو ته په پام ملګرو ملتونو د خپلو کارکوونکو د خوندیتوب او امنیت لپاره یو لړ اقدامات کړي دي.

اکثرو دغو ښځو ته ګواښ شوی چې په خپلو کورونو کې پاتې شي.

دا ښځې اوس د خپلو ادارو په سپارښتنه له کوره کار کوي.

د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت بیا دا ډول ګواښونه جرم بولي او وايي چې پولیس یې په وړاندې اقدام کوي.

طالبانو له ۲۰۲۱ کال راهیسې د ښځو او نجونو په کار او تعلیم پراخ محدودیتونه لګولي. د ۲۰۲۲ کال په وروستیو کې یې په نادولتي ادارو کې ښځې له کار منع کړې.

د ملګرو ملتونو ادارې هغه وخت هم له دې محدودیت مستثنی نه وې.

د جرمني د بهرنیو چارو وزیر یوهان واده فول وایي، له هغو افغانانو سره متعهد پاته کیږي چې جرمنې ته د ورتګ ژمنه ورکړل شوې ده.

جرمني هغو افغانانو ته دغه هېواد ته د ورتګ ژمنه ورکړې چې د دوی د موندنو له مخې په افغانستان کې له خطر سره مخامخ دي.

له دې ډلې شاوخوا ۲۵۰۰ افغانان دا مهال په پاکستان کې دي او دا هغه کسان دي چې له وړاندې جرمني چارواکو ورسره د انتقال ژمنه کړې.

د جرمني رسنیو د راپور له مخې د بهرنیو چارو وزیر پرون چهارشنبه د فدارال جرګې یا بوندسټاګ غونډې ته دا خبرې کړي، خو جرمني ته د دغه شمېر افغانانو د انتقال کره وخت یې نه دی یاد کړی.

په جرمني کې د تېرې فبرورۍ میاشتې له ټاکنو او بیا د نوي حکومت له اعلانېدو وروسته هم څو ځله سلګونه افغانان له اسلام اباد څخه په چارتر الوتکو کې دغه هېواد ته ولېږدول شول.

د کډوالو لپاره د ګډ اقدام کمیټې ویلي چې پاکستاني پولیسو په اسلام اباد کې افغان خبریال نصیر بهروز نیولی دی.

په پاکستان کې میشتې د کډوالو د ملاتړ دغې کمیټې نن پنجشنبه پر خپله ایکس پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي چې بهروز له پاکستانه د اخراج له خطر سره مخامخ دی.

معلومه نه ده چې پاکستاني پولیسو دغه خبریال ولې نیولی، خو تر دې وړاندې پاکستان کې له افغان کډوالو او هغو کسانو سره چې دریمو هېوادونو ته د تګ په نیت ديره دي، ورته ناقانونه چلند شوی دی.

د طالبانو د حکومت له بیا واکمنۍ وروسته سلګونه افغان خبریالان دریمو هېوادونو ته د تګ په نیت په پاکستان کې دیره شوي دي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي‌ له ملګرو ملتونو غوښتي چې اروپا کې د میشتو افغانانو ستونزو ته دې د دوی د حکومت لاسرسی ممکن کړي.

متقي دغه غوښتنه په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي له ځانګړې استازې او د یوناما له مشرې روزا اتونبایوا سره په کتنه کې کړي دي.

دغه وزارت نن پنجشنبه ( د غبرګولې ۱۵مه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي، که د طالبانو حکومت اروپا میشتو افغانانو ته قونسلي خدمتونه برابر کړای شي، د کډوالو حقوقي مسلې به حل شي.

دا مهال په اروپا کې د افغانستان څو محدود سفارتونه او کنسلګرۍ له طالبانو سره تعامل لري، خو ګڼ شمېر نورو سفارتونو او استازولیو کې د پخواني حکومت ډيپلوماتان دي چې دغه تعامل ته چمتو نه دي.
دغې ستونزې په اروپا او امریکا کې میشتو افغانانو ته کونسلي خدمتونه ټکني کړي او افغانان یې سرګردانه کړي دي.

طالبانو مخکې اعلان کړی و چې اروپا کې له څو محدودو استازولیو پرته د نورو له خوا د پاسپورټ تمدید او نور جوړ شوي سندونه ورته د اعتبار وړ نه دي.