بلغاریا او پولنډ ویلي چې د روسیې د ګاز د صادراتو لوی شرکت ګازپروم خبر ورکړی چې له نن څخه دې هېوادونو ته د طبیعي ګاز صادرات بندوي.

د پولنډ د انرژۍ دولتي ادارې په یوه بیان کې ویلي چې ګازپروم پرون خپله دا پرېکړه ورته اعلان کړه.

د بلغاریا د انرژۍ وزارت هم ویلي دي چې د دې هېواد د ګاز دولتي ادارې ته هم ورته پېغام ترلاسه کړی دی.

پر اوکراین د روسیې له یرغل وروسته چې ډېری اروپايي هېوادونو د اوکراین ملاتړ وکړ، ولسمشر ولادیمیرپوتین تېره میاشت خبرداری ورکړ، چې هغو هېوادونو ته به چې له روسیې سره غیر دوستانه اړیکي پالي د ډالر او یورو پرځای یوازې د روسي روبل په بدل کې ګاز ورکړي.

د اوکراین د بهرنیوچارو وزارت پرون په یوه بیان کې وویل چې د انرژۍ پر ملکي سکتور د روسیې عمدي حملې د دې هېواد د اټومي انرژۍ د خوندي فعالیتونو پر بهیر په مستقیم ډول ناوړه اغېز کوي. د بیان له مخې دا له اټومي تروریزم سره انډول او له نړیوالو قوانینو څخه سرغړونه ده.

په بیان کې د اټومي انرژۍ د نړیوالې ادارې هغې اعلامیې ته اشاره شوې چې پکې د ملګروملتونو دې اړوندې ادارې ویلي، د روسیې برید هغه سبسټېشن په نښه کړی دی چې د اوکراین د اټومي خوندیتوب او امنیت لپاره مهم دی.

م. م ویلي دي چې د اوکراین د جنوبي خمیلنیڅکي اټومي بټۍ ته نژدې د دې برید په نتیجه کې د دې بټۍ د بریښنا بهرني لینونه قطع شوي دي.

د نړۍ اوو لویو صنعتي هېوادونو جي اوه هم پرون په یوه بیان کې پر اوکراین د روسیې یرغل او د اوکراین د انرژۍ پر سکټور د هغه ناوړه اغیز وغانده.

د متحدو ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ د جمعې په ورځ تایید کړه چې متحده ایالات به اټومي ازموینې بیا پیل کړي.

کله چې له هغه څخه وپوښتل شول چې ایا پدې کې به هغه پخوانۍ د ځمکې لاندې اټومي ازموینې شاملې وي چې د سړې جګړې پرمهال عامې وې، ټرمپ زغرد ځواب ورنکړ.

خو ټرمپ چې د فلوریډا پام بیچ ته د جمهوري ریاست الوتکه کې سفر کاوه خبریالانو ته وویل:"تاسو به ډیر ژر ومومئ، موږ به ځینې ازموینې وکړو،"

هغه زیاته کړه:"نور هیوادونه هم دا کوي. که دوی دا کار کوي، موږ به یې هم وکړو."

ټرمپ په ځانګړې توګه دا ونه ویل چې څه ډول ازموینې به ترسره شي.

د متحده ایالاتو وروستۍ اټومي ازموینه په ۱۹۹۲ کې شوې وه.

د پنجشنبې په ورځ، د اکتوبر په ۲۸، د متحده ایالاتو ولسمشر د هیواد د دفاع وزارت ته امر وکړ چې سمدلاسه د اټومي وسلو ازموینې بیا پیل کړي.

دا څرګندونې د نړیوالو غبرګونونو سره مخ شوې، د نړۍ یو شمیر مشرانو په ټوله نړۍ کې د اټومي ازموینو د دوامدار ځنډ غوښتنه وکړه.

د پاکستان دفاع وزیر وايي چې افغانستان (د طالبانو حکومت) باید په پاکستان کې سوله تضمین کړي

خواجه اصف ویلي چې پاکستان به د تحریک طالبان پاکستان (ټي ټي پي) او بلوچستان لبریشن آرمی یا (بي ایل ای) په ګډون د هیڅ ډلې ترهګري ونه زغمي، او ددوی بریدونه به د سخت غبرګون سره مخ شي.

خواجه آصف د سما تلویزیون په نوم د یوې پاکستانۍ رسنۍ سره په مرکه کې، ادعا وکړه چې د طالبانو حکومت له پولو لیرې سیمو ته د تحریک طالبان پاکستان (ټي ټي پي) د غړو د لیږد لپاره د ۱۰ ملیارد پاکستاني روپیو غوښتنه کړې ده.

د خواجه اصف په وینا، پاکستان چمتو دی چې دا اندازه پیسې ورکړي، مګر د طالبانو حکومت چمتو نه دی چې کوم تضمین ورکړي.

د طالبانو حکومت تر اوسه د پاکستان د دفاع وزیر د دې نویو څرګندونو په اړه غبرګون نه دی ښودلی، خو مخکې یې په ټینګار ویلي چې هیڅ کومې ډلې ته اجازه نه ورکوي چې دافغانستان خاوره دنورو هیوادونو خلاف وکاروي.

خواجه اصف زیاته کړه چې د دوی د پلاوي اوسني غړي به د طالبانو له حکومت سره د خبرو اترو په راتلونکي پړاو کې برخه واخلي، او که پرمختګ وشي، نو لوړ پوړي چارواکي به په پلاوي کې شامل شي، او د نومبر په شپږمه به د سرحدي ستونزو د حل لپاره یو نوی میکانیزم جوړ شي.

د اسراییل تازه پوځي عملیاتو یو ځل بیا د لبنان جنوب کړکېچن کړی دی.

د فرانس پریس اژانس د راپور له مخې، د اسراییل ځواکونو د پنجشنبې په شپه د بلیدا ښاروالۍ پر ودانۍ برید وکړ چې په پایله کې یې د ښاروالۍ یو کارکوونکی ابراهیم سلامه ووژل شو.

د بلیدا ښاروال وویل، سلامه د خپل ماموریت پر مهال وژل شوی او د اسراییل پوځیان څو ساعته وروسته د جمعې په سهار له سیمې ووتل.

په عین وخت کې، په بل سرحدي کلي عدیسه کې یو مذهبي تالار (حسینیه) د اسراییل په برید کې ویجاړ شو، چې دې پېښې د لبناني چارواکو سخت غبرګون راپارولی دی.

د اسراییل پوځ د برید پخلی کړی او ویلي یې دي چې دا عملیات د حزب‌الله ډلې د زېربناوو پر ضد ترسره شوي، او د برید پر مهال یې پر یوه "مشکوک هدف" ډزې کړې دي.

سره له دې چې د حزب‌الله او اسراییل تر منځ د ۲۰۲۴ کال د نوومبر د اوربند تړون لا هم نافذ ګڼل کېږي، خو اسراییل لا هم د لبنان د جنوب په پنځو سیمو کې خپل ځواکونه ځای پر ځای کړي دي او هوايي بریدونو ته یې دوام ورکړی دی.

د راپورونو له مخې، د اوربند له ټینګېدو وروسته دا لومړی ځل دی چې ځمکني برید کېږي.

هندي چارواکو اعلان کړی چې د امریکا متحده ایالتونو نوې ډیلي ته د چابهار بندر د چلولو لپاره د بندیزونو څخه د شپږو میاشتو معافیت ورکړی دی.

دا به هند په دې برلاسی کړی چې له خپل اصلي سیال پاکستان تاو شي او د افغانستان له لارې منځنۍ اسیا سره وصله او سوداګري لا پراخه کړي.

د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند، رندهیر جیسوال، په اونیزه خبري غونډه کې دا خبر تایید کړ.

هغه دا هم وویل چې د ټرمپ ادارې سره د دوه اړخیزې سوداګرۍ تړون په اړه د هند خبرې روانې دي.

یوه هندي چارواکي، چې د نوم نه ښودلو په شرط یې خبرې کولې، وویل چې د متحده ایالاتو معافیت د چهارشنبې په ورځ نافذ شو.

هند تېر کال د چابهار بندر د پراختیا او چلولو لپاره له ایران سره د لسو کلونو لپاره یو تړون لاسلیک کړ. همدا میاشت یې په کابل کې د خپل سفارت په بیا پرانیستلو سره له افغانستان سره خپلې اړیکې پراخې کړې، کوم چې په ۲۰۲۱ کال کې د طالبانو د واکمنۍ راهیسې سړې وې.

چابهار بندر د ایران په جنوب ختیځ کې موقعیت لري او په پیل کې پلان شوی و چې افغانستان ته د اورګاډي اتصال چمتو کړي ترڅو د دغه هیواد اقتصاد پیاوړی کړي او د پاکستان د کراچۍ بندر باندې اتکا کمه کړي.

ولسمشر ډونالډټرمپ له خپل چینايي سیال شي جین پینګ سره د کتنې پرمهال وویل، چین په پام کې لري چې له متحدوایالتونو څخه تېل او ګاز وپېري.

ټرمپ پر خپله ټولنیزه شبکه ټروت سوشل لیکليدي چې چین له امریکا څخه د انرژۍ د پېرلو بهیر پیل کړی دی.

نوموړی زیاتوي چې له الاسکا ایالت څخه چین ته د انرژۍ د پېرلو له درکه به امریکا خورا ډېرې پیسې ترلاسه کړي.

چینايي لوري تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي، خو د چین حکومت مخکې په یوه بیان کې ویلي و، چې ټرمپ او شي د جنوبي کوریا په بوسان ښار کې په خپله کتنه کې د سوداګرۍ او انرژۍ په برخو کې پر پراخو همکاریو موافقه کړې ده.

د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ او د چین د ولسمشر شي جین پینګ ترمنځ په جنوبي کوریا کې خبرې پیل شوې.

دغه خبرې چې په جنوبي ساحي ښار بوسان کې پيل شوي، هدف یې د دغو دوو سترو اقتصاد لرونکو ترمنځ د سوداګریزې جګړې د لاپراخیدو مخنیوی دی.

ټرمپ په کراتو کراتو خوشبیني څرګنده کړې چې له شي سره په دې خبرو کې به یوه موافقه ترلاسه شي.

د دواړو ولسمشرانو ترمنځ دا غونډه د آسیا- پسیفک اقتصادي همکارۍ د سرمشریزې په څنډه کې ترسره کیږي.

د سوداګرۍ جګړه روانه میاشت وروسته له هغه راپورته شوه چې پیکنګ اعلان وکړ چې دوی به د لوړې ټیکنالوژۍ په صنعت کې د کارول کیدونکو نادره طبیعي منرالونو پرصادراتو د پام وړ محدودیتونه ولګوي.

ټرمپ ژمنه کړې چې د پیکنګ په ځواب کې به د چین پر صادراتو ۱۰۰ سلنه نوي تعرفې وضع کړي.

په کامرون کې د اپوزیسیون مشرانو د ولسمشرۍ لپاره د انتخاباتو نتیجه چې له مخې یې د ولسمشرپاول بیا حکومت تراوو نورو کلونو پورې غزول کیږي، ردکړه.

د رویترز خبري آژانس د راپورله مخې دغو مشرانو ویلي چې دغه نتیجه د د دې هیواد چې اوس د بیلتون غوښتنې په لانجه کې ګیردی، د خلکو ریښتیني اراده نه تمثیولي.

په مرکزي افریقا کې پروت د دې هیواد د اساسي قانون شورا د دوشنبې په ورځ د لانجمنو انتخاباتو نتیجه اعلان کړه اود ۵۳ سلنه رایې په ګټلو سره یې ۹۲ کلن بیا بریالی اعلان کړ. له دغه اعلان وروسته د کامرون په څو ښارونو کې له تاوتریخوالي ډک اعتراضونه پیل شوي دي. د کامرون په سوداګریز مرکز دواله کې د اپوزیسیون د پلویانو او د بلوا ضد پولیسو ترمنځ د نښتو په نتیجه کې د دې ښار سړکونه بند شوي دي.

د جنوبي کوریا چارواکو د امریکا ولسمشر ته د لرغوني کوریا د پاچاهانو د سروزرو تاج ډالۍ وړاندې کړه.

ټرمپ د چهارشنبې په ورځ له خپل سیال، لی جائه میونګ سره ولیدل.

دا کتنه د ټرمپ د آسیا د سفر یوه برخه ده، چیرې چې تمه کیږي نوموړی به د چین له ولسمشر شي جین پینګ سره په کتنه کې د سوداګرۍ چارو په اړه خبرې وکړي.

د شیلا په نوم د کوریا د پاچاهانو د کورنۍ د سروزرو تاج په لرغوني ګیونګجو ښارکې د یولړمراسمو په ترڅ کې ټرمپ ته ورکړشو.

د شیلا شاهي کورنۍ د کوریا پرټاپو وزمې د ۹۳۵ او ۵۷ قبل المیلاد کلونو ترمنځ واکمنه وه.

د جنوبي کوریا د ولسمشرۍ دفتر په یوه بیان کې وویل: "دا تاج په ټاپووزمه کې د سولې، ګډ ژوند او ګډې سوکالۍ سمبول دی."

ټرمپ یې په ځواب کې وویل،: "دا یو لوی ویاړ دی. زه غواړم همدا اوس دا تاج پرسرکړم."

د مایکروسافټ او اوپن‌اې‌آی ترمنځ یوه مهمه هوکړه شوې چې له مخې یې د "ChatGPT" د مصنوعي ځیرکتیا جوړوونکې کمپنۍ کولای شي عامه سهامي شرکت ته خپل جوړښت واړوي او د اوپن‌اې‌آی ارزښت شاوخوا ۵۰۰ میلیارد ډالره اټکل کړي.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې، دغه هوکړه هغه اساسي محدودیت پای ته رسوي چې له ۲۰۱۹ کال راهیسې د اوپن‌اې‌آی د پانګونې په جذب کې خنډ و. دا محدودیت د مایکروسافټ د هغه تړون له کبله و چې له مخې یې د ټکنالوژۍ دې لوی شرکت ته اجازه ورکول شوې وه چې د اوپن‌اې‌آی له ډېرو محصولاتو او څېړنو څخه د استعمال حق ولري، په بدل کې یې د کلوډ(Cloud) ګرانه خدمات ورکول.

د چټ جي پي ټي د شهرت له زیاتوالي سره، دغه محدودیتونه د دواړو شرکتونو ترمنځ د اصلي شخړې سبب شوي وو.

د دواړو لورو د اعلامیې له مخې، مایکروسافټ به د «اوپن‌اې‌آی ګروپ» شاوخوا ۲۷ سلنه ونډه په خپل ملکیت کې ولري، چې ارزښت یې نژدې ۱۳۵ میلیارد ډالره اټکل شوی. د شرکت کنټرول به لا هم د اوپن‌اې‌آی د غیرانتفاعي بنسټ په لاس کې وي.

مایکروسافټ تر دې دمه ۱۳.۸ میلیارد ډالره په اوپن‌اې‌آی کې پانګونه کړې، او د دې نوې هوکړې له مخې یې نژدې ۱۰ چنده ګټه ترلاسه کړې ده. د مایکروسافټ د ونډو بیه هم ۲.۵ سلنه لوړه شوې، چې د دې شرکت د بازار ټول ارزښت یې یو ځل بیا تر څلور ټریلیونه ډالرو پورته رسولی دی.