په کال ۱۹۸۸ کې بیا عبدالاحد مومند د لومړنۍ افغان په توګه فضاه ته لاړ او له هغه يې ځایه يې د افغانستان عکاسي وکړه.
د ۱۹۸۸ میلادي کال د اګسټ نهه ویشتمه نېټه او د سهار نږدې څلورنیمې بجې وې چې د قزاقستان له بایکانورفضايي اډې نه یوې بېړۍ د فضا پر لور حرکت وکړ.
په دې فضايي بېړۍ کې لومړنۍ افغان ستورمزلی عبدالاحد مومند سپور و اوغوښتل یې په فضا کې د روسیې له فضايي تمځای میرسره یوځای شي او هلته له دوو نورو ستور مزلو سره په خپله پوهنيزه او څيړنيزه پروژه پیل وکړي.
ښاغلي مومند ویلي و چې فضا ته سفر یې ۸ ورځې او شپې، ۲۰ ساعته او ۲۶ دقیقې وخت ونیوه او په دې موده کې يې ورسپارل شوی ماموریت سرته ورساوه.
د کانونو، اوبو زلزلې پېژندنې او ځمک پوهنې برخه کې د څېړنو لپاره د افغان خاورې عکاسي کول يې مهمې دندې وې.
د عبدالاحد مومند دا فضايي سفرهغه مهال افغانانو د افغانستان د ملي راډيو ټلوېزیون پر ښیښه لېدل.
د افغانستان د وخت ولسمشر نجیب الله ورسره له کابله ټیلیفوني خبرې وکړې او هیله يې وښوده چې کاشکې ده هم کولای شوای له فضا څخه افغانستان وویني: "عبدالاحد باید تاسې ته ووایم چې دا وخت له هر افغان سره دا هیله پیدا کېږي چې کاشکې له فضا نه موږ خپل هېواد لیدلای وای، دا به خامخا ډېره ښکلې منظره وي، افغانستان د هندوکش د لوړو څوکو چې په واورو ډکې دي او شنو ورشوګانو، زرغونو درو او پراخه دښتو په درلودلو سره له هرځایه ښایسته ښکاري."
ښاغلي مومند له فضا نه ولسمشر نجیب الله ته ډاډ ورکړ چې ورکړل شوی ماموریت به په بریالي ډول سرته ورسوي: "ډېر محترم ملګری نجیب الله زه عبدالاحد لکه څنګه مې چې مخکې له پروازه ژمنه کړې وه اوس هم ژمنه کوم چې دا د شمشاد پروګرام به په ډېر ښه شکل سرته ورسوم او اماده یم که نورکوم پروګرامونه وي او ماته د راډیو ګرام په وسیله راکړل شي هغه به هم سرته ورسوم."
نن د اپریل دولسمه فضا ته د ختلو له نړیوالې ورځې سره برابره ده.
په ۱۹۶۱ میلادي کال کې روسیې یوري ګاګارین د نړۍ لومړۍ کس و چې فضا ته يې سفر وکړ، هغه وخت عبدالاحد مومند درې کلن و.
له دې وروسته په کال ۱۹۶۹امریکايي ارمسټرانګ، لومړی کس و چې سپوږمۍ کې پیاده شو.
هغه په سپوږمۍ کې له قدم ایښودولو سره یوه مشهوره جمله وویله: "دا د انسان لپاره یو کوچنی قدم دی، خو د بشریت لپاره یو ستر ګام دی. "
ښايي هغه مهال دا د خلکو په ځانګړي ډول د افغانانو لپاره له تصوره لېرې او د نه منلو خبره وه، خو افغان عبدالاحد مومند د افغانانو دا تصورات په رښتینولی بدل کړل.
ښاغلی مومند هغه مهال نړیوال شهرت پیدا کړ او په کوردننه په اتل بدل شو.
کابل ته د راتګ پرمهال يې خلکو تود هرکلی وکړ.
عبدالاحد مومند ویلي و: "کله چې فضا ته ورسېدم، ځمکې ته مې یو نظر وکړ او له ځان سره مې وویل چې دا ستوری زموږ ګډ کور دی او باید موږ یې له یو بل سره څنګ په څنګ ساتنه وکړو او په ارامۍ پهکې ژوند وکړو."
نوموړی دغه شان فضا ته د رسېدو لپاره د خپل ورکړل شوي ماموریت پ مهال رسنیو سره په خبرو کې ویلي: "کومه دنده چې ماته راکړل شوې د یو افغان په توګه باید ما سرته رسولای وای، دا یو ډېره لویه او پر مسولیته دنده وه، ما د زړه له کومې غوښتل چې دا دنده سرته ورسوم او احساس د خوشحالۍ مې کاوه."
دی چې د غزني ولایت اوسېدونکی دی په افغانستان کې د کورنیو جګړو پر مهال جرمني ته کډوال شوی دی او اوسمهال له خپلې مېرمنې او درې اولادونو سره په هلته ژوند کوي.
هغه په ۲۰۱۳ کال کې چې فضا ته د سفر ۲۵ کلونهیې پوره شوي وو، افغانستان ته راغی او د وخت د چارواکو له لوري ډېر وستایل شو.
جنرال عتیقالله امرخېل چې هغه مهال د افغانستان د هوايي پوهنتون رئیس و، وايي چې ښاغلی مومند او محمد دوران له ۴۰۰ کسانو له منځه وټاکل شول، روزنهیې ولیدله خو وروسته ښاغلی مومند وټاکل شو چې فضا ته سفر وکړي.
ښاغلي امرخېل ازادي راډیو ته وویل چې فضا ته د مومند سفر د افغانستان لپاره تلپاتی ویاړ دی.
هغه زیاته کړه: "لومړی ځل یو افغان ځوان د ټولو ستونزو سربېره هم فضا ته ولاړ، هغه د سپوږمۍ له نږدې څخه د ځمکې کُره ولیدله او څو ثانیې د افغانستان پرسر ولاړ و. د وخت ولسمشر ډاکټر نجیب له هغه سره خبرې وکړې او دا واقعاً د افغانانو لپاره ویاړ و."
دی وايي، په دې سره دا ثابیتېږي چې هغه مهال افغانستان څومره پیاوړی هوايي ځواک درلود چې له ستونزو سره-سره يې پیلوټ فضا ته سفر وکړ.
دی ټینګار کوي چې هغه مهال د افغانستان هوايي ځواک د سیمې په کچه بې ساری وو او ګاونډیو هېوادونو په ځانګړي ډول ایران او پاکستان ترې په وېره کې وو.
دا په داسې حال کې ده چې تازه د روانې حمل میاشتې په شلمه یوه روسي کښتۍ چې دوه روسان او یو امریکایي ستورمزلي پهکې وو له قزاقستانه د فضایي سټېشن پر لور ولاړه.
دا په نړۍ کې د لومړنۍ ستور مزلي روسیي ګاګارین ته د درناوي په پار فضا ته پورته شوه.
دا مهال څلور امریکایان، دوه روسان او یو جاپانی ستورمزلی په نړیوال فضایي سټېشن کې دي.