د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر شاه محمود قریشي وایي، د خپل ګاونډي افغانستان پر وړاندې د اسلام اباد پالیسي بدله شوې او د راتلونکې داسې یوه نظام ملاتړ کوي چې د ټولو افغانانو لپاره د منلو وي.

ښاغلي قریشي دغه څرګندونې له طلوع نیوز سره په مرکه کې چې پرون شنبې(د غبرګولي ۲۹مه) خپره شوه، کړي او ویلې یې دي چې په افغانستان کې روغه جوړه، یو د بل په خوا کې ژوند کول او د ټولو افغانانو په منځ کې خبرې د سولې د خبرو د پرمخ بیولو یوازینې لاره ده.

د قریشي په خبره یوه امن او ثبات لرونکی افغانستان د پاکستان په ګټه ځکه دی چې موږ ته له سیمې سره د نښلولو امکانات برابروي: "یوه سوله ییز او باثباته افغانستان یوازې د افغانستان اړتیا نه بلکې پاکستان هم دا شی غواړي. موږ له دې ګټه اخلو."

قریشي دا رد کړه چې ګنې هېواد یې په خپله خاوره کې طالبانو ته ځای ورکړی او ویې ویل چې د دوی اکثره مشران په افغانستان کې دي.

هغه تور چې کابل تل پر اسلام اباد لګولی دی.

قریشي زیاته کړه، هڅه کوي چې د سولې په پروسه کې رغنده رول ولوبوي او له له طالبانو سره تماسونه د دې لپاره دي چې د سولې د خبرو لپاره اسانتیا رامنځ ته شي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر په افغانستان کې د تاوتریخوالي زیاتوالي ته په اشاره وویل، هېواد یې دې ته اندېښنه چې افغانستان بیا په کورنۍ جګړه کې ښکېل نه شي.

نوموړي همدارنګه هغه راپورونه چې وایي، له افغانستانه د امریکايي ځواکونو تر وتلو وروسته پاکستان لېوالتیا ښکاره کړې چې په خپله خاوره کې امریکا ته اډې ورکړي چې له هغه ځایه عملیات مخ ته یوسي، رد کړل.

د امریکا حکومت وایي چې د افغانانو لپاره د ځانګړي مهاجرت ویزې (SIV) پروګرام روان دی او سلګونه ویزې اوس مهال د تصویب په مختلفو مرحلو کې دي.

د امریکا د متحد ایالتونو د بهرنیو چارو د وزارت مرستیال ویاندې ټامي پيګوټ د پنجشنبې په ورځ په واشنګتن ډي سي کې خبرې غونډې ته وویل چې (SIV) پروسه روانه ده او دا له کلونو راهیسې ادامه لري. نوموړي بیا وویل چې د ټرمپ اداره دې پروګرام ته لومړیتوب ورکوي.

د SIV پروګرام د هغو افغانانو لپاره دی چې په افغانستان کې یې د متحده ایالاتو له ځواکونو او ډیپلوماټیکو ماموریتونو سره یوځای کار کړی دی او اوس غواړي چې امریکا ته پناه یوسي.

په متحده ایالاتو کې د جمهوري غوښتونکو او دیموکراتانو د اوږدې مودې ملاتړ سربیره، دا پروګرام د ورو پروسس کولو، لوژستیکي خنډونو او امنیتي اندیښنو په ګډون له ننګونو سره مخامخ دی.

د جرمني د مهاجرت او کډوالو فدرالي دفتر (BAMF) وايي چې په جرمني کې د پناه غوښتونکو افغان ښځو شمېر په بې ساري کچه زیات شوی دی.

د شپیګل اونیزې په وینا، یوازې په جولای میاشت کې له ۳۰۰۰ څخه زیاتو افغان ښځو په جرمني کې د پناه غوښتنه کړې، چې د تیرې میاشتې په پرتله دوه چنده زیاته ده.

د ۲۰۲۵ کال له پیل راهیسې، شاوخوا ۹۵۹۳ افغان ښځو په جرمني کې د پناه غوښتنه کړې، چې د دې غوښتنلیکونو نیمایي یې د هغو ښځو دي چې پخوا په جرمني کې اوسېدلې وې او اوس یې خپلو دوسیو ته د بیا کتنې درخواستونه ورکړې دي.

په ۲۰۲۱ کال کې، وروسته له هغه چې طالبانو بیا کابل ونیو، دوی له شپږم ټولګي څخه پورته نجونې له زده کړې منع کړې او په ډیری دولتي دفترونو او غیر دولتي موسسو کې یې د ښځو د کار مخه نیولې ده.

د افغان خبریالانو مرکز رپوټ ورکوي چې د ولایتي استخباراتو لخوا په دایکندي کې د سیمه ییزې راډیو نسیم د مدیر او دوو خبریالانو په نیولو او د هغې د تجهیزاتو ضبطولو سره، د راډیو نسیم او په بامیان کې د هغې د سیمه ییز سټوډیو فعالیتونه وځنډول شول.

د افغان خبریالانو مرکز د واکمنې استخباراتي ادارې دا عمل په ولایت کې د آزادو رسنیو د ځپلو او محدودولو لپاره یوه څرګنده هڅه ګڼي او غندي یې.

د طالبانو په څلور کلنه واکمني کې په خبریالانو او رسنیو فشار زیات شوی دی ، ګڼ شمیر نیول شوي او ډیری خصوصا ښځینه خبریالانې اړ شوی چې خپل کار پریږدی او له هیواده ووځي.

د جرمني د کورنیو چارو وزیر الکساندر دوبرندت نن وویل چې افغانستان او سوریې ته د نورو کډوالو د ایستلو لپاره د الوتنو د تنظیم چارې روانې دي.

الکساندر دوبرندت زیاته کړه چې دا ډیره مهمه ده چې خلک ډاډه شي چې هغه کډوال چې جرمونه کوي هغوی په جرمني کې پاتې نه شي. نوموړي بیا وویل چې جرمني ته د غیر قانوني کډوالو د داخلیدو د مخنیوي لپاره به د سرحدونو د حفاظت چارې پسې سخته کړي.

نژدې درې اونۍ مخکې جرمني یو اتیا افغان کډوال چې د دوی په وینا په جرمونو کې یې لاس درلود په یوې چارټر الوتکې کې افغانستان ته واستول. دا د دوه زره یو ویشتم کال د اګست له میاشتې راوروسته چې طالبانو کابل نیولی دی، دوهم ځل دی چې جرمني یو شمیر افغان کډوال خپل هیواد ته ستنوي.

د طالبانو د حکومت د صنعت او سوداګرۍ وزارت د افغانستان د خصوصي سکتور او د تاتارستان جمهوریت ترمنځ د یوسل او درې اتیا میلیونه ډالرو په ارزښت د سوداګرۍ د یوه تړون خبر ورکوي.

دې وزارت د پنجشنبې په ورځ په یوه بیان کې وویل چې دا تړون د دواړو خواوو ترمنځ د تیلو او ساختماني سکتورونو په برخه کې لاسلیک شو.

د یوې اعلامیې له مخې، د تاتارستان مرستیال لومړي وزیر او د صنعت او سوداګرۍ وزیر اولیګ ولادیمیرویچ کوروبچینکو، چې د تړون لاسلیک کولو لپاره کابل ته تللی، طالبانو ته بلنه ورکړه چې د تاتارستان د نفتي موادو په نندارتون کې چې د اګست په ۲۶مه پرانیستل کیږي، برخه واخلي.

روسیه لومړنی هیواد دی چې د طالبانو حکومت یې په رسمیت وپیژند او له طالبانو سره یې نږدې سیاسي او اقتصادي اړیکي ټینګ کړې دي.

د امریکا د کانګریس غړیو یوې دوه ګوندي ډلې یو وار بیا په امریکا کې د افغانانو د ځای پر ځای کېدو لایحه د استازو او سنا جرګو ته معرفي کړه.

دا د هغو لسګونو زرو افغانانو لپاره د دایمي استوګنې قانوني لاره رامنځته کولو لپاره درېیمه هڅه ده چې په ۲۰۲۱ کال کې د امریکایي پوځیانو تر وتلو وروسته امریکا ته انتقال شوي دي.

دا لایحه به د افغانانو لپاره د ځانګړي مهاجرت ویزې (SIV) پروګرام هم وغځوي او په متحده ایالاتونو کې د بیا مېشتېدو لپاره وړتیا پراخه کړي.

د کانګریس غړي جیسن کرو چې دا لایحه یې وړاندي کړې، په یوه بیان کې ویلي چې ډیری افغانان چې د شل کلنې جګړې په جریان کې یې د متحده ایالاتو د ماموریتونو ملاتړ کړی، لاهم له قانوني خنډ سره مخامخ دي.

د معلوماتو له مخې له دغو افغانانو څخه یو شمېر یې په امریکا کې دي چې هلته په موقتي اسنادو اوسي او نور یې اوس هم په قطر کې د امریکا په السیلیه کمپ کې دي او بیرته افغانستان ته د ستنول کېدو له خطر سره مخامخ دي.

د طالبانو د ولایتي پولیسو قومانداني په یوه بیان کې ویلي چې د چهارشنبې په ورځ د افغانستان په شمال ختیځ نورستان ولایت کې په یوه کان کې چاودنې اته کسان ووژل.

په بیان کې ویل شوي چې چاودنه د دو آب ولسوالۍ په ماوي کان کې هغه وخت وشوه چې کارګرانو په یوه تونل کې چاودیدونکي توکي چمتو کول.

په بیان کې راغلی چې په پېښه کې یو شمېر نور کسان ټپیان شوي او سیمه ییزو روغتیایی مرکزونو ته وړل شوي دي. د ټپیانو دقیق شمېر او د هغوی وضعیت سمدلاسه روښانه نه دی.

دا پیښه یوازې یوه اونۍ وروسته له هغه وشوه چې د بغلان ولایت په کرکر کان کې ورته چاودنه وشوه چې شپږ کسان یې ووژل.

د پاکستان حکومت رسمي اعلان وکړ چې د ۲۰۲۵ کال د سپتمبر له لومړۍ نیټې به د هغو افغان کډوالو ایستل پیل کړي چې د موقتي استوګنې کارتونه یې پای ته رسېدلي دي.

دا پریکړه د دې اونۍ په پیل کې د اسناد نه لرونکو بهرنیانو د بیرته ستنولو پلان (IFRP) د یوې برخې په توګه د لوړې کچې غونډې پر مهال شوې. دا پرېکړه د امنیتي اندیښنو او پر ملي سرچینو د فشار زیاتیدو له امله له غیرقانوني مهاجرت سره د مبارزې لپاره ملي ستراتیژي یاده شوې ده.

د راډیو پاکستان په وینا، د دې پالیسۍ له مخې نژدې یو ملیون افغان کډوال د ایستل کېدو له خطر سره مخامخ دي.

دا په داسي حال کې ده چې د طالبانو د حکومت د کډوالو او راستنیدونکو چارو سرپرست وزیر مولوي عبدالکبیر او د کډوالۍ نړیوال سازمان (IOM) چارواکو د افغان کډوالو د جبري اخراج د مخنیوي لپاره د اقداماتو په اړه بحث کړی دی.

په پاکستان کې څه باندې ۱،۴میلیونه د پي او ار کارت لرونکي افغان کډوال ژوند کوي چې د کارتونو موده يې د جون په میاشت کې پای ته رسیدلی وه.

نن چهارشنبې د هېواد په ۱۲ولایتونو کې د شدیدو وروښتونو له کبله د سیلابونو د راوتو اټکل شوی دی.

د طالبانو په واک کې د ترانسپورټ او هوايي چلند وزارت د هوايي پیژندنې ریاست پرون ناوخته د یوې خبرتیا په خپرولو سره په نورستان، کونړ، ننګرهار، لغمان، کاپیسا، پنجشیر، پروان، کابل، لوګر، خوست، پکتیا او پکتیکا ولایتونو کې د تیز باران له کبله د سیلابونو د راوتو اټکل کړی دی.

افغانستان د نړۍ هغه هېواد دی چې په نړۍ کې د اقلیمي بدلون له کبله د زیانمنو شویو هېوادونو د کتار په سر کې ځای لري.

وچکالي او بې وخته بارانونه د اقلیمي بدلون لویې نښې دي.

د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې اداره (اف‌ای‌او) وايي، د افغانستان په ډیرو شمیرو کلیو کې وچکالي د کورنیو د ژوندي پاتې کیدو پر وړاندې جدي ګواښ دی.

دغې ادارې په خپل تازه راپور کې زیاته کړې، "سږکال په لیرو پرتو سیمو کې د وچکالۍ یا بې وخته بارانونو له کبله د خلکو کرنیز محصولات له منځه تللي، څړځایونه کم شوي، د ځمکې لاندې د اوبو کچه ټیټه شوې چې ورسره د افغانستان مالداره او پر کرنې متکي کورنۍ په جدي توګه زیانمنې شوي دي".

د ملګرو ملتونو دغې ادارې روان وضعیت ته په غبرګون کې له نړیوالو د ۳۴میلیونو ډالرو عاجلو مرستو غوښتنه کړې ده.