۲۰۱م سیلاب قل اردو په لغمان کې د ۱۶ تنو وسله والو طالبانو د مرګ ژوبلې خبر ورکوي.

په ختیځ کې د ۲۰۱ سیلاب قل اردو ویاند سید مقصود اغا ازادي راډیو وویل چې تېره ورځ ګډو دفاعي امنيتي ځواکونو د لغمان ولايت د علینګار ولسوالۍ ارمل او کندې سيمو کې پر وسله والو طالبانو هدفمند بريدونه وکړل چې په پايله کې یې ۴ تنه وسله وال طالبان وژل شوي او ۱۰ نور يې ټپيان دي.

نوموړی همداشان زیاتوي، تېره ورځ طالب وسله والو غوښتل چې د قرغیو ولسوالۍ امبيړ سيمه کې پر امنيتي پوسته بريد وکړي، خو د ۲۰۱ سيلاب قول اردو د انجينرۍ کنډک منسوبینو ورباندې د دقيقو کشفي راپورونو پر اساس بريدونه وکړل چې په ترڅ کې يې ۲ تنه طالبان ووژل شول او ۲ عرادې موټر سايکلونه يې د دوی لاسته ورغلل.

وسله والو طالبانو بیا په دې اړه څه نه دي ویلي.

د ګډ امنیتي تړون سازمان (CSTO) د جمعې په ورځ د تاجکستان او افغانستان ترمنځ د پولې د پیاوړتیا پر لارو چارو د خبرو لپاره غونډه وکړه.

انټرفکس خبري اژانس د دې سازمان د مطبوعاتي دفتر د خبرپاڼې له مخې وویل چې په دې غونډه کې، چې د ګډ امنیتي تړون په دارالانشاء کې جوړه شوه، له افغانستان سره د تاجکستان د پولې پر پیاوړتیا او تجهیز خبرې وشوې.

په غونډه کې د افغانستان په پوله کې د تاجکستان سرحدي ځواکونو ته د وسلو د لیست په اړه هم بحث وشو.

سره له دې چې روسیې د طالبانو حکومت په رسمیت پېژندلی او د منځنۍ اسیا هیوادونو له طالبانو سره اقتصادي او تجارتي اړیکې زیاتې کړي، له کله چې طالبان په افغانستان کې بیا واک ته رسیدلي، دا هیوادونه د افغانستان له درکه وخت په وخت په امنیتي برخه کې اندېښنه ښيي.

د ایران د باندنیو چارو وزارت مرستیال، کاظم غریب‌آبادي، د جمعې په ورځ له استانبول څخه خبر ورکړی چې تهران له اروپايي اړخونو سره د ایران د اتومي دوسیې په اړه د "سلا مشورو په دوام" باندې توافق کړی دی.

هغه په یوه پیغام کې چې په ایکسپاڼه (پخوانی ټویټر) کې یې خپور کړی، لیکلي:

«موږ د دوی د وروستي تیریګر جنګ په اړه د هغوی پر دریځونو کلکه نیوکه وکړه، او خپل اصولي دریځونه مو، په ځانګړې توګه د 'سنپ‌بک' په نوم د میکانیزم په اړه، واضح کړل.»

تر دې مخکې ځینو خبري آژانسونو راپور ورکړی و چې د استانبول خبرې ښايي پر ایران د بندیزونو پر بیا وضع کولو متمرکزې وي.

غریب‌آبادي په خپل پیغام کې دا هم ویلي: «دواړو خواوو مشخصې طرحې درلودې چې بېلابېل اړخونه یې وڅېړل شول او پرېکړه وشوه چې مشورې به دوام ومومي.»

هغه د دغو "مشخصو طرحو" جزئیات نه دي څرګند کړي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت مرستیالانو او د فرانسی، جرمني او بریتانیا استازو د جمعې په ورځ، (جولای ۲۵)، په استانبول کې خبرې پیل کړې. دا خبرې د ایران د اتومي پروګرام د لانجې د حل لپاره د نوې هڅې په چوکاټ کې ترسره کېږي.

دا وروسته له هغه چې تېره میاشت د اسراییل او ایران ترمنځ ۱۲ ورځنی جګړه وشوه، د ایران د اتومي پروګرام په اړه د ایران او درې اروپايي هېوادونو ترمنځ لومړۍ ناسته وه.

د تهران د پراخو تولیداتو د اتحادیې رئیس ایرج رهبر، وایي چې د افغان کارګرانو د ایستلو له امله، ساختماني صنعت په تېره بیا په تهران کې له جدي ستونزو سره مخامخ شوی دی.

نوموړي د ایران له (ایلنا) خبري آژانس سره په مرکه کې، چې پرون یې خپره کړې، ویلي چې په تهران کې تر ۵۰ سلنه زیات ساختماني کارګر افغانان وو، او اوس چې هغوی له هېواده وتلي، ځینې پروژې ځنډېدلي او د کار تولید کم شوی دی.

رهبر زیاتوي چې افغان کارګرو د سمینټ اچولو، سنګ‌کارۍ، بنايي او عادي کارګرۍ په شمول په بېلابېلو برخو کې کار کاوه، او اوس د دغو مسلکونو لپاره د ایراني کارګرو پیدا کول وخت غواړي.

هغه دا هم وویل چې ایراني کارګر ساده ساختماني کار ته دومره لېوالتیا نه لري، ځکه چې اجوره یې کمه ده، خو افغان کارګر د کمې اجورې په بدل کې او بې له ټولنیزې بیمې ډېره خواري کوي، نو له همدې امله کارفرمایان هغوی ته لومړیتوب ورکوي.

د تهران د پراخو تولیداتو د اتحادیې مشر دا هم وویل چې د یوه ایراني کارګر مزد د دوو افغان کارګرو هومره دی.

په افغانستان کې د طالبانو حکومت د پاکستان له لارې هند ته د افغانستان د صادراتو پر مخنیوي په رسمي ډول اعتراض وکړ.

پاکستاني رسنیو پرون (جمعه) راپور ورکړ چې د افغانستان د صنعت او سوداګرۍ د مرستیال په مشرۍ یوه جګپوړي پلاوي په دې اړه د وروستي سفر په ترڅ کې له پاکستاني چارواکو سره مفصلې خبرې کړې دي.

پاکستاني رسنیو ته د خپل هیواد حکومتي سرچینو ویلي، افغان پلاوي یادونه وکړه چې پاکستان د سږ کال له مې میاشتې راهیسې اجازه نه ورکوي چې د افغانستان سوداګري توکي د واګې بندر له لارې هندوستان ته صادر شي، چې دا د ۲۰۱۰ کال د افغانستان–پاکستان د ترانزیتي سوداګرۍ له تړون سره په تضاد کې ده.

افغان سوداګر وايي چې د پاکستان له لوري د واګې بندر له لار هند ته د افغانستان د صادراتو په لاره کې خنډونو دوی ته درانه تاوانونه اړولي دي.

د چیچنیا مشر رمضان قدیروف د ترکیې په بودروم ښار کې له ډوبېدو وژغورل شو.

د ترکیې رسنیو پرون (جمعه) راپور ورکړ چې پېښه د پنجشنبې په ورځ د بودروم ښار د کاینار ولسوالۍ په یوه پنځه ستوریز هوټل کې هغه مهال وشوه، چې رمضان قدیروف اوبو ته ځان واچاوه او لږ وروسته بې‌هوشه شو.

د راپورونو له مخې، هغه د لامبو لپاره اوبو ته ننوت، خو ناڅاپه یې کنټرول له لاسه ورکړ او تر اوبو لاندې شو.

د ترکیې ساحل ساتي ځواک او د هوټل کارکوونکو د هغه د خراب حالت له لیدو وروسته سمدستي مداخله وکړه او هغه یې له اوبو راوایست.

د سعودي عربستان یو لوی سوداګري پلاوی دمشق ته تللی چې په سوریې کې له څلور تر شپږ میلیارد ډالرو پورې د پانګونې موافقې لاسلیک کړي.

دا پلاوی چې مشري یې د سعودي د پانګونې وزیر خالد بن‌عبدالعزیز الفالح کوي، د شاوخوا ۱۳۰ سترو سعودي سوداګرو په ملتيا روانه اوونۍ (د زمري میاشتې په لومړۍ نېټه) دمشق ته ورسېد او د سوریې د دوه ورځني پانګونې په کنفرانس کې یې ګډون وکړ.

سعودي عربستان، ترکيه او متحده عربي امارات د سوریې د مؤقت حکومت تر ټولو مهم ملاتړي بلل کېږي.

د سوریې د اطلاعاتو وزیر، حمزه المصطفی، ویلي چې سعودي پلاوی به د دې سفر په ترڅ کې د سوریې له حکومت سره له ۴ تر ۶ میلیارد ډالرو په ارزښت موافقې لاسلیک کړي. خو د سعودي رسمي خبري آژانس د څلور میلیارد ډالرو د موافقو یادونه کړې ده.

د سکاټلنډ پخوانۍ لوبغاړې او د ځوانانو اوږدمهاله روزونکې پالین هیمل د افغان ښځینه کډوالو د فوټبال ملي لوبډلې د لومړۍ رسمي روزونکې په توګه ټاکل شوې ده.

د فوټبال نړیوال فدراسیون فیفا د جمعې په ورځ اعلان وکړ چې هیمل به د دې نوې جوړې شوې لوبډلې مشري وکړي.

د افغان ښځو د کډوالو لوبډله د فیفا له خوا د ۲۰۲۴م کال په مې میاشت کې اعلان شوه.

د فیفا په وینا، پالین هیمل به اوس د «استعداد پېژندلو» په درو کمپونو کې برخه واخلي چې د نړیوالو دوستانه سیالیو لپاره یوه لوبډله جوړه کړي.

پالین هیمل چې ۱۴۱ نړیوالې لوبې د خپل هېواد لپاره کړې دي، پر سکاټلنډ سربېره د سعودي عربستان د ښځو د لویډلو روزونکې پاته شوې ده.

د بشري وضعیت څارونکې موسسې REACH د یوې نوې ارزونې له مخې، کابو ۳.۵ میلیونه افغانان د راتلونکي ژمي د سړې هوا د سختو څپو له جدي ګواښ سره مخامخ دي.

دغه بنسټ په بحران ځپلو سیمو کې د معلوماتو راټولولو او تحلیل له لارې پر شواهدو ولاړه پریکړه‌ اسانوي.

دې ادارې په خپل تازه راپور کې، خبرداری ورکړی چې د افغانستان په غرنیو سیمو کې د سړو له امله د انسانانو او څارویو د تلفاتو خطر شته. دا اندېښنې په ځانګړي ډول د غور، بدخشان او بامیان په څیر په هغو لرې پرتو ولایتونو کې ډېر دی چې زېربناوې یې کمزورې دي او شدید موسم خلک او څاروي ډېر زیانمنوي.

راپور د ژمي د اضطراري حالاتو له پخوانیو تجربو څخه استفاده کړې، لکه د ۲۰۲۳م د جنورۍ پېښه، چې پکې په غور ولایت کې د سانتي‌ګراد منفي ۳۳ درجې یخنۍ له امله تر ۷۰ زره ډېر څاروي تلف شوي وو.

له ایران او پاکستان څخه د سلګونو زره کډوالو د راستنېدو له کبله په افغانستان کې د هغوی د سرپناه او نورو امکاناتو په اړه اندېښنې لا زیاتې شوي دي.

درې افغان پناه‌ غوښتونکي له جرمني څخه تر ایستل کېدو څو ساعته مخکې ورک شول.

د جرمني رسنیو نن راپور ورکړ چې د ساکسن ایالت د کورنیو چارو وزیر ارمین شوستر د پنجشنبې په ورځ، (د جولای ۲۴مه،) له MDR سره په خبرو کې تایید کړه: «درې افغان پناه‌ غوښتونکي افغانستان ته تر بېرته استول کېدو وړاندې بې درکه شول. هغوی نه پیدا کېږي – زه ګومان کوم چې پټ شوي وي.»

دا درې تنه د هغو ۸۴ افغانانو په ډله کې شامل وو چې ټاکل شوې وه د تېرې جمعې په ورځ له جرمني وایستل شي، خو یوازې ۸۱ تنه چې د جرم سابقه یې لرله، بېرته افغانستان ته ولېږل شول.

دا له کله چې په ۲۰۲۳ کې طالبان بیا واک ته رسیدلي، دوهمه ډله افغان پناه غوښتونکي دي چې جرمني یې بېرته افغانستان ته لېږي.

طالبانو د ملګرو ملتونو هغه مستند راپور رد کړ چې وايي، له ګاونډیو هیوادونو ایستل شوي افغانان چې بېرته طالبانو تر واک لاندې افغانستان ته شړل شوي، د شکنجې، خپل‌سري توقیف او د جنسیت پر بنسټ د ځورونې له خطر سره مخ دي.

د طالبانو د حکومت یو ویاند حمدالله فطرت د پنجشنبې په ورځ پر خپل ایکس پاڼه ادعا کړې چې ټول ورستنېدونکي کډوال "د عفوې فرمان څخه برخمن دي" او زیاته کړې یې ده چې " هیڅوک هم له سیاسي لحاظه له هغوی سره دښمني، تضاد او انتقامي چلند نه کوي"

تر دې مخکې په همدې ورځ د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت (یوناما) او د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمېشنرۍ په ګډه خپاره کړي راپور کې، د یو شمېر ستنو شویو د شکنجې، وهلو، جعلي اعدامونو او د جنسیت پر بنسټ د محدودیتونو په اړه ویلي وو.

د ملګرو ملتونو په دې راپور کې ، ښځې او نجونې، د پخواني حکومت یا امنیتي ځواکونو غړي، خبریالان او د مدني ټولنې فعالان تر ټولو ډیر زیانمنونکي او د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې له خطر سره مخ بلل شوي دي.

د طالبانو د حکومت ویاند حمدالله فطرت ویلي "که په ځینو سیمو کې یوه نیمه پېښه شوې وي، هغه سیاسي نه، بلکې شخصي " دي چې نوموړي خورا جزيي بللي او ټینګار یې کړې چې یوناما دې له داسې پېښو د نوموړې په ټیکو د پروپاګند او اندیښنو زیاتولو لپاره کار نه اخلي.

خو ملګرو ملتونو ویلي وروستی راپور یې له ۴۹ کسانو سره د مرکو پر بنسټ جوړ کړی او د راستنو شویو لومړی لاس روایتونه یې راټول کړي دي.