افغانستان
ننګرهار کې ۲۰ امنیتي ځواکونه او ۲۹ طالبان وژل شوي

په ننګرهار کې ۲۰ تنه امنیتي ځواکونه او ۲۹ تنه طالبان وژل شوي دي.
د ننګرهار د والي ویاند عطاالله خوګیاڼي نن ازادي راډیو ته وویل چې طالبانو تېره شپه په حصارک، شېرزاد او خوګیاڼو ولسوالیو کې پر امنیتي پوستو بریدونه وکړل چې په ترڅ کې یې ۲۰ تنه پولیس، د اردو سرتېري او سیمهییز پولیس وژل شوي او ۱۵ نور ژوبل دي.
د خوګیاڼي په وینا د افغان امنیتي ځواکونو په ځوابي بریدونو کې لږترلږه ۲۹ طالب وسلهوال وژل شوي چې په هغو کې د طالبانو د سرې قطعې غړي او بهرنیان هم شامل دي.
طالبانو تر اوسه پورې په دې اړه څه نهدي ویلي.
د ورځې تازه خبرونه دلته ولولئ
روسیې د طالبانو د سفیر نوماندي منلې

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت اعلان کړی چې روسیې په رسمي ډول په مسکو کې د دوی د نوي سفیر نوماندي منلې ده.
دغه وزارت په یوه بیان کې ویلي چې په کابل کې د روسیې سفیر دیمیتري ژیرنوف د یکشنبې په ورځ د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي ته په دې اړه یو یادښت وسپاره.
دا روښانه نه ده چې څوک به په روسیه کې د طالبانو د سفیر په توګه وټاکل شي.
که څه هم روسیه د طالبانو له رژیم سره ډیپلوماټیکې اړیکې لري، خو لا تر اوسه یې د نړۍ د نورو هیوادونو په څیر په رسمیت نه دی پیژندلی.
اریانا سعید دوه جایزې ګټلي

د افغانستان مشهورې سندرغاړې او د ښځو د حقونو فعالې اریانا سعید د داف باما د موسیقۍ له نړیوال فستیوال څخه دوه جایزې ترلاسه کړې.
اریانا سعید پرون ناوخته په خپل انسټاګرام پاڼه کې د جایزو اعلان وکړ او لیکلي یې دي: "نه یوازې د 'افغانستان د غوره هنرمندې' د جایزې ترلاسه کول بلکې د باما بشردوستانه جایزه هم یو ویاړ دی چې زه به کلونه پرې ویاړم."
هغې زیاته کړه چې په یاد فستیوال کې یې د افغانستان استازیتوب وکړ.
دا فستیوال د شنبې په ورځ، د مې په ۳۱مه، د جرمني په اوبرهاوسن کې د نړۍ د ګڼو هنرمندانو په ګډون ترسره شو.
د داف باما فستیوال د موسیقۍ نړیوال مراسم دي چې د مختلفو ملیتونو، ژبو او د موسیقۍ د بیلابیلو سبکونو هنرمندان ستايي.
د طالبانو حکومت او پاکستان هوکړې ته رسېدلي چې د خپلو ډپلوماټیکو ماموریتونو کچه له شارژدافیره سفیر ته لوړه کړي

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي په همدې موضوع د پاکستان له مرستیال صدراعظم او بهرنیو چارو وزیر اسحق دار سره نن خبرې کړي.
متقي د دې پرېکړې هرکلی کړی او هیله یې ښوولې چې له شارژدافیره د سفیر کچې ته د ډپلوماټیک ماموریت د لوړولو کارونه ژر بشپړ شي.
که څه هم پاکستان له لومړنیو هېوادونو وو چې د طالبانو ډپلوماټ یې ومانه خو لا د سفیر په کچه استازي نه لري بلکې دواړه هېوادونه ډپلوماټیکې چارې د چارسمبالي او شارژدافیر په مټ مخته بیایي.
اسحق دار هم دا پرېکړه ستایلې او ویلي یې دي چې په دې سره به په اقتصاد، امنیت او سوداګرۍ کې د پاک – افغان همکارۍ زیاتې شي.
یوې زلزلې د تخار مرکز او شاوخوا سیمې لړزولي

یوې زلزلې چې شدت یې د ریښتر په کچه ۴ اعشاریه شپږ و، د تخار مرکز تالقان او شاوخوا سیمې لړزولي.
د ولکینو دیسکوري ویبپاڼې د راپور له مخې دغه زلزله تېره نیمه شپه ( د جوزا یولسمه) د تالقان ښار په ۴۴ کیلو متري واټن کې پیښه شوې.
تراوسه د زلزلې د احتمالي زیان په اړه څه نه دي ویل شوي.
د طالبانو د حکومت اړوندو چارواکو هم تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.
تاجکستان د افغان کډوالو جبري ستنول ګړندي کړي، تېره اونۍ یې پنځوس کندز ته را اړولي

د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت وایي، تاجکستان په دې وروستیو کې له هغه هېواده د افغانانو د جبري ستنولو پروسه ګړندۍ کړې ده.
دغه وزارت پرون شنبه ( د جوزا لسمه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې تاجکستان یوازې د روانې میاشتې په ۷ او ۸ نیټې نژدې پنځوس افغانان پر شیرخان بندر کندز ولایت ته را اړولي دي.
خبرپاڼه کې راغلي چې په را ایستل شویو کسانو کې ۳۶ یې د تاجکستان د اقامې پیژندپاڼې او ۱۲ نورو یې د تاجکستان قانوني ویزې درلودې.
طالب چارواکو ویلي چې د دغو افغانانو د اخراج لامل لا روښانه نه دی.
د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې چې د ۲۰۲۳ کال په وروستیو کې خپرې شوي، شاوخوا لس زره افغان کډوال په تاجکستان کې اوسیږي.
امریکا کې د یو شمېر افغان کډوالو د موقتي خوندیتوب د وضیعت پر لغوه کیدو د انتقادونو دوام

دوو امریکايي سناتورانو د افغانانو لپاره د موقتي خوندیتوب وضعیت لغوه کول "یو تاریخي خیانت" بللی دی.
جین شاهین او لیزا مورکاوسکي، چې د امریکا د سنا مجلس غړې دي، د دې هېواد د بهرنیو چارو او کورني امنیت وزیرانو ته په یو لیک کې لیکلي چې د افغانانو لپاره د موقتي خوندیتوب وضعیت لغوه کېدل، د زرګونو افغانانو ژوند له خطر سره مخامخ کوي، په ځانګړې توګه د هغو افغانانو چې د امریکا تر څنګ ولاړ وو.
د دغو سناتورانو په وینا، په افغانستان کې د وضعیت د خرابوالي په پام کې نیولو سره، د هغو افغانانو لپاره چې اوس په امریکا کې ژوند کوي، د موقتي خوندیتوب وضعیت لغوه کول هغوی د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې د حقیقي ګواښ، ځورونې، تاوتریخوالي او حتی مرګ له خطر سره مخامخ کوي.
دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي چې د امریکا د کورني امنیت وزارت شاوخوا درې اونۍ وړاندې اعلان وکړ چې د افغان کډوالو لپاره د موقتي خوندیتوب وضعیت (TPS) پروګرام به د مې میاشتې په ۲۰مه پای ته ورسېږي، او لغوه کېدل به یې د جولای له ۱۲مې عملي شي.
د TPS یا موقتي خوندیتوب وضعیت پروګرام د هغو بهرنیو وګړو لپاره ده چې د جګړو، طبیعي پېښو یا نورو "غیرعادي" شرایطو له امله نشي کولای خپل هېواد ته ستانه شي.
د "افغان ایوک" په نوم د یوې امریکايي ادارې د معلوماتو له مخې، دا مهال نږدې ۱۱ زره افغانان په امریکا کې له دې موقتي خوندیتوب څخه برخمن دي.
افغانستان کې له هرو څلور لویانو یو یې تنباکو کاروي

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، په افغانستان کې له هر څلورو لویانو یو تن تنباکو کاروي.
"له تنباکو پرته " نړیوالې ورځې په مناسبت په افغانستان کې ددې سازمان د څانګې مشر ډاکټر اډوین سنیزا سالواډور ویلي، افغانستان کې په ځانګړې توګه د تنکیو ځوانانو ترمنځ د تنباکو کارول له یوې ورځې بلې ته زیاتیږي چې نوموړې ترې د ځوانانو پر ساتنه ټینګار کړی دی.
بلخوا د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونه وايي، په افغانستان کې د تولید ترڅنګ، تمباکو له یو شمېر نورو هېوادونو نه هم واردېږي.
د دې خونې د مدیره پلاوي غړي، خان جان الکوزي ازادي راډیو ته وویل:
"تېر کال، له ایران، پاکستان او سعودي عربستان څخه شاوخوا یو نیم زره ټُنه د یو نیم میلیون ډالرو په ارزښت تنباکو وارد شوي وو. په افغانستان کې د تنباکو مصرف کم دی، نو واردات هم کم دي، او سربېره پردې، دا د افغانستان په ختیځو ولایتونو کې هم تولیدېږي."
د روږدیتوب د برخې یو شمېر متخصص ډاکتران د تمباکو کارول روغتیا ته زیانرسونکي بولي او ټینګار کوي چې استعمال یې ان د مړینې لامل کېدای شي.
روغتیا نړیوال سازمان اټکل کوي چې دا مهال په ټوله نړۍ کې تر یو میلیارد زیات کسان سګریټ څکوي او نږدې ۳۵۰ میلیونه نور له لوګی پرته تنباکو کاروي.
یاد سازمان دا ورځ په ۱۹۸۷ میلادي کال کې د "د تنباکو پرته نړیوالې ورځې" په توګه ونوموله، چې موخه یې د تنباکو اعتیاد او د کارونې منفي اغیزو ته د خلکو پام اړول دي.
طالبانو په هرات کې د بادي برېښنا دوه پروژې پرانیستلې

د طالبانو د حکومت د ریاستالوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر د شنبې په ورځ (د جوزا ۱۰مه) په هرات ولایت کې د بادي او لمریزې برېښنا دوې تولیدي پروژې پرانیستلې. دا خبره د ملا عبدالغني برادر دفتر په یوه خبرپاڼه کې کړې ده.
په خبرپاڼه کې ویل شوي چې دا پروژه به چې د خصوصي سکټور او افغانستان برېښنا شرکت له لوري پلي کېږي، څه باندې ۴۸ میګاواټه برېښنا تولیدوي، چې په کې څه باندې ۴۳ میګاواټه بادي او پنځه میګاواټه لمریزه انرژي شامله وي.
د طالبانو د حکومت په وینا، د دغو پروژو ارزښت نږدې ۶۸ میلیونه ډالرو ته رسېږي، چې له دې ډلې ۶۴ میلیونه ډالر د بادي او ۳.۵ میلیونه ډالر د لمریزې برېښنا لپاره ځانګړي شوي دي.
ملا عبدالغني برادر وویل چې دا پروژې به د افغانستان د انرژۍ سکتور د پراختیا ترڅنګ د وارداتي برېښنا پر ځای د کورني تولید پیاوړتیا، چاپېریال ساتنې، نوې ټکنالوژۍ ترویج او اقتصادي ودې ته لاره هواره کړي.
افغانستان که څه هم یوه ډیره اندازه بریښنا له ګاونډیو هېوادونو واردوي خو لا هم دا هېواد د بریښنا له سخت کمي سره مخ دی، په ګڼو کلیو او بانډو کې یې بریښنا هیڅ وجود نه لري او په ښارونو کې خلک د بریښنا له پرلپسې برچاویوو او لوړو لګښتونو شکایت کوي.
هند له افغانستان سره د ۱۱ زره ډوزه واکسین مرسته وکړه

د هند له لوري افغانستان ته په ورکړل شویو واکسینونو کې د انفلوینزا او مننجیت واکسینونه شامل دي.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان د عامې روغتیا وزارت پرون (جمعه) وویل چې د هند حکومت د افغانستان د روغتیايي سیستم د ملاتړ لپاره ۱۱ زره ډوزه واکسین مرسته کړې ده چې د ساري ناروغیو پر وړاندې به د هېواد هڅې پیاوړې کړي.
په دې مرسته کې ۵۵۰۰ ډوزه د انفلوینزا واکسین او ۵۵۰۰ ډوزه د مننجیت واکسین شامل دي.
دا واکسینونه د دې خطرناکو او ساري ناروغیو د خپرېدو په مخنیوي کې مهم رول لري.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د عامې روغتیا وزارت له هند څخه د دې پر وخت مرستې په خاطر مننه او قدرونه کړې ده.
د چارواکو په وینا، دا واکسینونه به په ځانګړي توګه د ماشومانو او زړو خلکو په څېر د زرګونو زیانګالو افغانانو ژوند وژغوري.
هند تر دې وړاندې هم په ځلونو افغانستان ته د درملو او په ځانګړي ډول واکسینونو مرستې کړي دي.
یونسیف: تر ۲۲ میلیونه زیات افغانان بیړنیو مرستو ته اړتیا لري

یونیسف وايي، په افغانستان کې د ۱۲ میلیونه ماشومانو په شمول، تر ۲۲ میلیونه زیات خلک، په بیړني ډول بشري مرستو او کومکي خدمتونو ته اړتیا لري.
د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق (یونیسف) پرون (جمعه) په یوه راپور کې ویلي چې دا اندېښمنوونکي شمېرې د افغانستان روان بشري بحران په ډاګه کوي.
یونیسف وايي، په وروستیو کې یې تر ۸۲۹ زره په زیاتو ماشومانو کې شدیده خوارځواکي تشخیص کړه. په هغوی کې شاوخوا ۳۷ زره ماشومانو – چې ۵۹ سلنه یې نجونې وې – په ځانګړي ډول درملنه ترلاسه کړه.
یونیسف په افغانستان کې په ۳۴ ولایتونو کې د ۲۴۰۶ ثابتو روغتیایي مرکزونو له لارې لومړني، ثانوي او تخصصي روغتیايي خدمتونه وړاندې کوي.