د طالبانو حکومت وايي، هڅه کوي په ژمي کې د هوا د ککړتیا مخه ونیسي.

طالب چارواکو دا څرګندونې په کابل کې د چاپېریال ساتنې په هدف جوړه شوې غونډه کې کړي.

د کابل ښاروالي چې اوس‌مهال د چاپېریال ساتنې مسؤلیت هم لري، دې غونډې ته‌یې مرستیال حمدالله نعماني له خلکو غوښتي چې د چاپېریال ساتنې قوانین او ښاري اخلاق په خپله خوښه عملي کړي.

د طالبانو د حکومت ویاند او د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت مرستیال ذبیح‌الله مجاهد بیا د ټولو کارخونو او ښارګوټو له مسؤلانو غوښتي چې د هوا د ککړتیا د مخنیوي لپاره فلترونه فعال کړي.

د طالبانو حکومت وروستیو کې یو ټیم هم ګمارلی، څو په کابل ښار کې د هوا د ککړتیا د مخنیوي په هدف کار وکړي.

دا ټیم وايي، کابل کې نږدې ۲،۵۰۰ لوړپوړې ودانۍ شته چې تر اوسه‌یې په ۵۰۰ کې د هوا د ککړتیا د مخنیوي تدابیر عملي شوي او ترڅنګ‌یې په ډېر شمېر حمامونه او نور چې مضر لوګي یې تولیدول، کنټرول کړي.

کابل په نړۍ کې د هوا د ککړتیا له درکه د مخکښو څو ښارونو څخه دی. په غیر معیاري توګه د نوې جوړې شوې ودانۍ، د وګړو زیاتوالی، د سونګ د معیاري توکو نشتوالی او بې‌وزلي په کابل کې د هوا د ککړتیا لوی سببونه بلل کېږي.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر، عباس عراقچي په وینا د تهران او واشنګټن ترمنځ د خبرو څلورم پړاو به سبا (یکشنبې د غوايي ۲۱مه - مې ۱۱مه) په عمان کې ترسره شي.

رویټرز خبري آژانس هم د خپلو سرچینو له قوله راپور ورکړی چې تمه ده د ولسمشر ټرمپ د حکومت لپاره د منځني ختیځ ځانګړی استازی، سټیو ویټکاف، سبا، یکشنبې عمان ته ولاړ شي چې له ایران سره په خبرو کې ګډون وکړي.

د خبرو دا پړاو باید د غوايي/ ثور په ۱۳مه ترسره شوی وای، خو ایراني او عماني چارواکو هغه مهال ویلي وو چې دا خبرې د "تخنیکي او لوژستیکي" دلایلو له امله ځنډېدلي دي.

د ایراني رسنیو د جمعې د ورځې (غوايي ۱۹مه) د راپورونو له مخې، ښاغلي عراقچي د ایران او امریکا ترمنځ د دې "نامخامخ" خبرو د څلورم پړاو په اړه ویلي: «د عماني دوستانو له لوري د یکشنبې د ناستې پوښتنه وشوه، او موږ یې منلو ته چمتووالی وښود.»

نوموړي زیاته کړه: «عماني چارواکو له امریکایي لوري سره هم خبرې کړي، او تر دې دمه پرېکړه شوې چې خبرې به د یکشنبې په ورځ وشي.»

د ایران د بهرنیو چارو وزیر د خبرو لوری "مثبت او پرمخ روان" وباله او ویې ویل: «موږ ورو ورو د جزییاتو پړاو ته داخلېږو. موږ پر یوه اساسي طرحه مخ ته ځو، خو له مقابل لوري متضاد او ګډوډ پیغامونه اورو، او دې کار ستونزمن کړی دی."

عراقچي د دغو ضد و نقیض پیغامونو په اړه وضاحت ورنه کړ، خو داسي ښکاري چې د ده اشاره د ایران د اتومي پروګرام د راتلونکې په اړه د امریکايي چارواکو بېلابېلو څرګندونو ته وه.

د مایکروسافټ بنسټګر بیل ګېټس، غواړي په راتلونکو شلو کلونو کې خپله ۹۹ سلنه شتمني وبخښي.

د بلومبرګ شبکې پر اساس، بیل ګیټس د نړۍ پنځم لوی شتمن دی. که نوموړی خپله ۹۹ سلنه شتمني وبخښي، بیا به هم میلیاردر پاته شي.

هغه اراده لري چې خپله شتمني د خپل خیریه بنسټ له لارې ووېشي، څو دا بنسټ په ۲۰۴۵ کال کې خپل فعالیت پای ته ورسوي.

ګېټس د پنجشنبې په ورځ په یوه ویبلاګ کې ولیکل: «له مرګه وروسته به خلک ډېر څه ووایي، خو زه غواړم داسې څه وکړم چې هیڅوک و نه وايي، هغه شتمن ومړ.»

ښاغلي ګېټس ویلي چې د هغه بنسټ یا فونډېشن تر دې دمه شاوخوا سل میلیارد ډالره پر روغتیا او پراختیایي پروژو لګولي، او ښايي د بازار بدلونونو او انفلاسیون ته په پام، په راتلونکو دوو لسیزو کې لا هم دوه سوه میلیارد ډالر ولګوي.

ګېټس او پل الن په ۱۹۷۵ م کال کې مایکروسافټ شرکت جوړ کړ.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت وايي، ډېر ژر به د افغانستان، ایران او هندوستان ترمنځ د چابهار بندر په اړه درې‌اړخیزه ناسته جوړه شي.

دغه وزارت په یوه خبرپاڼه کې، چې پرون د افغانستان کورنیو رسنیو خپره کړې، ویلي چې د صنعت او سوداګرۍ سرپرست وزیر نورالدین عزیزي په کابل کې د ایران له سرپرست سفیر علیرضا بیکدلي سره کتلي، څو د چابهار بندر په اړه د راتلونکې درې‌اړخیزې ناستې، د فراه – میل ۷۸ سړک د پروژې د پیل، د خواف – هرات په رېللارې کې د پانګونې، او د ماهیرود له لارې د سوداګرۍ د پراخېدو په اړه خبرې وکړي.

په چابهار بندر کې، چې افغان سوداګر یې د پاکستان د بندرونو متبادل بولي، هند پانګونه کړې او امریکا پر ایران له خپلو بندیزونو په دې خاطر معاف کړی و، چې له افغانستان سره مرسته وشي خو د ولسمشر ټرمپ حکومت په وروستیو کې اعلان وکړ چې له بندیزونو څخه د چابهار بندر استثنا پای ته رسوي.

په همدې حال کې ایران وايي چې له چابهار بندر څخه تر زاهدان ښار پورې په یو نیم کال کې ریللار جوړوي.

راتلونکې اوونۍ به د یوروویژن یا د اروپا د سندرو سیالي په سویس کې وشي.

سږکال دا د نړۍ تر ټولو رنګینه او مسته سندریزه سیالي خپله ۶۹مه کلیزه لمانځي – دا ځل دا سیالي په هغه هېواد کې کېږي چې په ۱۹۵۶ کې یې د دې سیالیو د لومړنۍ دورې کوربه‌توب کړی و.

تېر کال د یورو وېژن سیالۍ له ګڼو لانجو ډکې وې – د اسراییل د ګډون پر ضد پراخ اعتراضونه وشول او د هالنډ استازی (یوست کلاین) په ناڅاپي ډول له سیالیو وایستل شو – سږ کال هم داسې ښکاري چې له جنجال، ګډوډۍ او ناندریو خالي نه وي.

سلووینیا، هسپانیا، آیسلنډ او تازه ایرلنډ د اروپا له خپرنیزې اتحادیې (EBU) سره د اسراییل د بیا ګډون په اړه اندېښنه څرګنده کړې، او د غزې په تړاو یې د دې هېواد روانو پوځي عملیاتو او بندیز ته اشاره کړې. همداراز، د یورو ویژن ۷۲ پخوانیو ګډونوالو یو پرانیستې لیک لاسلیک کړی چې پکې یې په سیالۍ کې د اسراییل د نه ګډون غوښتنه کړې ده.

پر ډیورند کرښه د کورمې او پکتیا ترمنځ د خرلاڅۍ لار له اووه میاشتني ځنډ وروسته د سوداګرۍ لپاره پرانیستل شوه.

د خرلاڅۍ د سوداګرو د ټولنې مشر سیدمُبین حسین پرون (جمعه) د ازادي راډیو مشال څانګې ته وویل چې د مې له اتمې نېټې راهیسې د پاکستان له لوري افغانستان ته د سبزیو او نورو موټرو تګ پیل شوی دی.

پاکستان په کورمه کې د ۲۰۲۴ کال په سیپټمبر کې د فرقوي نښتو تر پیلېدو وروسته د خرلاڅۍ - پکتیا لاره تړلې وه.

له دې کبله د دواړو خواوو سوداګرو ته ډېر مالي تاوان اوښتی خو په ځانګړي ډول د کورمې اوسیدونکي، چې ډېره موده یې په محاصره کې تېره کړه، له سختو کړاوونو سره مخامخ شول.

د کورمې ځینو سوداګرو د مې پر نهمه له مشال راډیو سره په خبرو کې د خرلاڅۍ لارې پر بيا پرانیستو خوښي ښکاره کړه او د دواړو خواوو له حکومتونو یې وغوښتل چې لارې دې پرانیستې وساتي ځکه چې له دې سره د ډیورنډ کرښې دواړو غاړو ته د پرتو خلکو روزګار تړلی دی.

پر ډيورنډ کرښه، پکتيا ته تللې د خرلاڅۍ لاره په داسې حال کې پرانیستل شوې ده چې د مې پر څلورمه د کورمې تاجرانو غوښتنه کړې وه چې یاده لاره دې ژر تر ژره پرانیستل شي.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړی استازی محمد صادق په افغانستان کې د طالبانو د حکومت له چارواکو سره د خبرو لپاره کابل ته رسېدلی دی.
دا خبر د نوموړي پر ایکس/ پخواني ټویټر پاڼه خپور شوی او ویل شوي چې نوموړی به کابل ته د دې سفر په لړ کې له "افغان چارواکو سره مهمې غونډې" وکړي.
دا چې دا غونډې به له چا سره وي او په کومو مسایلو به پکې خبرې کېږي، جزییات نه دي ورکړل شوي.
خپله د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت هم تر اوسه کابل ته د صادق خان د ورتګ په اړه څه نه دي ویلي.
دا پاکستاني استازی داسې مهال کابل ته سفر کوي، چې د هند او پاکستان ترمنځ کړکېچ په زیاتېدو دی. په کابل کې واکمنو طالبانو ظاهراً په دې کړکېچ کې خپل ځان بې‌پرې نیولی او له دواړو خواوو یې د زغم او ډیپلوماسۍ له لارې د مسایلو د هواري غوښتنه کړې.
وروستیو څو اونیو کې د طالبانو د حکومت او پاکستاني لوري ترمنځ تماسونه زیات شوي دي. د اپریل په نولسمه نېټه د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار کابل ته تللی و او هلته یې د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره په یو لړ مسایلو خبرې کړې وې.

د ایران د بشري حقونو یو سازمان ویلي، چې په دې هېواد کې یو افغان بندي اعدام شوی دی.
یاد سازمان چې د پنجشنبې په ورځ، د ثور ۱۸مه، په یو راپور کې وویل، چې یو تن افغان د هغو اوو تنو بندیانو په ډله کې دی، چې د نشه‌يي موادو د قاچاق په جرم د تېرې یکشنبې په ورځ اعدام شوي.
د ایران د بشري حقونو سازمان، چې له هېواده بهر فعالیت کوي، وايي د دې بندیانو د اعدام حکمونه د بیرجند ښار په مرکزي زندان کې په پټه توګه عملي شوي دي.
د اعدام شوي افغان زنداني هویت علیرضا لالوزایی یاد شوی دی.
دغه سازمان تر دې مخکې هم راپور ورکړی و، چې دوه نور افغان بندیان د تېرې اونۍ په جریان کې د کرج ښار په قزل حصار زندان کې اعدام شوي دي.
د ایران د بشري حقونو د سازمان د معلوماتو له مخې، په روان میلادي کال کې د لومړیو څلورو میاشتو پر مهال په ایران کې د اعدام شویو کسانو شمېر د تېر کال د همدې مودې په پرتله ۷۵ سلنه زیات شوی دی.

د ننګرهار ولایت کې د سختو بادونو او بارانونو له امله یو کس وژل شوی او ۳۲ تنه نور ټپیان شوي دي.
دا خبره د افغانستان کورنیو رسنیو د سیمه‌ییزو طالب چارواکو له قوله کړې ده.
په ننګرهار کې د طبیعي پېښو سره د مبارزې رییس سیف‌الله خالد ویلي، ټپیان روغتون ته انتقال شوي چې له ډلې یې ۲۸ تنه تر درملنې وروسته رخصت شوي او ۴ تنه نور لا هم تر درملنې لاندې دي.

د ننګرهار یو شمېر اوسېدونکو ازادي راډیو ته ویلي چې د پنجشنبې په ورځ دوی د سختو بادونو او باران شاهد وو.

د طالبانو د ځایي چارواکو په وینا، د دې توفان په نتیجه کې دوه د مخابراتو پایې او ګڼ شمېر ونې راغورځېدلې، د یو شمېر خلکو د لمریزې برېښنا هېندارې یې ماتې کړي او همدارنګه یې د ننګرهار په بېلابېلو سیمو کې نور مالي زیانونه هم اړولي دي.

تېر کال د سرطان په میاشت کې هم د ننګرهار په شمول یو شمېر ولایتونه، د توندو بادونو، باران او سېلونو شاهدان وو، چې د طالبانو د حکومت د شمېرو له مخې، ۵۲ کسان پکې وژل شوي وو.

افغانستان د اقلیمي بدلونونو پر وړاندې له لسو ډېر زیان‌منو هېوادونو څخه شمېرل کېږي.

د امریکا په متحدو ایالتونو کې یوې استیناف محکمې د ازادې اروپا/ازادي راډیو ته د بودجې د ورکړې په ګټه پرېکړه وکړه.

دې محکمې حکم وکړ چې دې راډیو ته د کانګرس له‌ خوا منظور شوې بودجه دې ورکړل شي چې په راتلونکو اوونیو کې خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړي.

دا پرېکړه د همدې محکمې د درې قاضیانو له‌خوا د مخکینۍ پرېکړې پر خلاف ده.

نوې پرېکړه د چهارشنبې په ورځ، د غوایي ۱۷مه، د واشنګټن ډي‌سي د استیناف محکمې له‌خوا چې ۱۱ قاضیان یې غړي دي، صادره شوه. دا پرېکړه هغه پخوانۍ پرېکړه لغوه کوي چې له مخې یې د امریکا د نړیوالو رسنیو د ادارې (USAGM) پر ضد د ابتدایی محکمې حکم ځنډول شوی و.

ازادې اروپا/ازادي راډیو پر USAGM دعوه کړې چې د روان مالي کال د دوهمې نیمایي (له اپرېل څخه تر سپټمبر) لپاره یې بودیجه بند کړې.

د امریکا فدرالي قاضي، رویس لمبرت، د اپرېل په ۲۹مه حکم وکړ چې کانګرس واضح کړې چې باید ازادي راډیو ته بودجه ورکړل شي، او دا چې پخواني ولسمشر ډونالډ ټرمپ د بودجې هغه قانون لاسلیک کړی چې پکې د دې راډیو تمویل ذکر شوی دی.

قاضي لمبرت امر وکړ چې شاوخوا ۱۲ میلیون ډالر دې ازادې اروپا/ازادي راډیو ته د اپرېل میاشتې لپاره ورکړل شي.

خو د مې په ۷مه، د درې قاضیانو یوې محکمې د یوې رایې په مقابل کې په دوو رایو د لمبرت حکم موقتاً ځنډولی و، چې له امله یې ازادي راډیو ته د اپرېل میاشتې بودجه تر پوښتنې لاندې راغله او د دې رسنۍ محدود فعالیتونه له جدي خطر سره مخامخ شول.

خو څو ساعته وروسته، د استیناف محکمې پوره ترکیب، چې ۱۱ قاضیان لري، د ازادي راډیو بیړني غوښتنلیک ته مثبت ځواب ورکړ او د درې کسیزې محکمې حکم یې وځنډاوه.

د هند حکومت ادعا کړې چې د پاکستان مېشته ترهګرې ډلې جېش محمد یو لوړپوړی مشر عبدالروف اظهر يې د چهارشنبې په ورځ (د مې میاشتې اوومه) په غچ اخیستونکو هوايي بریدونو کې وژلی دی.

عبدالروف اظهر د جېش محمد ډلې د بنسټ‌ایښودونکي، مسعود اظهر، ورور و.

عبدالروف اظهر د امریکا د حکومت د نړیوالو تروریستانو په لیست کې شامل و. جېش محمد ډله په سیمه کې په ګڼو ترهګریزو بریدونو کې ښکېله بلل شوې، چې پکې د وال سټریټ ژورنال د خبریال ډانیل پیرل تښتول، وژل او سر پرې کول هم شامل دي.

ویل کېږي چې عبدالروف په هغه برید کې وژل شوی چې په بهاولپور ښار کې د جېش محمد ډلې پر مدرسه وشو.

لانګ وار ژورنال خپرونې پرون په یوه راپور کې وویل، د دې ترهګرې ډلې مرکز په بهاولپور کې موقعیت لري.

د ډيکن هرالډ د راپور له مخې، د جېش محمد مشر، مسعود اظهر، د مې په اوومه منلې چې «د ده د کورنۍ ۱۰ غړي او څلور نژدې ملګري د هند د توغندويي برید په نتیجه کې وژل شوي»، خو ده د خپل د وژل شویو کسانو په لیست کې د خپل ورور یادونه نه ده کړې.