له اسټرالیا نیولې تر آسیا، افریقا، اروپا او امریکا پورې میلیاردونه خلکو تېره شپه د ځانګړو مراسمو په ترڅ کې نوی ۲۰۲۵ کال ولمانځه.

د نوي کال د لمانځنې مراسم د نیوزیلنډ له اوکلنډ ښار څخه چې له نیویارک سره د وخت ۱۸ ساعته توپیر لري، پیل شول بیا د اسټرالیا په سیډني ښار، وروسته د جاپان په ګډون د آسیا په بېلابېلو هېوادونو، ورپسې په اروپا، افریقا او بالاخره د امریکا په لویه وچه کې خلکو نوي کال ته ښه راغلاست ووایه.

سږکال د منځني ختیځ، اوکراین او سوډان جګړو د نوي کال د لمانځنې پر مراسمو سیوری غوړولی و، خو له دې سره سره د نوي کال د پیل په درشل کې د نړۍ په لویو ښارونو کې د اورلوبو، نڅاګانو، سندرو او رڼاګانو نندارې جوړې شوې.

په افغانستان او ځینو نورو اسلامي هېوادونو کې نوی میلادي کال ډېر نه لمانځل کېږي.

د امریکا د خزانې وزارت د دې هېواد د ولسمشرۍ د انتخاباتو پرمهال د ناسمو معلوماتو د خپرولو په تړاو له روسیې او ایران سره پر تړلو دوو ادارو بندیزونه ولګول.

د خزانې وزارت چارواکو دا بندیزونه بیګا اعلان کړل او ویې ویل چې دې دوو ادارو هڅه کوله د انتخاباتو په درشل کې د امریکايي وګړو ترمنځ بې اتفاقي راولي.

د تروریزم او مالي استخباراتو په چارو کې د خزانې وزارت مرستیال په یوه بیان کې وویل چې د روسیې او ایران دولتونو د امریکا د انتخاباتو بهیر په نښه کړ او غوښتل یې د امریکایانو ترمنځ نفاق واچوي.

د امریکا استخباراتي ادارو پر دې دوو هېوادو تور لګولی چې د جعلي ویډیوګانو، خبرونو او پر ټولنیزو شبکو د مطالبو په خپرولو سره یې غوښتل د انتخاباتو اعتبار زیانمن کړي.

شاوخوا شل کسان پرون وروسته له هغه تري تم شول چې د غیرقانوني کډوالو لېږدوونکې یوه کشتۍ په مدیترانې سمندرګي کې ډوبه شوه.

ایټالوي چارواکي وايي چې لامپېډوسا Lampedusa ټاپو ته نژدې د یوې کشتۍ له ډوبېدو وروسته اوه تنه چې د مصر، سوریې او سودان وګړي دي، وژغورل شول خو د دوی په وینا د پاتې کسانو د ژغورنې احتمال ډېر لږ دی.

اکثر غیرقانوني کډوال د مدیترانې سمندرګي له لارې ځانونه د ایټالیا لامپیډوسا ټاپو ته رسوي. دا کشتۍ د راپورونو له مخې له لیبیا څخه د اروپا پر لور روانه شوې وه.

ټاکل شوې چې د افغانستان او زیمبابوې ملي لوبډلې سبا (د مرغومي ۱۳مه) په دوهمه ټسټ لوبه کې سره مخامخ شي. دا لوبه د کابل په وخت د غرمې په دولس نیمو بجو پیلېږي. دا پنځه ورځنۍ لوبه به د دوشنبې ترورځې دوام وکړي.

د زیمبابوې په کوربه توب د افغانستان او زیمبابوې ترمنځ لومړۍ ټسټ لوبه چې تېره دوشنبې پای ته ورسېده مساوي شوه خو له دې مخکې د دریو یوورځینو او دریو شل اووریزو لوبو لړۍ افغانستان وګټلې.

د زیمبابوې له لوبلړۍ وروسته د افغان لوبډلې راتلونکې سیالۍ به د آسیا د اتلولۍ په جام یا چمپین ټرافي کې وي. په دې لړۍ کې به د افغانستان لومړۍ لوبه د نوي ۲۰۲۵ کال د فبروري په ۲۱مه له جنوبي افریقا، دوهمه لوبه به یې د فبروري په ۲۶مه له انګلینډ او دریمه لوبه به یې د فبروري په ۲۹ له اسټرالیا سره وي.

په جینوا کې د افغانستان سفارت او دایمي استازولۍ د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د کمشنر وولکر تورک د هغه دریځ ستاینه کړې چې ویلې یې دي، طالبان دې په نادولتي موسسو کې د ښځو پر کار لګول شوی بندیز لغو کړي.

په جینوا کې د افغانستان د پخواني جمهوري دولت استازي نصیر احمد اندیشه پرون سه شنبه په یوه بیان کې ویلي، که طالبان د ښځو د استخدام له کبله د نادولتي موسسو جوازونه لغو کړي، دا به د ده په ټکو د شاتګ یو بل ګام وي.

وولکر تورک د سه شنبې په ورځ په یوه وینا کې وویل، د طالبانو هغه اعلان ډېر اندېښمن کړی دی چې وايي که نادولتي موسسې ښځې په کار وګوماري نو د فعالیت جواز به یې لغو کړي.

د راپورونو له مخې په کندهار کې د کابینې له وروستۍ غونډې وروسته د طالبانو د اقتصاد وزارت په یوه مکتوب کې د ملګروملتونو په ګډون کورنیو او بهرنیو نادولتي موسسو ته خبرداری ورکړی چې د ښځو د ګومارلو په صورت کې به یې په افغانستان کې د فعالیت جواز لغو شي.

طالبانو څه باندې دوه کاله مخکې په کورنیو او نړیوالو دولتي ادارو کې د ښځو پر کار بندیز ولګاوه.

په جنوبي کوریا کې یوې محکمې د حکومت د لنډمهاله پوځي کېدو له کبله د استیضاح شوي ولسمشر یون سوک یول د توقیف حکم تایید کړی دی.

د جرمني خبري اژانس د راپور له مخې، له دې اقدام سره به لومړی ځل وي چې د جنوبي کوریا یو ولسمشر د خپلې واکمنۍ پر مهال توقیفیږي.

تر اوسه د یول د توقیفولو کره وخت مشخص شوی نه دی.

تر دې وړاندې د جنوبي کوریا د دفاع وزیر له ولسمشر سره د حکومت په پوځي کېدو کې د همکارۍ له کبله نیول شوی دی.

د جنوبي کوریا ولسمشر په دې وروستیو کې پوځي حکومت اعلان کړ، خو د پارلمان تر اعتراض او د خلکو له اندیښنو وروسته یې بیرته لغو او له خلکو یې بښنه وغوښته.

تر دې اقدام وروسته پارلمان هغه استیضاح کړ او تور یې پرې ولګوه چې له جنایي څیړنو د ځان او کورنۍ د خلاصون په هدف یې پوځي حکومت اعلان کړی و.

د اقتصادي پراختیا په برخه کې د ایران د ولسمشر مسعود پزشکیان استازی وایي، د ایران حکومت له امریکا سره د " مخامخ خبرو" هوکړې ته رسیدلی او باید د امریکا له منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره خبرې وکړي.

د ازادې اروپا/ازادۍ راډیو د ایراني څانګې راډیو فردا د راپور له مخې علي عبدالعلي زاده د سه شنبې په ورځ ( د مرغومي په ۱۱مه) ویلي، ایران یوه نوي بهرني سیاست ته اړتیا لري.

هغه ویلي، نه شي کولای چې د خپل هېواد مسلې معلقې وساتي او په خبره یې باید خبرې وکړي او له خپلو ملي ګټو دفاع وکړي.

له امریکا سره د مخامخ خبرو په اړه د ایران د یوه لوړپوړي چارواکي دا ډول څرګندونې کم سارې دي.

تر دې وړاندې د ایران ستر مشر علي خامنه یي څو ځله له امریکا سره د مخامخ خبرو مخالفت کړی دی.

ایراني چارواکي دغه څرګندونې داسې مهال کوي چې ټاکل شوې درې اونۍ وروسته ډونالډ ټرمپ بیا سپینې ماڼۍ ته ولاړ شي.

ټرمپ د واکمنۍ په لومړۍ دوره کې د ایران او د نړۍ د قدرتونو ترمنځ له اټومي تړونه ووت او پر ایران یې بیرته بندیزونه ولګول.

د افغانستان د خبریالانو د ملاتړ سازمان ( AJSO) وایي، ۲۰۲۴ کال کې ښځینه خبریالانې تر ډېره اطلاعاتو ته د لاسرسي په برخه کې له ستونزو سره مخامخې وې.

دغه سازمان د ۲۰۲۴ کال په راپور کې چې پرون د دسمبر په ۳۱مه یې خپور کړ ویلي، د افغانستان د اوسنیو حاکمانو امنیتي ادارې، په ځانګړې توګه د ریاست الوزرا دفتر نجونو خبریالانو ته اطلاعات نه ورکوي.

دوی ویلي چې برعکس دغه ادارې بیا خپلواکو تحلیل کوونکو او روغتیایي کارکوونکو ته یو څه په اسانه معلومات ورکوي.

د راپور د موندنو له مخې ښځینه خبریالانو جنسیتي تبعیض او د حقایقو له خپریدو ویره دوی ته د اطلاعاتو نه ورکولو عمده دلایل یاد کړي دي.

د دغه سازمان په راپور کې راغلي چې ښځینه خبریالانو ورته ویلي، دوی د قانوني تضمینونو له نشتوالي سره مخامخ دي او د یوه نه ځواب ویونکي حکومت په وړاندې د خوندیتوب ډاډ نه لري.

تر دې وړاندې د افغانستان د خبریالانو مرکز د دسمبر په ۲۶مه ویلي و چې ۲۰۲۴ کال کې وړم کال ته په کتو دغه هېواد کې د رسنیو او خبریالانو د ځپنې پيښې ۸ فیصده زیاتې وې.

د ځپنې په دې پيښو کې د طالبانو د فشارونو له کبله د ۱۸ رسنیو د فعالیت بندېدا او د لسګونه خبریالانو توقیف ته اشاره شوې ده.

په دې وروستیو کې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال شیر محمد عباس ستانکزي هم تایید کړه چې رسنۍ او د نظر خاوندان کله نا کله د خپلو څرګندونو له کبله تعقیبېږي.

د افغانستان د هواپېژندنې ادارې په ۲۸ ولایتونو کې د واورو د ورېدو اټکل کړی دی.

د طالبانو د حکومت د ترانسپورت او هوايي چلن وزارت د هواپېژندنې ادارې پرون سه شنبه په یوه بیان کې وویل، له ننګرهار، لغمان، نورستان، کاپیسا، کونړ او تخار پرته د افغانستان په ټولو ولایتونو کې د درنو واورو او بارانونو د ورېدو او د سېلابونو د راوتلو امکان شته.

بیان زیاتوي چې په بېلابېلو سیمو کې به د واورې کچه د ۱۰ او ۵۰ سانتي مترو او د باران کچه د ۱۵ او ۴۰ میلي مترو ترمنځ وي.

داسې مهال چې په افغانستان کې د ژمي موسم پیل شوی ډېری خلک په بازارونو کې د سونګ د موادو د بیو له لوړوالي، شکایت کوي او وايي چې د بېوزلۍ له کبله یې نه شي پېرلای.

د کډوالو لپاره د ملګروملتونو لویې کمیشنرۍ د ژمي له پیلېدو مخکې ویلي و، چې سږنی سخت ژمی ښايي د افغانستان د میلیونونه خلکو ژوند وګواښي.

اوکراین نن ادعا وکړه چې په لومړي ځل یې د یوه سمندري ډرون په وسیله د روسیې یو پوځي هدف په هوا کې ویشتلی دی.

د اوکراین د پوځي استخباراتو ادارې GUR نن (د ډسمبر ۳۱مه) پر خپل ټلګرام چینل په یوه بیان کې وویل چې په دافع هوا سمبالې د دې هېواد بې ماڼو کشتۍ یا سمندري ډرون د کریمیا په لویدیځو سواحلو کې د روسیې یو مي اته ډوله هیلیکوټپر راغورځولی دی.

بیان زیاتوي چې د اوکراین سمندري ډرون د روسیې یو بل هیلیکوپټر هم وویشت خو دې هیلیکوپټر ځان د روسیې یوې هوايي اډې ته ورساوه. GUR له دې بیان سره یوه ویډیو هم خپره کړې ده، خو آزادي راډیو په خپلواک ډول د دې ویډیو رښتینولي نه شي تاییدولای.

دا ادعا داسې مهال کېږي چې د اوکراین او روسیې ترمنځ جګړو زور اخیستی دی.