د بشري حقونو د څار سازمان په تهران کې د اوکراین د هوايي شرکت د یوې الوتکې له نسکورېدو یو کال وروسته وايي چې ایراني چارواکو د دې پېښې په اړه د شفافو او موثقو څېړنو پر ځای د دې پېښې د قربانیانو کورنۍ ځورولې دي.

د اوکراین د هوايي شرکت یوه الوتکه د ۲۰۲۰ میلادي کال د جنوري په اتمه د تهران له هوايي ډګره له الوتو لنډه شېبه وروسته وغورځېده او په کې سپاره ټول ۱۷۶ مسافر چې د افغانستان، ایران، کاناډا، بریتانیا، جرمني او سویډن وګړي وو، ووژل شول.

ایران له دې پېښې څو ورځې وروسته اعتراف وکړ چې د هوايي مدافعې ځواک یې دا الوتکه سهوا ویشتلې ده.

د بشري حقونو د څار سازمان په یو بیان کې له ایراني چارواکو غوښتي دي په دې اړه د بې پرې او شفافو څېړنو ژمنه وکړي.

دې سازمان د دې پېښې د قربانیانو له کورنیو سره د مرکو پربنسټ ویلي دي چې ایراني چارواکو دوی ځورولي دي.

دې سازمان په یوه راپور کې ویلي لږتر لږه شل کسان چې له دې پېښې وروسته یې په سوله ییزو مظاهرو کې ګډون کړی و، تر قانوني تعقیب لاندې نیول شوي دي.

په قاهره کې د اسراییل او د حماس د افراطي ډلې ترمنځ غیرمستقیم مذاکرات پیل شوي، څو د غزې د اوربند د دوهم پړاو د موافقې د سقوط مخه ونیسي.

د اوربند لومړی پړاو، چې ۴۲ ورځې یې دوام درلود، نن (شنبې د حوت ۱۱مه) پای ته رسیږي.

تمه وه چې اسراییلي ځواکونه په همدې ورځ د فیلادلفي له محور څخه د وتلو لړۍ پیل کړي او دا بهیر په اتو ورځو کې بشپړ کړي خو د اسراییل د صدراعظم دفتر اعلان کړی چې دا کار به ونه شي.

حماس د امریکا او اروپایي اتحادیې له خوا ترهګره ډله ګڼل کېږي، خو د دې ډلې ګڼ مشران په قطر کې اوسي.

مصر، چې له حماس سره نژدې اړیکې لري، له امریکا سره یې د اوربند د لومړي پړاو په ترلاسه کولو کې همکاري کړې وه.

دوو مصري سرچینو د جمعې په ورځ (۱۰ حوت) رویټرز خبري اژانس ته ویلي چې اسراییل د ۴۲ نورو ورځو په مخه د اوربند د لومړي پړاو د غځولو نیت لري او د همدې هدف لپاره یې د قاهرې په مذاکراتو کې ګډون کړی.

د مایکروسافت شرکت اعلان کړی چې د سکایپ ارتباطي سافټویر به د راتلونکي کال د مې میاشتې تر ۴مې پورې د کاروونکو لپاره فعال وي؛ له دې نیټې وروسته به، کاروونکي له سکایپ سره د تل لپاره خدای پاماني وکړي.

د ټکنالوژۍ دې امریکايي شرکت د جمعې په ورځ (۱۰ حوت) په یوه بیان کې ویلي چې د سکایپ د بندیدو پریکړه به مایکروسافت ته اجازه ورکړي چې پر تیمز (Teams) تمرکز وکړي او ارتباطي خدمات ساده کړي.

مایکروسافت ډاډ ورکړی چې کاروونکي کولی شي خپل معلومات په وړیا توګه "تیمز" ته انتقال کړي.

سکایپ، په ۲۰۰۳ کال د سویډني نیکلاس زنشتروم او د ډنمارکي جانوس فریس له خوا رامنځته شو.

په ۲۰۰۵ کال کې، ای‌بې (eBay) شرکت واخیست، خو په ۲۰۱۱ کې مایکروسافت په ۸.۵ میلیارد ډالره وپېره.

مسکو اعلان کړی چې د امریکا او روسیې ترمنځ د کړکیچ کمولو د هڅو په لړ کې به واشنګټن ته نوی سفیر واستوي.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت د جمعې په ورځ (۱۰ حوت) وویل چې امریکایي لوري د پنجشنبې په ورځ په ترکیه کې په یوه ناسته کې د روسیې د نوي سفیر په توګه د الکساندر دارچی‌یف د ټاکلو لپاره د تایید اشاره ورکړې ده.

تر دې وړاندې، دواړو لوریو اعلان کړی و چې په استانبول کې یې د هغو اقداماتو پر سر توافق کړی، چې د دوی د سفارتونو او قونسلګریو پر فعالیتونو اغېز لري.

روسیې همداراز وړاندیز کړی، چې د دواړو هېوادونو ترمنځ مستقیمې الوتنې، چې د اوکراین د جګړې له پیل راهیسې بندې شوې دي، بیا پیل شي.

د هغو دولسو پاکستاني وګړو مړي پرون (د کب ۱۰مه) پاکستان ته ورسېدل چې کشتۍ یې له غیرقانوني لارو اروپا ته د سفر پرمهال څه موده مخکې د لیبیا سواحلو ته نژدې ډوبه شوې وه.

پاکستاني چارواکي وايي د پېښې د ټولو قربانیانو شمېر ۱۶ تنه وو خو ۱۲ مړي پرون دې هېواد ته ورسېدل. د دې چارواکو په وینا د ۴ نورو قربانیانو مړي به هم ډېرژر پاکستان ته ورسېږي. د اشفاق احمد په نوم یوه سیمه ایز چارواکي ویلي چې د نهو کسان مړي د خیبرپښتونخوا کرمې ولسوالۍ ته انتقال شوي دي.

د پاکستان د بهرنیوچارو وزارت وايي چې په کشتۍ کې ټول شپېته تنه پاکستانیان سپاره وو چې ۳۷ تنه نور یې ژغورل شوي دي.

اروپا ته د غیرقانوني کډوالو د سفر لارې خورا ډېرې خطرناکې دي او نه یوازې په سمندر بلکې په وچه کې هم هرکال زرګونه کسان مړه او ټپیان کېږي.

مسکو اعلان کړی چې د امریکا او روسیې ترمنځ د کړکیچ کمولو د هڅو په لړ کې به واشنګټن ته نوی سفیر واستوي.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت د جمعې په ورځ (۱۰ حوت) وویل چې امریکایي لوري د پنجشنبې په ورځ په ترکیه کې په یوه ناسته کې د روسیې د نوي سفیر په توګه د الکساندر دارچی‌یف د ټاکلو لپاره د تایید اشاره ورکړې ده.

تر دې وړاندې، دواړو لوریو اعلان کړی و چې په استانبول کې یې د هغو اقداماتو پر سر توافق کړی، چې د دوی د سفارتونو او قونسلګریو پر فعالیتونو اغېز لري.

روسیې همداراز وړاندیز کړی، چې د دواړو هېوادونو ترمنځ مستقیمې الوتنې، چې د اوکراین د جګړې له پیل راهیسې بندې شوې دي، بیا پیل شي.

په قاهره کې د اسراییل او د حماس د افراطي ډلې ترمنځ غیرمستقیم مذاکرات پیل شوي، څو د غزې د اوربند د دوهم پړاو د موافقې د سقوط مخه ونیسي.

د اوربند لومړی پړاو، چې ۴۲ ورځې یې دوام درلود، نن (شنبې، د حوت ۱۱) پای ته رسیږي.

تمه وه چې اسراییلي ځواکونه په همدې ورځ د فیلادلفي له محور څخه د وتلو لړۍ پیل کړي او دا بهیر په اتو ورځو کې بشپړ کړي.
خو د اسراییل د صدراعظم دفتر اعلان کړی چې دا کار به ونه شي.

حماس د امریکا او اروپایي اتحادیې له خوا ترهګره ډله ګڼل کېږي، خو د دې ډلې ګڼ مشران په قطر کې اوسي.

مصر، چې له حماس سره نژدې اړیکې لري، له امریکا سره یې د اوربند د لومړي پړاو په ترلاسه کولو کې همکاري کړې وه.

دوو مصري سرچینو د جمعې په ورځ (۱۰ حوت) رویټرز خبري اژانس ته ویلي چې اسراییل د ۴۲ نورو ورځو په مخه د اوربند د لومړي پړاو د غځولو نیت لري او د همدې هدف لپاره یې د قاهرې په مذاکراتو کې ګډون کړی.

یوشمیرسرچینو لږ مخکې مشال راډیو ته تایید کړه چې حامدالحق د ټپونو له امله مړ شو.

یوشمیررسنیو د ځینو نورو سرچینو له قوله دا یوه ځانوژونکې حمله بللې او پکې د وژل شویو کسانو شمیریې لږترلږه پنځه تنه ښودلی و.

د سیمه ییزو پولیسو یوه افسر امجد محمد د جرمني خبري اژانس ته وویل چې بم چاودنه د حقانیه مدرسې د ودانۍ د انګړپه جومات کې هغه مهال وشوه چې لمونځ کونکو د جمعې لمونځ کاوه.

په سیمه کې د ژغورنې د ادارې مشر بلال فیضي دې آژآنس ته وویل چې ژغورنکو د جومات له دننه لږترلږه شل ټپیان او مړي لیږدولي دي.

هغه ویلي تراوسه موږ ته نده څرګنده چې څویې مړه او څومره نور یې ټپیان دي.

تراوسه پورې چا یا کومې ډلې د دغه برید مسولیت ندی اخیستی.

مولانا حامدالحق د خپل پلار له مړینې وروسته د دې دارالعلوم مهتمم و.

په دې سره د ۲۰۲۵ کال د پیل راهیسې په پاکستان کې د پولیو د ثبت شویو مثبتو پیښو شمیر پنځو ته ورسید.

تیر۲۰۲۴ کال په دې هیواد کې د پولیو ۷۴ مثبتې پیښې ثبت شوې وې.

په سیند او پنجاب ایالتونو کې د پولیو دغه نوې پیښې داسې مهال ثبت شوي چې روغتیاپالان نن جمعه د ورځې په پای کې د ګوزڼ یا پولیو د سرایت په لوړ خطر لرونکو سیمو کې د پولیو د واکسین کمپاین پای ته رسوي.

چارواکو هیله څرګنده کړې چې د پولیو په دغه پنځه ورځني کمپاین به له پنځو کلونو کم عمره ۴۴،۲ ملیونه ماشومان واکسین کړي.

له دغه کمپاین سره هم مهاله پرون پنجشنبه په افغانستان کې هم د پولیو د واکسین څلورورځنی کمپاین په ۱۶ ولایتونو کې پای ته ورسید. تیره اونۍ سیمه ییزو چارواکو په بادغیس ولایت کې د پولیو د یوې مثبتې پیښې د ثبتیدو خبر ورکړ.

افغانستان او پاکستان په نړۍ کې هغه دوه هیوادونه دي چې د پولیو ناروغۍ پکې تراوسه له منځه نده تللې.

ګوزڼ یا پولیو هم هم ناعلاجه ساري ناروغي ده چې له خطره یې یو ماشوم یوازې د واکسین په وسیله بچ کیدای شي.

تمه کیږي چې د بحث یوه مهمه موضوع به پرهغه تړون متمرکزه وي چې متحده ایالاتو ته په اوکراین کې د معدني زیرمو په شمول د ځمکې کمیابه عناصروته لاسرسی ورکوي.

پردې تړون له څو اونیو راهیسې خبرې شوې او ټرمپ ویلي چې زیلینسکي به په واشنګټن کې د دې سند لاسلیک کولو ته چمتو وي.

ولسمشر ټرمپ، چې څه باندې یوه میاشت وړاندې سپینې ماڼۍ ته بیرته ستون شوی له اوکراین سره د امریکا مرستې یې د دې هیواد د ځمکې نادرو زیرمو ته په لاسرسي پورې تړلې دي.

دغه زیرمې له اقتصادي پلوه ګټورې اوله ستراتیژیکې پلوه مهمې ګڼل کیږي.

د رویترز خبري آژانس د راپور له مخې ولسمشر ټرمپ چې د اوکراین د ولسمشرپه اړه یې مخکې ستوغې خبرې کړې وې او هغه یې ډیکټاټور یاد کړی و پرون پنجشنبې په واشنګټن کې د بریتانیا له صدراعظم کایر سټارمر سره له کتنې وروسته په یوه ګډه خبري غونډه کې وویل چې دی له زیلینسکي سره ډیرې ښې اړیکي لري.

اوکراین هیله من دی چې دا تړون به ټرمپ وهڅوي چې د روسیې لخوا د لاندې کړو سیمو د بیرته نیولو لپاره د کیف د هڅو ملاتړ وکړي.

دا تړون به همدارنګه وکولی شي په کانګرس کې د جمهوري غوښتونکو ملاتړ ترلاسه کړي چې له دې جګړه ځپلي هیواد سره نورې مرستې وکړي.

په دې اړه د امریکا او اوکرایین ولسمشرانو خبرې اترې کړي او ابتدايي طرحه يې اماده شوې خو لا تراوسه په رسمي ډول لاسلیک شوی نه ده.

د اوکرایین کابینې په هغه بیان کې چې د پنجشنبې په ورځ د (فبروۍ ۲۷مه) يې خپور کړی ویلي، د اقتصاد وزیر یولیا سویرینکو او د بهرنیو چارو وزیر اندري سیبیها ته يې اجازه ورکړې چې دا هوکړه لیک لاسلیک کړي.

تمه ده نن جمعه د اوکرایین ولسمشر ولادیمیر زلنیسکي پر دې هوکړه لیک د نظارت او د امریکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره د لیدو په موخه واشنګټن ته لاړ شي.

اتکل کیږي چې زلنیسکي به په دې لیدنه کې هڅه وکړي په سیاسي او پوځي برخه کې د اوکرایین لپاره د امریکا ملاتړ ترلاسه کړي.

د اوکرایین ولسمشر فرانس پرس خبري اژانس ته ویلي، دا هوکړه لیک هغه سند دی چې د امریکا او اوکرایین ترمنځ به په راتلونکې کې نورو همکارو ته لار خلاصه کړي.

د هغه په ټکو، د دغه هوکړه لیک په اړه د اوکراییني او امریکايي چارواکو ترمنځ خبرې روانې دي.