افغانستان د روان لمریز کال له پیل راهیسې د ۱۱۲ میلیونه امریکایي ډالرو په ارزښت انځر بهر ته صادر کړي.

د طالبانو حکومت د سوداګرۍ سرپرست وزیر نورالدین عزیزي نن پنجشنبه (د لړم په ۲۰مه) رسنیو ته وویل، د روان کال له پیل راهیسې د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې ۱۸ زره ټنه انځر تولید شوي وو چې له دې شمېرې ۷۰ سلنه یې هند او ۳۰ سلنه یې هم پاکستان ته صادر شوي دي.

ښاغلی عزیزي زیاتوي چې له دې صادراتو افغانستان ۱۱۲ میلیونه ډالر عاید درلوده.

دا په داسې حال کې ده چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنۍ راهیسې بهرنیو هېوادونو ته د دې هېواد صادرات بند شوي وو، خو تېره اوونۍ د طالبانو حکومت خبر ورکړ چې چین ته د افغانستان د جلغوزیو صادارات پیل شوي دي.

نورې نړۍ ته د افغان صادراتو پیل ښایي د بزګرانو لپاره یو ښه خبر وي، ځکه په کور دننه د وچې او تازه میوې او افغانیو غالیو ته په هغه اندازه مارکیټ نه وي موجود چې څومره تمه کیږي؟

۱۵۵ تنه افغانان پرون (د کب ۷مه) په یوه چارتر الوتنه کې له اسلام آباد څخه د جرمني پلازمېنې برلین ته ولاړل.

د جرمني د کورنیوچارو وزارت پرون وویل چې د دې افغانانو له نیمايي ډېرو ته د زیانګالو خلکو د منلو د یوه ځانګړي پروګرام په ترڅ کې د جرمني ویزې ورکړل شوې دي.

د راپورونو له مخې د جرمني حکومت د یکشنبې ورځې له پارلماني انتخاباتو مخکې دې هېواد ته د افغان کډوالو د لېږد بهیر په موقتي ډول ځنډولی و، چې په نتیجه کې یې له اسلام آباد څخه دوه الوتنې کنسل شوې.

د جرمني د بهرنیوچارو وزارت د معلوماتو له مخې پر افغانستان د طالبانو له بیاواکمنېدو وروسته په تېرو څه باندې دریو کلونو کې له ۳۵ زرو ډېر افغانان د جلا پروګرامونو په ترڅ کې دې هېواد ته تللي دي. د دې پروګرام په اساس ۳ زره افغانانو ته چې ژوند یې په افغانستان کې په خطر کې دی ډاډ ورکړل شوی چې جرمنې ته به انتقالېږي.

په عین حال کې له جرمني څخه د افغان کډوالو د ایستلو غوښتنې په تېرو څو اونیو کې وروسته له هغه زیاتې شوې چې د افغانانو په ګډون بهرنیو کډوالو په خونړیو حملو لاس پورې کړ. په وروستي مورد کې یوه ۲۴ کلن افغان کډوال د سلواغې یا دلوې په ۲۵مه لسګونه کسان تر موټر لاندې او ټپیان کړل چې دوو تنو یې وروسته په روغتون کې سا ورکړه.

په فراه ولایت کې نن (د کب ۷مه) د یوه ماین په چاودنه کې د یوې کورنۍ دوو غړو خپل ژوند له لاسه ورکړ.

د کورنیو رسنیو د راپورونو له مخې د فراه د سرې میاشتې ادارې چې طالبان یې اداره کوي، ویلي دي چې دا چاودنه د ګلستان ولسوالۍ په دهک کلي کې د بهرنیو ځواکونو په یوه پخواني مرکز کې دننه شوې ده.

راپور زیاتوي چې په پېښه کې همداراز د استوګنې درې کورونه هم ویجاړه شوي دي. د چاودنې د څرنګوالي په اړه نور جزییات نه دي ورکړل شوي.

په فراه ولایت کې تېره میاشت هم په یوه چاودنه کې درې کسان مړه او دوه نور ټپیان شوي وو. دا چاودنه د سلواغې په ۲۲مه هغه مهال وشوه چې د ابونصر فارابي بندر ته نژدې یو موټر د سړک د غاړې پر یوه ماین برابر شو.

د ماینونو او د جګړې له مهاله د پاتې چاودیدونکو موادو چاودنې د افغانستان په بېلابېلو سیمو کې تل د خلکو د مرګ ژوبلې سبب کېږي.

د تورخم لاره نن د څلورمې پرله پسې ورځې لپاره بیاهم بنده ده.

د طالبانو یوه سیمه ایز چارواکي ویلي دي چې د دې لارې د خلاصولو په اړه د خبرو لپاره له پاکستاني چارواکو سره د دوی خبرې پرون (د کب ۶مه۹ بې نتیجې پای ته ورسېدې.

په تورخم کې د طالبانو کمیسار عبدالجبار حکمت پرون وویل چې د پاکستان لوری له دوی څخه غواړي چې د ډیورنډ د کرښې په اوږدو کې دې تاسیسات نه جوړوي او د پاکستان له لوري د تاسیساتو د جوړولو مخه دې نه نیسي.

د هغه په وینا د ننګرهار د مرستیال والي عزیزالله مصطفی په مشرۍ د طالبانو پلاوي د پاکستان دا غوښتنه رد کړه. پاکستاني چارواکو تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

د تورخم لاره تېره جمعه د کب په دریمه نېټه بنده شوه. ښاغلي حکمت مخکې ویلي و، چې دا لاره پر ډیورنډ کرښه د طالبانو د ځواکونو له خوا د تاسیساتو د جوړولو له کبله د پاکستان له لوري بنده شوې ده.

د افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو خونه وايي چې د دې لارې له بندېدو سره د تورخم دروازې دواړو خواوو ته شاوخوا دوه زره موټر ولاړ پاتې دي.

په عین حال کې د راپورونو له مخې سلګونه کسان چې ناروغان او د هغو پایوازان پکې دي، هم د تورخم په دروازه کې بند پاتې دي.

د اتلانو د جام یا چمپینز ټرافي د سیالیو په لړۍ کې د جنوبي افریقا او اسټرالیا د کرکټ د لوبډلو ترمنځ لوبه د باران له کبله ونه شوه.

دا لوبه نن د ماسپښین په یوه نیمه بجه پلان شوې وه خو د راولپنډۍ د کرکټ د لوبغالي پېچ د پرله پسې باران د ورېدو له کبله پوښلی و، نو د لوبې امپایرانو په سیمه ایز وخت د مازیګر په پنځو بجو اعلان وکړ چې لوبه نه کېږي.

اسټرالیا او جنوبي افریقا چې له افغانستان او انګلینډ سره په بي ګروپ کې دي دواړو خپلې دوه مخکینۍ لوبې ګټلې دي. ټاکل شوې چې د اسټرالیا بله لوبه به د جمعې په ورځ په لاهور کې له افغانستان سره وي او جنوبي افریقا به د شنبې په ورځ د کراچۍ په لوبغالي کې له انګلینډ سره مخامخ شي.

د طالبانو چارواکو او برتانیا تایید کړې ده چې یو برتانوی وګړی او د هغه مېرمن په افغانستان کې نیول شوي دي. د برتانیا د بهرنیوچارو وزارت پرون دوشنبې په یوه بیان کې ویلي دي چې د نیول شویو کسانو له کورنیو سره همکاري کوي.

اسوشیتیدپریس خبري آژانس پرون د طالبانو د حکومت د کورنیوچارو وزارت د ویاند عبدالمتین قانع له قوله راپور ورکړ چې ۴ کسان چې دوه یې د افغانستان د پاسپورت او تذکرو لرونکي برتانویان دي، دریم یو چینایي الاصله امریکایی او څلورم د هغه ترجمان چې د دې قضیې د حل هڅه یې کوله نیول شوي دي.

قانع د دې کسانو په اړه نور جزییات نه دي ورکړي او ویلي یې دي چې د برتانوي وګړو د خلاصون په اړه غور روان دی.

سنډې ټایمز ورځپاڼې مخکې راپور ورکړی و، چې ۷۹ کلن برتانوی پیټر رینولډس او ۷۵ کلنه مېرمن یې باربي په بامیان ولایت کې نیول شوي دي. د اسوشیتیدپریس د راپور له مخې پیټر او مېرمنې یې په افغانستان کې د ریبیلډ په نوم ټولنه لرله چې سوداګرو، دولتي او نادولتي موسسو او د پوهنې ادارو ته یې تعلیمي او روزنیز پروګرامونه برابرول.

د دې برتانوي وګړو کورنۍ د خپل پلار او مور د خوشې کېدو غوښتنه کړې او ویلي یې دي چې دوی د طالبانو د لومړۍ واکمنې له نسکورېدو راهیسې د ۱۸کلونو لپاره په افغانستان کې اوسېدل او په تېرو دریو کلونو کې چې طالبان واکمن شوي هم هلته اوسېدل.

د طالبانو د حکومت د زندانونو د چارو ادارې د روان کال په لړم میاشت کې ویلي و، چې د افغانستان په زندانونو کې دا مهال د ګاونډیو هېوادونو د وګړو په ګډون ۱۵۰ بهرني زندانیان شته.

د طالبانو د حکومت د ټولګټو چارو وزارت وايي چې د سالنګ لویه لاره د واورو د ورېدو او د لید د ساحې د لنډېدو له کبله د ټولو مسافروړونکو او باروړونکو موټر پرمخ موقتا بنده شوې ده.

د دې وزارت ویاند محمداشرف حقشناس پر خپله ایکس پاڼه لیکلي چې دا لویه لاره نن سه شنبې (د کب ۷مه) د نیمې شپې په دوو بجو بنده شوه. نوموړی وايي چې د هوا له له ښه کېدو او د توفان له ختمېدو وروسته به په واورو پوښلې سیمې وتوږل شي او لاره به خلاصه شي.

ښاغلی حقشناس له موټرچلوونکو او مسافرو غواړي چې تر بلې خبرتیا پورې پردې لاره له تګ راتګ څخه ډډه وکړي.

د سالنګ لویه لاره چې د هېواد د شمال ۹ ولایتونه له پلازمېنې سره نښلوي د ژمي په موسم کې د درنو واورو د ورېدو له کبله څوځلې بندېږي خو بېرته پرانیستل کېږي.

جاپان په افغانستان کې د زیانګالو خلکو د لاسنیوي لپاره ۶ میلیون ډالره مرسته کوي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو لویې کمېشنرۍ (UNHCR) پرون (دوشنبې) وویل چې د جاپان له حکومت سره یې يوه موافقه لاسليک کړه چې هغو افغانانو ته د ژوند د ښه والي له پروګرامونو سره مرسته وکړي چې بېرته خپل هېواد ته ستنېږي.

د ملګروملتو د کډوالو لویې کمیشنرۍ په خپله ایکسباڼه کې لیکلي چې د موافقې له مخې د جاپان په دې شپږ ميليون ډالره مرسته به د وريښمو د توليد، د شنوخونو، او د لبنياتو د توليد په شان برخو کې د راستنو شویو افغان کډوالو ملاتړ وشي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو اداره ټينګار کوي چې دغه پروګرامونه خپل هیواد ته د بېرته راستنو شوو کسانو د پياوړتيا لپاره دي او هدف يې دا دی چې دوی ته دوامداره اقتصادي فرصتونه برابر شي.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی ریچارډ بنیټ وايي، د طالبانو پر ضد عملي اقدامات شوي دي.

هغه چې نن (د فبرورۍ په ۲۴مه نېټه) د هرات امنیتي ډیالوک په کنفرانس کې خبرې کولې وویل، د نړیوالې جنایي محکمې له خوا د طالبانو د مشر د نیول کېدو د فرمان د صادرېدو غوښتنه د هغو هلوځلو پایله ده چې افغان ښځو له نړیوالې ټولنې سره په ګډه کړې دي.

بنیټ په دې غونډه کې د هغو افغان ښځو مبارزه د قدر وړ وبلله چې د افغانستان دننه يې د ښځو غږ پورته کړی دی.

ریچارډ بنیټ زیاته کړه، په افغانستان کې د اقلیمي بدلون تر ټولو ډېره قرباني افغان ښځې او ماشومان ورکوي.

د بنیټ په خبره، د هغه په خبره، په افغانستان کې د اقلیمي بدلون ریښه په تیره پنځلس کلنه جکړه کې ده، او ټول هغه هېوادونه چې په دې جګړه کې ښکیل ول، باید د افغانستان پر وړاندي مسولیت ومني او له افغانانو سره مرسته وکړي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت یوه ویاند امریکا غږ ته ویلي، دوی په دغه هېواد کې د افغانانو د بیا میشتیدنې راتلونکی پلان ارزوي.

دغه ویاند چې امریکا غږ یې نوم نه دی خپور کړی زیاته کړې چې دوی د هغه همغږي کوونکي دفتر پر راتلونکې هم فکر کوي چې امریکا ته د افغانانو د لېږلو چارې مخته وړي.

دغه چارواکي زیاته کړې چې د یاد د فتر د تړلو پریکړه تراوسه نه ده شوې.

د بهرنیو چارو وزارت دغه چارواکي د جزیاتو له ورکولو پرته ویلي، د افغانانو د بیا میشتیدنې لپاره د دوی " دوامداره ملاتړ" پر ځای دی او په خبره یې د هغو افغانانو د میشتیدو چارو ته دوام ورکوي چې له وړاندې یې بهرنیو هېوادونو کې غوښتنلیکونه مخته تللي.

دغه څرګندونې داسې مهال کیږي چې تېره اونۍ رویټرز راپور ورکړ چې امریکایي چارواکو د افغانانو د بیا میشتیدو دفتر ته ویلي چې د سږکال د اپریل تر پای پورې خپلې چارې په امریکا او نورو هېوادونو کې بندې کړي.

هغه مهال اندیښنه داوه چې دا پریکړه به د شاوخوا دوه لکه هغو افغانانو ژوند متاثره کړي چې امریکا ته د تللو قضیې یې تر کار لاندې دي.

د امریکا بهرنیو چارو وزارت په یوه برښنالیک کې امریکا غږ ته ویلي، دا مهال د یوشمېر پنا غوښتونکو د قبلولو بهیر د امنیتي اندیښنو له کبله ځنډول شوی دی.

په افغانستان کې د طالبانو له خوا د یوې توقیف شوې بریتانوۍ جوړې کورنۍ وایي، طالبان باید سملاسي دغه ښځه او خاوند چې د عمر په اویایمه لسیزه کې دي، خوشې کړي.

اسوشیتید پریس خبري اژانس د دغې جوړې د اولادونو په حواله ویلي چې مور او پلار یې د بریتانیا له حکومته غوښتي چې موضوع کې دخالت ونه کړي.

د اژانس په ټکو، د بریتانیا د بهرنیو چارو وزارت هم په دې اړه له څه ویلو ډډه کړې.

د پیټر او باربي رینولډز په نوم دغه جوړه چې ویل کیږي له تیرو اتلسو کلونو راهیسې یې افغانستان کې فعالیت کاوه، طالبانو په بامیان ولایت کې نیولې ده.

دغې جوړه افغانستان کې د ( Rebuild ) په نوم بنسټ اداره کاوه چې هدف یې د تعلیمي او روزنیزو پروګرامونو ملاتړ وو.

طالبانو تراوسه په رسمي ډول د دغې بریتانوۍ جوړې د نیولو په اړه څه نه دي ویلي.

د سنډې ټایمز ورځپاڼې د راپور له مخې، ۷۹ کلن پیټر رینولډز، او د هغه مېرمن باربي، چې ۷۵ کلنه ده، د فبرورۍ په لومړۍ نېټه هغه مهال ونیول شول چې دوی په بامیان کې خپل کور ته روان ول.