نړیوال بانک هم له هغو سره یوځای شو چې د طالبانو له لوري د کابل تر نیولو وروسته یې له افغانستان سره خپلې مرستې درولي دي.

نړیوال بانک له دوه زره دوهم کال را په دې افغانستان ته تر پنځه میلیارده او درې سوه میلیونه ډیر ډالر چمتو کړي دي.

دې بانک سي این بي سي ټلوېزیون ته په ایمیل کې خبر ورکړی دی: " د افغانستان وضعیت ته ژوره اندېښنه لرو؛ په ځانګړي ډول د ښځو وضعیت ته، نو دغه هېواد ته مو د پیسو پر ورکړه لاس نیولی دی."

نړیوال بانک دا هم ویلي دي چې د افغانستان وضعیت دقیق څاري او له نړیوالې ټولنې او خپلو شریکانو سره په دوامدار ډول په مشورو دی.

نړیوال بانک تېره اوونۍ اقتصادي سرچینو ته د طالبانو د لاس رسي مخه هم ډب کړه.

په واشنګټن کې مېشته دغه موسسه غواړي چې له افغانستان سره د خپلو مرستو تر پيل مخکې په کابل کې د واکمن حکومت په اړه وضاحت ترلاسه کړي چې نړیوالو منل شوېو بشري حقونو ته دا حکومت څومره درناوی کوي.

دا موسسه همدا راز دې ته ګوري چې د افغانستان نوی حکومت تر یوه بریده د اقتصادي رشد د ساتلو توان لري او که نه؟

طالبانو دغه ښار ۱۱ ورځې مخکې ونیو او تراوسه په پلازمېنه کې اداري کارونه دریدلي دي، ان بانکونه بند دي.

د طالبانو ویاند د سې شنبې په ورځ ژمنه وکړه چې له چهارشنبې به ټول بانکونه پرانیستل شي او راکړه ورکړه به پيل شي، خو دا ژمنه تراوسه نه ده عملي شوي.

په بهرنیو هېوادونو کې ګڼو افغانانو د افغانستان دننه خپلو خپلوانو او دوستانو ته د ویسټرن یونین بانک له لارې پیسې استولې، دې بانک هم له افغانستان سره بانکي راکړه ورکړه ځنډولې ده.

ټاکل شوې وه چې روانه اوونۍ د پیسو نړیوال صندوق د افغانستان حکومت ته ۴۵۰ میلیونه ډالر وسپاري، خو دې نړیوالې موسسې په کابل کې د طالبانو د واکمنېدو له امله دا مرسته وځنډوله.

اروپایي ټولنې هم په افغانستان کې خپل پرمختیایي کارونه درولي دي.

د اروپایي کمېسیون مشرې اورزلا فون دیرلاین د سې شنبې په ورځ وویل، په راتلونکې کې له افغانستان سره په پرمختیایي چارو کې زموږ مرستې له شرایطو سره تړلي دي، له بنسټېزو ارزښتونو سره دا مرستې غوټه شوې دي، لکه بشري حقونه، په ځانګړي ډول د ښځو حقونه.

ټاکل شوې وه چې اروپایي ټولنه د راتلونکو اوو کلونو په مخه له افغانستان سره ۱.۱۷ میلیارډه ډالر مرستې وکړي.

طالبانو ژمنه کړې ده چې بشري حقونه به د ښځو د حقونو په ګډون د اسلامي شریعت له اصولو سره سم ورکوي، خو د اروپایي ټولنې مشره وایي تر هغو له افغانستان سره مرستې نه کوو چې نوي حکومت عملي ګامونه نه وي اخیستي.

بل لور ته اروپایي ټولنې روانه اوونۍ اعلان وکړ چې له افغانستان سره خپلې بشري مرستې سږکال له پنځوس میلیونه ایرو دوه سوه میلیونه ایرو ته زیاتوي.

اروپایي ټولنه غواړي چې په دې پیسو د افغانستان دننه او د افغانستان په ګاونډیو هېوادو کې له اړمنو افغانانو سره مرستې وکړي.

په ورته وخت کې په بشري برخه کې د خوړو نړیوال پروګرام WFP په راروان ژمي کې افغانانو ته ژوره اندېښنه څرګنده کړې ده او له نړیوالو یې د لږ تر لږه دوه سوه میلیونه ډالرو مرستو غوښتنه کړې ده چې تر اوسه د دې مرستو ژمنې نه دې شوي.

د کرکټ نړیواله شورا ICC وايي د افغانستان د کرکټ د ښځینه لوبډلې غړې به چې اوس مهال په بهر کې اوسي، په راروانو دوو مهمو لوبلړیو کې ګډون وکړي.

د ICC د بېګانۍ اعلامیې له مخې په پام کې ده چې دا لوبغاړې په هند او سریلانکا کې د ۲۰۲۵ کال د ښځو د کرکټ په نړیوال جام او همداراز په برتانیا کې د راتلونکي کال د ښځو په شل اووریز نړیوال جام کې برخه ولري.

د کرکټ نړیوالې شورا په سنګاپور کې په خپل کلني کنفرانس کې دا پرېکړه کړې او د دې اقدام هدف یې د افغان ښځو ملاتړ بللی دی.

طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې پر افغانستان له واکمنېدو وروسته د ښځو او نجونو پر زده کړو او کار او همداراز ورزشي لوبو او لوبغالو ته د هغوی پر ورتګ هم محدودیتونه ولګول.

طالبانو پرون د پکتیا ولایت په زرمت ولسوالۍ کې یوه ښځه او یو نارینه په درو ووهل.

د طالبانو د حکومت سترې محکمې پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې ویلي دي چې دا کسان د هغه څه په خاطر چې نامشروع اړیکي بلل شوي، په عام محضر کې په ۳۵ درو وهل شوي دي.

په بیان کې دا یادونه هم شوې چې دواړه تورن په ۱۸ میاشتې حبس هم محکوم شوي دي.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګروملتو ځانګړي استازي ریچارډ بینیټ تېره میاشت وویل چې په روان کال کې د طالبانو له خوا د علني سزاګانو د تطبیق په مواردو کې د پام وړ زیاتوالی راغلی دی.

د هوا پېژندنې ادارې نن او سبا د هېواد په ځینو سیمو کې د اوبو د کچې د لوړېدو او سېلابونو د راوتلو اټکل کوي.

د طالبانو د حکومت د اوبو او انرژۍ وزارت پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې د هواپېژندنې ادارې په حواله خبر ورکوي چې وايي نن دوشنبې او سبا سه شنبې د کاپیسا، ننګرهار، لغمان، کونړ او نورستان او ولایتونو په ځینو سیمو کې د بارانونو او واورو د ورېدو امکان شته.

نوموړی وزارت د کوزنیو سیمو له اوسېدونکو غواړي چې د سېلابونو او اوبو د کچې د لوړېدو پرمهال دې د سیندونو غاړو ته له نژدې کېدو ډډه وکړي.

پر ټولنیزو رسنیو په ځانګړې توګه پر انسټاګرام د Woman Post په نوم د ښځو له خوا "ولې باید چادري په سر کړو، موږ قوي ښځې یو" کمپاین پیل شوی چې په زرهاوو ښځې ورسره یو ځای شوي دي.

له دغه اعتراضي کمپاین سره په تیرو ۲۴ساعتونو کې څه باندې ۳۰ زره ښځې له هغې ډلې د افغانستان نوموتې سندغاړې، لوبغاړې او هنرمندانې یو ځای شوي دي.

د دغې کمپاین یوې غړې او د ښځو د حقونو فعالې وږمې توخي ازادي راډیو ته وویل، "طالبانو افغانې ښځې مجبوره کړې چې چادري واغوندي او تر شا يې پټې شي، خو موږ داسې نه یو، موږ ازاده او پرمختللې ښځې یو".

په دغه کمپاین کې افغانې ښځې او نجونې د چادري له عکس سره خپلې اصلي انځورونه یو ځای کوي.

دغه کمپاین وړمه ورځ پیل شوی دی.

د شپږیزې د لیګ د لسم پړاو د دوهمې ورځې په دوهمه لوبه کې د بست ساتونکو له سپین غر پړانګانو لوبډلې څخه لوبه وګټله.

په دې لوبه کې لومړی د بست ساتونکو توپوهنه وکړه او په شلو اوورونو کې یې د شپږو لوبغاړو په زیان سره سیالې لوبډلې ته د ۲۰۳ منډو هدف وټاکه.

د لوبې په دوهمه پاڼۍ کې د سپین غر پړانګانو په شلم اوور کې د ټولو لوبغاړو په زیان سره یوازې ۱۳۷ منډې جوړې کړې او لوبه یې وبایلله.

د نن ورځې په لومړۍ لوبه کې د بند امیر ښامارانو د مس عینک اتلانو ته ماتې ورکړه. لوبه مس عینک پیل کړه او په لومړۍ پاڼۍ کې یې د پنځو لوبغاړو په زیان سره سیالې لوبډلې ته د ۱۸۸ منډو هدف وټاکه.

بندامیر لوبډلې په شلم اوور کې د څلورو لوبغاړو په زیان سره ۱۸۸ منډې جوړې کړې او لوبه یې وګټله.

د پلازمېنې کابل د پامیر نوین د خصوصي ښوونځي د دولسم ټولګي فارغ سید موسی د سږني کانکو لومړی مقام وګاټه.

د طالبانو د حکومت د لوړو زده کړو وزارت د سږني کانکور نتایج نن اعلان کړل. د نتایجو د اعلان له مخې موسی ۳۵۶،۵۷۴۱۴ نمرې ګټلې دي.

همداراز د سږني کانکور دوهم مقام هم د پامیر نوین د خصوصي ښوونځي د دولسم تولګي یوه بل فارغ محمدنذیر ګټلی دی.

د هوا پېژندنې ادارې، په راروانو دوو ورځو کې د هېواد په ځینو سیمو کې د اوبو د کچې د لوړېدو او سېلابونو د راوتلو اټکل کوي.

د اوبو او انرژۍ وزارت پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې د هواپېژندنې ادارې په حواله خبر ورکوي چې وايي د راروانې دوشنبې او سه شنبې په ورځو د کاپیسا، ننګرهار، لغمان، کونړ او نورستان او ولایتونو په ځینو سیمو کې د بارانونو او واورو د ورېدو امکان شته.

نوموړی وزارت د کوزنیو سیمو له اوسېدونکو غواړي چې د سېلابونو او اوبو د کچې د لوړېدو پرمهال دې د سیندونو غاړو ته له نژدې کېدو ډډه وکړي.

د ایراني چارواکو له قوله ورکړل شوي راپورونه وايي چې ایران د افغان کډوالو د وتلو مهلت د نژدې نورې یوې نیمې میاشتې لپاره اوږد کړی دی.

ایراني رسنۍ راپور ورکوي چې په رضوي خراسان ولایت کې د ایران د بهرنیوچارو وزارت استازي احمد موسوي فر پرون په مشهد کې یوې خبري غونډې ته ویلي دي چې د ایران حکومت د بې اسنادو افغان کډوالو د وتلو مهلت د سپټمبر تر شپږمې (د وږي ۱۶مه) نېټې پورې غځوي.

له خبري غونډې وروسته په خپاره شوي بیان کې راغلي دي چې ایران دا پرېکړه د امکاناتو د نشتوالي او سختې تودوخې له کبله کړې ده.

د کډوالو لپاره د ملګروملتونو لویه کمیشنري وايي چې له ایرانه په سلو کې نژدې اویا سلنه افغان کډوال چې ډېره برخه یې ښځې او ماشومان دي په جبري ډول ایستل شوي دي.

د افغانستان د کریکټ د شپږیزې لیګ د لسم پړاو په دوهمه ورځ نن د بند امیر ښامارانو د مس عینک اتلانو ته ماتې ورکړه.

لوبه مس عینک پیل کړه او په لومړۍ پاڼۍ کې یې د پنځو لوبغاړو په زیان سره یې سیالې لوبډلې ته د ۱۸۸ منډو هدف وټاکه.

بندامیر لوبډلې په شلم اوور کې یې د څلورو لوبغاړو په زیان سره ۱۸۸ منډې جوړې کړې او لوبه یې وګټله.

په پام کې ده چې د شپږیزه د لیګ دوهمه لوبه نن د ماسپښین په ۲ بجو د بست د ساتونکو او سپین غر پړانګانو ترمنځ ترسره شي.

د شپږیزې لیګ لسم پړاو پرون شنبه پيل شو چې په لومړنیو دوو لوبو کې یې مسک عینک سپین غر او امو نهنګانو د بست ساتونکو ته ماته ورکړه.

دا سیالۍ د اګست تر لومړۍ نیټې دوام کوي او هره ورځ په کې دوه-دوه لوبې کیږي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي وایي، کوربه هېوادونه باید افغان کډوالو ته د خپلو حسابونو د تصفیې او املاکو د خرڅلاو یا لېږد لپاره وخت ورکړي.

متقي دغه څرګندونې پرون شنبه په کابل کې د ملګرو ملتونو د کډوالو له لوی کمشنر فلیپو ګراندي سره د لیدو کتو پر مهال کړې دي.

وړاندې تر دې له ایران او پاکستانه ایستل شویو یوشمیر افغانانو ویلي، د کور توکي او جایدادونه ترې پاته دي او د نیولو پر مهال یې پولیس غږ نه اوري.

متقي په یوه خبرپاڼه کې ویلي، د دوی حکومت تر خپلې وسې د اخراج شویو کډوالو لاسنیوی کوي، خو په خبره یې " دا چې ستونزې ډیرې زیاتې دي، د نړیوالو ادارو مرستو ته اړتیا لېدل کیږي".

د ملګرو ملتونو د کډوالو لوی کمشنر داسې مهال افغانستان ته تللی چې دغه هېواد ته له ایران او پاکستانه د کډوالو څپه ورماته ده او د مرستې رسونې سیستم یې تر فشار لاندې راوستلی دی.