په غزني ولایت کې د طالبانو امنیتي چارواکي وايي چې د دې ولایت په مقر ولسوالۍ کې د کابل-کندهار پر لویه لار د یوې ترافیکي پېښې له امله ۷ کسانو ته مرګ ژوبله اوښتې ده.
د طالبانو تر واک لاندې باختر خبری اژانس د غزني د امنیې قوماندانۍ د ویاند خالد سرحدي له قوله خبر ورکوي چې نوموړی وايي، دا پېښه د مقر ولسوالۍ په لړمې سیمه کې د دوو مسافر وړونکو موټرو د ټکر له امله رامنځته شوې. د سرحدي په وینا په پېښه کې د یوه ماشوم په ګډون دوه تنه مړه او پنځه نور کسان ټپیان شوي دي.
د پېښې لامل د موټر چلوونکو بې احتیاطي ښودل شوې ده.

خراب سړکونه، د ترافیکي نښو نښانو نشتوالی او د موټر چلوونکو له‌خوا د ترافیکي مقراراتو نه مراعتول، هغه څه دي چې په افغانستان کې نږدې هره ورځ د ورته خونړیو ترافیکي پېښو سبب کېږي.

د بې ځایه شویو کسانو نړیوال سازمان له پاکستانه غوښتي چې ژر تر ژره د افغان کډوالو جبري ایستل بند کړي.

دغه سازمان نن شنبه پر خپله ایکس پاڼه (پخواني ټویټر) کې لیکلي چې له پاکستانه د افغان کډوالو د جبري ایستلو د بندولو په تړاو د دوی غوښتنه بشپړه شوې ده.

دغه سازمان زیاته کړې چې دا غوښتنه ښيي چې نړۍ لا هم د افغانانو ستونزو ته پام کوي.

په ورته وخت کې د ناروې د مهاجرینو د شورا مشر یان ایګلنډ وايي، له لسیزو کړکېچونو، له سقوط سره مخ اقتصاد او د اقلیم له ناوړه پېښو وروسته، افغانستان د هغو میلیونونو افغانانو منلو ته تیار نه دی چې په ګاونډیو هېوادونو کې د اخراج له خطر سره مخ دي.

دا په داسې حال کې ده چې په پاکستان کې د افغان کډوالو کور په کور تلاشۍ دوام لري او د کډوالو ستونزې یې نورې هم زیاتې کړي دي.

دا مهال په ایران او پاکستان کې سلګونه زره افغان کډوال د اخراج له خطر سره مخ دي.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ وايي، په تېر کال کې څه باندې ۸۰۰ زره افغان کډوال بېرته خپل هېواد ته ستانه شوي دي.

د کابل سیرینا هوټل په یوه بیان کې چې پرون یې پر خپله ویبپاڼه خپور کړ ویلي دي چې په افغانستان کې د نړیوالو مېلمنو او دولتي پلاوو له نژدې دوو لسیزو کوربه توب وروسته له نن څخه چې د فبروري لومړۍ نېټه ده، خپل فعالیت پای ته رسوي.

د کابل سیرینا هوټل په ۲۰۰۵ کال کې هغه مهال چې د امریکا په مشرۍ نړیوال ځواکونه په افغانستان کې دېره وو، ارګ ته نژدې د پخواني کابل هوټل پرځای جوړ شو او څو ځلې وسله والې حملې پرې وشوې چې مسوولیت یې طالبانو او نورو وسله والو ډلو منلی و.

کابل سیرینا په خپل بیان کې زیاتوي چې له دې وروسته د هوټل چارې د HSOC په نوم د هوټلونو یوبل شرکت سمبالوي.

د کابل د فرانسوي روغتون مشر وايي چې د دې روغتون د ښځینه ډاکټرانو له نیمايي ډېرو، د طالبانو د محدودیتونو له کبله خپلې دندې پریښې دي.

دا روغتون چې د ښځو او ماشومانو د علاج لپاره وړیا روغتيايي خدمات وړاندې کوي، د "امید د کړیو" په نوم د فرانسوۍ خیریه ټولنې له خوا اداره کېږي.

د دې ټولنې مشر ایریک چیسون Eric Cheysson د فرانسې لوموند ورځپاڼې ته ویلي دي چې پر دوی د ناروغانو خورا ډېره ګڼه ګوڼه وي خو د نوموړي په وینا د طالبانو د ښځو ضد پالیسیو له کبله په افغانستان کې د ښځینه روغتیا پالو شمېر په کمېدو دی.

ښاغلی چیسون زیاتوي چې د فرانسوي روغتون په ټولو ۹۶۰ کارکوونکو کې پخوا د ښځینه روغتیا پالو شمېر ۲۸۰ و، خو ۱۵۶ تنو یې اوس دندې پریښې دي.

چیسن وايي چې د سره صلیب نړیواله کمیټه ورو ورو له افغانستانه په وتلو ده او د بې سرحده ډاکټرانو ټولنه دوی ته خورا ډېر ناروغان معرفي کوي.

طالبانو په تېرو نژدې درې نیمو کلونو کې چې پر افغانستان واکمن شوي دي، د نجونو د منځنیو ښوونځیو، لیسو او پوهنتونونو له بندولو وروسته، د روان کال په لیندۍ میاشت کې د طبي زده‌‌‌کړو موسسې او انستیتوتونه هم د ښځو او نجونو پر مخ وتړل.

د کډوالو لپاره د ملګروملتونو لویه کمیشنري UNHCR وايي په هغو غیرقانوني کډوالو کې چې په تېر ۲۰۲۴ کال کې لویدیځې اروپا ته د رسېدلو په نیت یونان ته تللي دي، افغانان د سوریې له خلکو وروسته دوهمه لویه شمېره جوړوي.

UNHCR په یوه راپور کې چې پرون یې پر خپله ویبپاڼه خپور کړ ویلي چې تېرکال ټولټال ۵۴۴۱۷ کسان د سمندر له لارې یونان ته رسېدلي چې په دې ډله کې ۳۵ سلنه سوریایان، ۲۶ سلنه افغانان، ۱۲ سلنه مصریان او همداراز له فلسطین او ایرتیریا له هریوه څخه څلور سلنه کډوال شامل دي.

د UNHCR د راپور له مخې له دې ټولو کډوالو څخه ۱۶ سلنه ښځې، ۲۸ سلنه ماشومان او ۵۶ سلنه نارینه دي.

د راپور له مخې د دې کډوالو په شمېر کې په تېره ډسمبر میاشت کې یوڅه کموالی راغلی و، خو په ټوله کې د ۲۰۲۳ کال پرتله په ۲۰۲۴ کال کې د کډوالو ټول شمېر ۲۷ سلنه زیات شوی دی.

د افغانستان په ګډون د نړۍ له بېوزلو هېوادونو څخه ډېر خلک د ناوړه ټولنیزو او سیاسی شرایطو له کبله د یو ښه ژوند په نیت لویدیځو هېوادونو ته ځي خو په دوی کې د پام وړ کسان د لارو په اوږدو کې مري، ټپیانېږي یا تري تم کېږي.

د یوې نړیوالې موسسې د راپور له مخې په افغانستان کې له پنځو کلونو کم عمره څه باندې ۶ میلیون ماشومان او امیدوارې ښځې له شدیدې خوارځواکۍ څخه کړېږي.

د IPC په نوم دا مرستندویه ټولنه چې د غذايي خوندیتوب په برخه کې کار کوي پرون (د سلواغې ۱۲مه) په یوه راپور کې وویل، د تېر ۲۰۲۴ کال له جون میاشتې نیولې، د روان ۲۰۲۵ کال تر مې میاشتې پورې به نژدې درې نیم میلیون ماشومان چې عمرونه یې د شپږو او ۵۹ میاشتو ترمنځ دي، او شاوخوا ۶،۲ میلیون امیدواره مېرمنې د سختې خوارځواکۍ له وضعیت سره مخامخ وي.

د دې ټولنې په وینا له دې ډلې ۴۲ سلنه ماشومان په کابل، ننګرهار، هلمند، هرات او کندهار ولایتونو کې په خوارځواکۍ اخته دي.

د ماشومانو د خوړو د کمیت او کیفیت نیمګړتیا، بېلابېلې ناروغۍ، پاکو او کافي اوبو او روغتیايي خدماتو ته نه لاسرسی، په افغانستان کې د خوارځواکۍ له اصلي عواملو څخه ګڼل کېږي.

د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا د حکومت د سرمفتش اداره یا سیګار وايي چې متحدوایالتونو له افغانستانه د خپلو ځواکونو تر ایستلو وروسته په دې هېواد کې ۳،۷۱ میلیارد ډالر لګولي دي.

سیګار په خپل درې میاشتنې راپور کې چې د جنوري په ۳۰مه نېټه یې کانګرس ته وړاندې کړ او پرون د جنوري په ۳۱مه یې خپور کړ، ویلي دي چې دا پیسې د ملګروملتونو د هغو ادارو له لارې چې په افغانستان کې فعالیت کوي او د نړیوال بانک له خوا چې د افغانستان امانت صندوق اداره کوي، لګول شوې دي.

په راپور کې راغلي دي چې دې مرستو که څه هم ښايي د قحطۍ یا د افغانستان د اقتصادي سقوط له مخنیوي سره مرسته کړې وي، خو په عین حال کې یې طالبان د امریکايي وګړو له یرغمل کولو، د ښځو او نجونو پر حقونو له تېري، د تروریستانو لپاره په خوندي ځاله د افغانستان له بدلولو، د رسنیو له سانسور او د تېر نظام د سرتېرو له په نښه کولو نه دي راګرځولي.

راپور زیاتوي چې د امریکا حکومت او کانګرس ښايي په دې اړه هم غور وکړي چې د افغانستان د امانت صندوق د نژدې ۴ میلیارډ ډالر کنټرول متحدایالات په لاس کې واخلي.

متحدوایالاتو په ۲۰۲۲ کال کې د افغانستان بانک درې نیم میلیارد ډالر شتمني چې په دې هېواد کې کنګل شوې وې آزادې کړې او په سویس کې د افغانستان د امانت صندوق ته یې ولېږدولې. د سیګار په راپور کې د دې پیسو اندازه د هغو له سود سره نژدې ۴ میلیارد ډالره ښودل شوې ده.

سیګار وايي، طالبان غواړي دا پیسې دوی ته ورکړل شي خو زیاتوي چې طالبان د دې کار قانوني حق نه لري ځکه متحدایالات یې حکومت په رسمیت نه پېژني او د دې ترڅنګ چې امریکا د تروریستانو په نړیوال لیست کې شامل کړي دوی د ملګروملتونو د بندیزونو په فهرست کې هم دي.

د طالبانو حکومت د سیګار د راپور په تراوسه اړه رسمي غبرګون نه دی ښودلی.

په خبره پاڼه کې وړاندې راغلي چې یاده مرمۍ ماشومانو د غره په څنډه کې موندلې وه او لوبېر یې پرې کولې.

د مسولینو په وینا چې د وژل شویو ماشومانو عمرونه ،لس ،یوولس او دولس کاله وو.

د افغانستان بیلابیلو برخو کې له تیرو جګړو ډیر ناوچاودي توکي پاتې دي او ډیری وختونه يي د چاودیدو له امله خلکو ته مرګ ژوبله اوړي.

د باخترخبري آژانس چې طالبان یې اداره کوي، د راپورله مخې کام ایر هوایي شرکت څو ورځې وړاندې ویلي و چې د داخلي پروازونو په ترڅ کې به هره اونۍ دوه الوتنې د کابل او خوست ترمنځ ترسره کوي.

کام ایربه د پنجشنبې او یکشنبې په ورځ له کابل څخه خوست او د جمعې او دوشنبې په ورځ له خوست څخه کابل ته الوتنې ترسره کوي.

کام ایر شرکت د کابل او خوست ترمنځ د یوه ټکټ بیه ۵۰ ډالره ټاکلې ده.

ښاغلي بینیټ دغه څرګندونې نن جمعه په خپله ایکس پاڼه کې د استرالیا په میلبورن کې د افغان ښځینه کرکټ لوبډلې وروستۍ لوبې ته په اشاره کړي.

هغه زیاته کړې چې افغان لوبډلې په میلبورن کې په هرې منډې سره ښکاره پیغام ورکړ چې دوی به غلې نشي.

هغه زیاته کړه، په داسې حال چې افغان ښځې په جلاوطنۍ کې لوبې کوي، په افغانستان کې ښځې په بشپړدول له سپورټ څخه منع دي.

افغان ښځینه لوبډلې د پنجشنبې په ورځ په میلبورن کې د اسټرالیا د بې پولې ښځینه کرکټ لوبډلې په وړاندې د دوو منډو په توپیر لوبه وبایلله.