نن شنبه د نومبر په ۱۳مه د خوست د اسماعیل خېلو او مندوزیو ولسوالۍ اړوند د سموات په سیمه کې د دې ولایت د صنعتي پارک د جوړیدو کار چې له څو میاشتو ټکنۍ شوی وو، له سره پیل شو.

چارواکي وايي، په صنعتي پارک کې د تولیدي فابریکو او کارخونو په فعالیدو سره به د خصوصي سکټور د میلیونونو ډالرو د پانګونې تر څنګ ۲۵ زره کسانو ته د دایمي کار زمینه برابره شي.

د خوست صنعتي پارک چې په ۴۲۰ جریبه ځمکه کې جوړیږي، د بېلابېلو ټولنیزو ستونزو له کبله يې ودانیزې چارې له ۱۴ کالونو راهیسې د خنډ او ځنډ سره مخامخې دي.

په خوست کې تر اوسه ډېری صنعتي فابریکې د استوګنې په کورونو کې په تولیداتو بوختي دي، خو د دې ځای صنعت کاران او پانګه وال تمه څرګندوي چې طالبان به د صنعتي پارک په مخکې ستونزو او خنډونو جوړولو ته اجازه ورنه کړي.

د سوداګرۍ او صنایعو د خونې مرستیال سیاف د ازادي راډیو مشال څانګې ته وویل، د صنعتي پارک په پرانیستې سره به د پانګوالو د فعالیت ساحه پراخه شي، ځکه دوی تر اوسه په رهایشي ساحه کې فعالیت لري او په رهایشي ساحه کې د پراخه فعالیت امکانات نشته.

په خوست کې د غیرالکولي مشروباتو د یوې فابریکې مسوول شیرمحمد عابد وايي، صنعتکارانو د ځمکې د قیمت او خدماتو یوه اندازه پیسې حکومت ته تحویل کړي، خو کار ورباندې نه دی پیل شوی: "نن د صنعتي پارک افتتاح ده، خلک راغلي دي، په دې پارک کې د سوډا کارخانې دي، د مشروباتو دي، د درملو دي، د رختونو دي، تقریباً ۲۰۴ شرکتونه دي، نو په همدې اندازه فابریکې به دلته فعالیت کوي، په دې ځای کې ۶۷ شرکتونه دي، ۵۱ يې تقریباً ۴۵ میلیونه افغانۍ پیسې تحویل دي، په تېر دولت کې دلته خنډونه وو، اوس چې امارت دی، زموږ غوښتنه دا ده چې جدي اقدام وکړي، ځکه دا خلک ۱۴ کاله وځوریدل، چې نور ونه ځوریږي."

په خوست کې، صنعتکاران، پانګوال، د شرکتونو، کارخانو او فابریکو مالکان وايي، د صنعتي پارک په فعالیدو سره په دې ولایت کې د بې کارۍ کچه راټیټه شي.

د انعام افغان شرکت مسوول نورالله وايي، که په دې صنعتي پارک کې تولیدي فعالیتونه پیل شي، نو تر ۲۵ زره کسانو لپاره به دایمي کارموندنه وشي.

دی وايي، نور پانګوال او شتمن کسان هم دې ته لېواله دي چې د صنعت په ډګر کې پانګونه وکړي او د خپل هېواد او خلکو په اقتصادي ځان بسیاینه کې ونډه ترسره کړي.

بل لوري ته په خوست کې طالب چارواکي پانګوالو ته ډاډ ورکوي چې د دوی د پانګونې لپاره به ټولې لازمې اسانتیاوې برابرې کړي.

خوست والي محمدنبي عمري، د صنعتي پارک د کار د پیلیدو په پار د جوړې شوې غونډې ګډونوالو ته په خبرو کې وویل، په اوسني وخت کې د هېواد د صنعتي کیدو لپاره هر ګام ځانته ارزښت لري.

نوموړي زیاته کړه، پانګوال باید د صنعتي فابریکو د جوړولو له لارې داخلي تولیداتو او خلکو لپاره د کارموندنې په برخه کې خپلې هڅې ونه سپموي.

یاده دې وي، اوسمهال د صنعتي پارک څخه دباندې په خوست کې شاوخوا ۲۳۰ کارخانې او فابریکې فعالیت لري چې په هغه کې تر دې وروستیو په مستقیم ډول ۸۷۰۰ کاریګر په کار بوخت وو، خو اوس يې د خامو موادو د کمښت او په بانکونو کې د کافي پیسو د نشتون له کبله تولیدات لږ شوي او د کاریګرو شمیر هم نیمايي ته راښکته شوی دی.

د طالبانو د حکومت د ټرانسپورټ او هوایي چلند وزارت نن یکشنبې په یو شمیر ولایتونو کې د تیز باران او له کبله یې د سیلونو د راوتو خبرداری ورکړی دی.

د دغه وزارت په خبرپاڼه کې په نورستان، کونړ، ننګرهار، لغمان، کاپیسا، پروان، کابل، لوګر، میدان وردګ، غزني، زابل، پکتیا، خوست او پکتیکا ولایتونو کې د سالنګونو په ګډن د تیزو بارانونو او سیلونو د راوتو خبرداری ورکړل شوی دی.

د بارانونو او سیلونو د راوتو دا خبرداری په داسې حال کې دی چې پرون شنبې په لوګر او میدان وردګ ولایتونو کې د بارانونو له کبله سیلابونه راوتي وو.

که څه هم د طالبانو حکومت تراوسه په دغو دوو ولایتونو کې د راوتو سیلانونو د تلفاتو په اړه څه ویلي نه دي، خو د سیمې خلکو ازادي راډیو سره خبرو کې د پراخو مالي تاوانونو خبره کړې ده.

د کډوالۍ نړیوال سازمان وایي، یوه اونۍ کې څه باندې ۸۸ زره افغانان له ایرانه اخراج شوي دي.

دغه سازما پرون جمعه یوه خبرپاڼه کې ویلي چې د اخراجېدونکو ورځنی شمېر تېر ته په کتو پنځه برابره زیاتوالی ښيي.

بل لورته د طالبانو د حکومت څو لوړپوړي چارواکي نن هرات ته تللي چې هلته له ایرانه د اخراجېدونکو کډوالو وضعیت له نژدې وګوري.

د طالبانو مرستیال ویاند حمدالله فطرت لیکلي د پلاوي مشري د رییس الوزرا اداري مرستیال عبدالسلام حنفي کوي او د سرې میاشتې ټولنې مشر او د ښارجوړنې، کډوالو چارو او کرنې وزارتونو لوړپوړي چارواکي هم ورسره دي.

فطرت وړاندې لیکلي، دوی به د راستانه کړای شویو ستونزو ته بیړني اقدامات وکړي، خو جزیات یې نه دي ورکړي.

پرون هرات ته ځینو اخراج شویو له ازادۍ راډیو سره خبرو کې ویلي و چې ډیرې ستونزې لري او بیړني ملاتړ ته اړتیا لري.

په میدان وردګو او لوګر ولایتونو کې تیره شپه سیلابونو خلکو ته د سر او مال زیان اړولی دی.

د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس د میدان وردګو د مسولانو په حواله ویلي چې په نرخ، دایمیرداد، چک او جغتو ولسوالیو کې د سیلابونو له کبله یو تن مړ شوی او درې نور ټپیان شوي دي.
سیلابونو دغلته لسګونه جریبه کرنیزه ځمکه او بڼونه هم ویجاړ کړي دي.
د لوګر د مرکز پل علم او محمد آغې ولسوالۍ شاوخوا کلیو کې هم سیلابونو خلکو ته دروند مالی زیان اړولی.

د لوګر ولایتي مسولانو ویلي، سیلابونو زرګونه جریبه کرنیزې ځمکه او فصلونه له منځه وړي، ګڼ کورونه یې ویجاړ کړي او خلک یې بې سرپنا کړي دي.

خبر کې په خیریه موسسو غږ شوی چې سملاسي د زیانمنو شویو کسانو لاسنیوي ته ور ودانګي.

د ایران د کورنیو چارو وزیر اسکندر مومني ادعا کړې چې ځينې بهرني اتباع په تېرو دوو کلونو کې د ورانکارۍ په هدف دغه هېواد ته تللي.
ایران کې د بهرنیو اتباعو اصطلاح افغان کډوالو ته کارول کېږي.

مومني دا خبره په یوه ټلویزیوني وینا کې د یوې پوښتنې په ځواب کې وکړه چې آیا اتباع «افغان کډوال» هم د ورانکارۍ په هدف راغلي وو.

«هر چا په هر شکل چې وس یې رسېد وغوښتل راشي. هو، ځینې دا کسان بهرني اتباع وو. ډېر یې نه وو. دا نه ده چې دوی ( بهرني اتباع) شریف انسانان هم ډېر دي. خو ځینې کسان وو چې په تېرو دوو – دریو کلونو کې راغلي وو په هدف هم راغلي وو په دې برخه کې»

ایران د لسګونو کسانو تر منځ لږ تر لږه ۵ افغان کډوال هم د اسراییلو د جاسوسۍ په تور په تېرو دوو اوونیو کې نېولي دي.

ځینو افغان کډوالو بیا ویلي چې دوی تر فشار لاندې دي او د اسراییلو د جاسوسۍ په تور ځورول کېږي. ایران تازه د افغان کډوالو د نیولو او ډيپورټ پروسه هم چټکه کړې ده.

د ایران قضایه قوې ویلي د جاسوسۍ قانون تعدیل شوی او پارلمان دوی ته اوس بشپړ واک ورکړی څو د نفوذي کسان او جاسوسان په عبرتناکه شکل په سزا ورسوي.

لږ تر لږه درې کسان په تېرو لسو ورځو کې د اسراییلو د جاسوسۍ په تور اعدام شوي.

د افغانستان د رزمي لوبو وتلي لوبغاړي احمد ولي هوتک خپل روسی سیال مات کړ.

احمد ولي هوتک د شنبې په شپه د بلاروس په پلازمینه مینسک کې له خپل روسي سیال سیګد زیراکوف سره مخ وو.

هوتک وتوانېد د خپل سیال لاس سبمیشن یا قید کړي او هغه تسلیمیدو ته اړ باسي.

دا په رزمي لوبو کې د هوتک لپاره یوولسمه بریا وه. هغه یواځې یوه ماته خوړلې.

هوتک تر څو کلونو ځنډ وروسته لوبه وکړه او تر دې سیالیو مخکې یې د ډېر چمتووالي خبره کړې وه.

په همدې شپه د افغانستان بل لوبغاړي نصرت الله اخندزاده بیا له خپل سیال ماته وخوړه.

تمه ده د رزمي لوبو بل پيژندل شوی افغان لوبغاړی واحدالله نژند بیا د جرمني په هامبورګ کې د اوکتاګون په معتبره سازمان کې د شنبې په ماښام لوبه وکړي.

د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکه کمیټه وایي، له افغانستانه د امریکایي ځواکونو تر وتلو او د طالبانو تر واکمنېدو وروسته په منځنۍ او جنوبي اسیا کې د ترهګرۍ د ګواښونو کچه په ډراماتیکه بڼه بدله شوې ده.

دوی ویلي، افغانستان یوځل بیا د ترهګریزو ډلو په پټن ځای بدل شوی دی.

د دغې کمیټې د جنوبي او مرکزي اسیا څانګې مشر بېل هویزنګا پرون پنجشنبه په یوه استماعیه غونډه کې ویلي، د داعش او ټي ټي پي ( تحریک طالبان پاکستان) ګواښونه په تاریخ کې تر ټولو لوړې کچې ته رسیدلي دي.

نوموړي خبرداری ورکړ چې ترهګریزې ډلې په سیمه او نړۍ کې د بریدونو لپاره د خپلو وړتیاوو د لوړولو په حال کې دي.

هغه که څه هم د داعش په وړاندې د طالبانو د بریا د ادعا یادونه وکړه، خو زیاته یې کړه چې داعش لا هم عملیاتي وړتیا لري او وخت ناوخت ملکي کسان او د طالبانو د حکومت غړي هدف ګرځوي.

د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند حمدالله فطرت بیا د استازو جرګې دا اندیښنې بې ځایه بللي چې ګواکې افغانستان کې" بهرنۍ ډلې شتون لري او یا چاته خطر متوجه دی".

فطرت زیاته کړې" افغانستان یو واحد او قوي حکومت لري، چې په ټوله جغرافیه بشپړ واک او کنترول لري او هیچاته اجازه نه ورکوي د افغانستان خاوره د چا پر خلاف وکاروي."

د استازو جرګې دغې کمیټې وویل، د ترهګریزو فعالیتونو له کبله ۲۰۲۴ کال پاکستان لپاره تر ټولو خونړی و او په خبره یې امریکا له پاکستان سره په ګډه د دغو ګواښونو د مخنیوي په لارو چارو فکر کوي.

ټاکل شوې ده چې د پاکستان روغتیا وزیر کابل ته سفر وکړي او د طالبانو له چارواکو سره د پولیو یا د ماشومانو د ګوزڼ د ناروغۍ د خپریدو د مخنیوي پر لارو چارو خبرې وکړي.

پاکستاني رسنیو کابل ته د سید مصطفی کمال د تګ خبر ورکړی دی، خو دا یې نه دې ویلي چې ښاغلی کمال به کله کابل ته ځي.

پاکستان او افغانستان د نړۍ یوازیني دوه هیوادونه دي چې لاهم پکې د ماشومانو د ګوزڼ ( پولیو) ناروغي شته.

د راپورونو له مخې پروسږکال په پاکستان کې د پولیو څلور اتیا مثبتې پیښې ثبت شوې او په افغانستان کې د دې ناروغۍ د مثبتو پیښو شمیر تیرکال پنځه ویشتو ته ورسید.

د افغانستان په اتو ولایتونو کې نن د ورښتونو اټکل شوی دی چې ښایي سیلونه هم ورسره وبهیږي.

د طالبانو د ترانسپورت او هوایي چلند وزارت په یوه بیان کې چې په خپله ایکسپاڼه کې یې خپور کړی دی ویلي دي چې په نورستان، کونړ، ننګرهار، لغمان، پنجشیر، پکتیا، خوست او پکتیکا کې نن جمعه د سختو بارانونو اټکل کیږي.

د بیان له مخې په دغو اتو ولایتونو کې له لسو تر پنځه دیرش ملي مترو پورې د ورښتونو وړاندوینه شوې ده.

د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر له ایرانه وغوښتل چې افغان کډوال په تدریجي ډول د یوه میکانیزم له مخې افغانستان ته راستانه کړي.

امیرخان متقي پرون په کابل کې د افغانستان لپاره د ایران له سفیر علي رضا بیکدلي سره د لیدو پرمهال دا خبره وکړه.

تر دې لیدنې کتنې یوه ورځ مخکې په هرات کې د طالبانو چارواکو وویل چې یوازې د چهارشنبې په ورځ له ایران څخه تر دیرش زره ډیر افغان کډوال افغانستان ته ستانه شوې دي.

د متقي او بیکدلي د غونډې په اړه د طالبانو د بهرنیو چارو د وزارت په بیان کې راغلې دي چې ښاغلي بیکدلي ډاډ ورکړ چې د کډوالو موضوع به له خپل دولت سره شریکه کړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستنیدویه ماموریت یوناما وايي، "په روان ۲۰۲۵کال کې له یو میلیون ډیر کډوال افغانستان ته ستانه شوي دي".

یوناما نن پنجشنبې په یوې اعلامیه کې ویلي،" د دغو کډوالو راستنیدل د افغانستان بشري بحران چې لا له مخکې د نړیوالو بشري مرستو په کمیدو او وچکالۍ په خاطر پراخ شوی و، لا پسې پیچلی کړی دی".

وړاندې په اعلامیه کې د یوناما د چارواکو په حواله راغلي چې راستانه شوي د خوندیتوب او درناوي مستحق دي او که مرسته ورسره ونه شي، دا بشري بحران به لا پسې بدتر شي.

په وروستیو څو ورځو کې له ایران او پاکستانه په زرهاوو افغانان بیرته هېواد ته راستانه شوي دي.

یوناما وايي، له اوو میلیونو ډیر افغانان له افغانستانه بهر په ځانګړې ټوګه په ایران او پاکستان کې ژوند کوي.