یونېسف یا د ماشومانو لپاره د ملګرو ملتونو وجهي صندوق یو وار بیا خبرداری ورکړی چې د افغانستان روغتیايي سیستم د له‌منځه تلو په حال کې دی.

د یونېسف اجرایي مرستیال عمر عبدي په یوه ټلوېزیوني مرکه کې چې تازه له الجزیرې خپره شوې ویلي چې د افغانستان د روغتیايي سیستم سقوط څو اوونۍ نه، بلکې وضعه دومره خرابه ده چې ښايي په څو ورځو کې له‌منځه ولاړ شي او یو بشري ناورین رامنځته کړي.

عبدي تازه د کابل له سفره ستون شوی او دا مرکه‌یې کړې ده.

هغه زیاته کړې چې د ژمي رارسېدو او د روغتیايي وسایلو او تجهیزاتو کمښت د افغانستان روغتیایي سیستم له ګڼو ستونزو سره مخ کړی او ترڅنګ‌یې خوارځواکي هم د یو ملیون افغان ماشومانو ژوند ګواښي.

طالبان د اګسټ په ۱۵مه واک ته ورسېدل چې ورسره ګڼو مرستندویه ټولنو خپل فعالیتونه محدود کړل.

د ملګرو ملتونو سازمان هم وړاندې خبرداری ورکړی چې که بشري مرستې لکه څنګه چې لازمې دي له افغانستان سره ونه‌شي دا هېواد له یو بشري ناورین سره مخ دی.

د پاکستان پوځ ادعا کړې چې په تېرو څلورو ورځو کې یې د شمالي وزیرستان په حسن خیلو سیمه کې لږ تر لږه ۷۰ وسله وال وژلي دي.

د پوځ د مطبوعاتو څانګې ای اس پي ار په تازه بیان کې د لږ تر لږه ۱۷ وسله والو او په خپل مخکیني بیان کې د لږ تر لږه ۵۴ وسله والو د وژلو ادعا کړې ده.

د پوځ د بیان په اساس د مشکوکو وسلوالو "یوې لویې ډلې" پر ډېورنډ کرښه له "افغانستانه د شمالي وزیرستان حسن خېلو ته د داخلېدو هڅه کوله" چې امنیتي سرتېرو یې مخه ونیوله او په نښته کې يې ووژل.

د پاکستان پوځ خبرداری ورکړی چې په سیمه کې به د وسله والو پر ضد د دوی عملیات روان وي.

په شمالي وزیرستان کې د یکشنبې له سهاره ګرځبندیز هم لګیدلی او خلکو ته امر شوی چې سړکونو او بازارونو ته دې نه وځي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د قطر له صدراعظم او بهرنیو چارو وزیر شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثاني سره په دوه اړخیزو اړیکو او همکاریو خبرې کړي.
متقي د ملګرو ملتونو له لوري د دغه سفر لپاره له سفري بندیزونو معاف شوی دی.

متقي قطر د ځانګړي ارزښت وړ بللی او ستاینه یې کړې چې د افغانستان او نړیوالې ټولنې د اړیکو په پراخولو کې یې رول ادا کړی.

د قطر د صدراعظم په حواله هم راغلي چې له افغانستان سره سوداګریزې اړیکې مهمې دي او خصوصي سکتورونو باید خپلې اړیکې منظمې وساتي.

قطر د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې د افغانستان او نړۍ تر منځ د یوه رابط په توګه کار کوي او د افغانستان اړوند څو نړیوال کنفرانسونه هلته دایر شوي دي.

د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین نن دوشنبه ( د ثور اتمه) د اوکراین په جګړه کې درې ورځنی اوربند اعلان کړ.

ټاکل شوې دغه اوربند د راتلونکې مې میاشتې له نهمې نافذ شي.

دغه نیټه د دویمې نړیوالې جګړې پر مهال د شوروي اتحاد د پوځ له خوا نازي جرمنیانو ته د ماتې ورکولو له اتیایمې کلیزې سره برابره ده.

د نازي جرمنانو د ماتې جشن، روسیه او اکراین دواړه لمانځي.

د کریملین دغه اعلان ته سملاسي اوکراین ځواب نه دی ورکړی.

پوتین په همدې اپریل میاشته کې هم د عیسویانو د پاک جشن یا ایسټر په مناسبت له اوکراین سره یو ورځنی اوربند اعلان کړی و.

د کډوالۍ نړیوال سازمان آی او ام وايي د اپرېل له ۴مې یې له پاکستانه راستانه شوي نږدې یو لک افغان کډوال ثبت کړي دي.

دغه سازمان په یوه بیان کې ویلي چې له نورو مرستندویو سازمانونو سره په ګډه راستنو شویو افغانانو ته په وخت بیړنۍ مرستې او اړین خدمات وړاندې کوي.

آی او ام اندېښنه ښوولې چې د دغو راستنو شویو افغانانو ضرورتونه ډېر دي او د مرستو لپاره نورو بیړنیو منابعو ته سخته اړتیا لیدل کېږي.

پاکستان د اپرېل له لومړۍ د افغان تابعیت لرونکو کډوالو را ایستل پیل کړي. ګڼ دغه راستانه شوي وايي چې صحي خدمات ورته نه رسیږي او کافي خواړه او د سرپناه لپاره هم امکانات نه لري.

د خوړو نړیوال سازمان وايي، احتمال لري د افغانستان لیرو پرتو سیمو د الوتکو له لارې د بشري مرستو رسولو بهیر ودروي.

دغه سازمان د یکشنبې په ورځ پر خپلې ایکس پاڼې/پخواني ټویټر لیکلي، په روان ۲۰۲۵ کال کې د الوتکو له لارې د مرستو رسول لپاره لس میلیونو ډالرو بودیجې ته عاجله اړتیا لري، چې اوسمهال د دې بودیجې له کمښت سره مخ دي.

تیره اونۍ د خوړو نړیوال سازمان ویلي و، له راستانه شویو کډوالو سره د بشري مرستو لپاره ۲۵میلیونو ډالرو عاجلو مرستو ته اړتیا لري.

ټاکل شوې ده چې د ۱۴۰۴ کال د د کانکور ازموینه د جوزا د لومړۍ اونۍ څخه د سرطان تر شلمې نیټې پورې د نجونو له حضور پرته ترسره شي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې د ملي ازموینو ادارې اعلان کړی چې سږ کال د دیني مدرسو او ښوونځیو د داوطلبانو لپاره د کانکور ازموینه د افغانستان په ولایتونو او کابل کې په پنځو مرحلو کې اخیستل کېږي.

د دې ادارې مشر عبدالباقي حقاني نن په یوه خبري غونډه کې وویل چې سږ کال به ۳۰۰۰ کسان د ماسټرۍ، ۷۶۴۰۰ کسان د لیسانس او ۳۳۵۵۰ کسان د انسټیټیوټونو لپاره جذب شي.

د طالبانو د حکومت په راتګ سره، د شپږم ټولګي څخه پورته نجونې له زده کړې محرومې شوي او پوهنتون ته د تګ یا د کانکور په ازموینه کې هم د ګډون حق ورڅخه اخیستل شوی.

د ملګرو ملتونو امنیت شورا اجازه ورکړې چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي له قطري چارواکو سره د خبرو لپاره دوحې ته سفر وکړي.

د امنیت شورا په بیان کې چې رسنیو ته رسېدلی ویل شوي چې له یکشنبې د اپرېل ۲۷مې د مې تر ۴مې ښاغلی متقي د سفري بندیز څخه معافیت ترلاسه کړی.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت هم د متقي سفر تایید کړی خو ډېر جزییات یې نه دي ورکړي.

ملګرو ملتونو په قطر کې د افغانستان د راتلونکي په اړه څو دورې لویې غونډې ترسره کړې چې پکې د افغانستان د سیاسي او ټولنیزې راتلونکې په تړاو تګلارې تر بحث لاندې ونیول شوې.

د افغانستان د سولې لپاره د امریکا پخوانی استازی زلمی خلیلزاد وایي، پاکستان لا هم له ترهګرو ډلو ملاتړ ته دوام ورکړی دی.
هغه دا خبره د شنبې ناوخته د پاکستان د دفاع وزیر خواجه اصف هغې خبرې ته په غبرګون کې کړې چې ویلې يې دي، پاکستان تېرو درې لسیزو کې د ترهګرو ملاتړ کړی دی.

خواجه اصف د تېرې جمعې په ورځ له سکای نیوز سره په مرکه کې ویلي " درې لسیزې مونږ د امریکا، بریتانیا او لویدیځ لپاره دا کرغیړن کار ( له ترهګرۍ ملاتړ) وکړ. دا یوه تیروتنه وه او اوس د دې کار نسبت مونږ ته کیږي."

خواجه اصف دغه څرګندونې د هغې پوښتنې په ځواب کې وکړې چې له نوموړي څخه د کشمیر په وروستي خونړي برید کې د پاکستان د ښکیلتیا په اړه وشوه.

د خواجه اصف همدې خبرو ته په غبرګون کې ښاغلي خلیلزاد پر خپله ایکس پاڼه/ پخواني ټویټر لیکلي، معتبر راپورونه ښيي چې بلوڅ وسله والو د بلوچستان په مستنګ سیمه کې د تېرې مارچ میاشتې په نیمایي کې د داعش پر یوه مرکز برید وکړ او دیرش داعشیان یې ووژل.

د خلیلزاد په خبره " دا خبره امکان نه لري چې د پاکستان استخبارات دې د دې مرکزونو په اړه معلومات ونه لري."

خلیلزاد وړاندې ویلي چې اسلام اباد باید د داعش د حضور په وړاندې چې پاکستان، سیمې او نړۍ ته ګواښ دی، جدي ګامونه واخلي.

د پاکستان صدراعظم شهباز شریف وايي، افغان واکمنانو ته یې واضح پیغام لیږلی تر هغو له کابل سره سوله ییزې اړیکې نشي لرلی څو چې افغان خاوره په پاکستان د برید لپاره کارول کېږي.

اسوشیټیډ پریس راپور ورکړ چې شریف دا څرګندونې نن د اېبټ آباد په سیمه کې په یوه پوځي مراسمو کې وکړې.

هغه زیاته کړه: «موږ به د خپل ورور او ګاونډي هیواد افغانستان سره د ښو اړیکو او ښه تفاهم لپاره خپلو هڅو ته دوام ورکړو، خو په ورته وخت کې موږ د افغانستان لنډمهاله حکومت ته یو قوي او واضح پیغام رسولی چې که څه هم موږ له کابل سره سوله ایز ګاونډیتوب غواړو، خو دا به تر هغه وخته ممکنه نه وي تر څو چې د افغانستان خاوره د فتنه ګرو خوارجو له خوا په پاکستانیانو د برید لپاره کارول کېږي او دلته زموږ بېګناه وروڼه او خویندې وژل کېږي»

شهباز شریف وروسته له هغه دا څرګندونې وکړې چې په دې وروستیو کې په کابل کې پاکستاني لوړ پوړو پلاويو له طالب چارواکو سره ولیدل.

د طالبانو حکومت په وار وار د پاکستان دا ادعاوې رد کړي او بې اساسه یې بللي چې اورپکي په پاکستان کې د بریدونو لپاره د افغانستان له خاورې کار اخلي او ویلي یې دي چې پاکستان باید د خپلو داخلي ستونزو پړه پر افغانستان ونه اچوي.

د روغتیا نړیوال سازمان( ډبلیو ایچ او) په افغانستان کې د یوې میاشتې په ترڅ کې د شري ناروغۍ پیښې بې سارې بللې دي.

دغهَ سازمان پرون په یوه راپور کې وویل چې د یوې میاشتې په موده کې په افغانستان کې دولس زره ماشومان په شري اخته شوې دي چې دا په دغه هیواد کې د یوې میاشتې په موده کې دوه څلویښت فیصده زیاتوالی ښیي.

د دې راپور له مخې یوازې د مارچ په میاشت کې شري ناروغۍ په افغانستان کې د څلور اتیا کسانو ژوند اخیستی دی.

د تیرو څلورو میاشتو په ترڅ کې په افغانستان کې د شري د ناروغۍ د قربانیانو شمیر یوسل او درې نوي ته رسیدلی دی.

د دې ناروغي د خپریدو د مخنیوي لپاره واکسین پکار دی.