د کډوالو لپاره د ملګروملتونو لویه کمیشنري UNHCR وايي په هغو غیرقانوني کډوالو کې چې په تېر ۲۰۲۴ کال کې لویدیځې اروپا ته د رسېدلو په نیت یونان ته تللي دي، افغانان د سوریې له خلکو وروسته دوهمه لویه شمېره جوړوي.

UNHCR په یوه راپور کې چې پرون یې پر خپله ویبپاڼه خپور کړ ویلي چې تېرکال ټولټال ۵۴۴۱۷ کسان د سمندر له لارې یونان ته رسېدلي چې په دې ډله کې ۳۵ سلنه سوریایان، ۲۶ سلنه افغانان، ۱۲ سلنه مصریان او همداراز له فلسطین او ایرتیریا له هریوه څخه څلور سلنه کډوال شامل دي.

د UNHCR د راپور له مخې له دې ټولو کډوالو څخه ۱۶ سلنه ښځې، ۲۸ سلنه ماشومان او ۵۶ سلنه نارینه دي.

د راپور له مخې د دې کډوالو په شمېر کې په تېره ډسمبر میاشت کې یوڅه کموالی راغلی و، خو په ټوله کې د ۲۰۲۳ کال پرتله په ۲۰۲۴ کال کې د کډوالو ټول شمېر ۲۷ سلنه زیات شوی دی.

د افغانستان په ګډون د نړۍ له بېوزلو هېوادونو څخه ډېر خلک د ناوړه ټولنیزو او سیاسی شرایطو له کبله د یو ښه ژوند په نیت لویدیځو هېوادونو ته ځي خو په دوی کې د پام وړ کسان د لارو په اوږدو کې مري، ټپیانېږي یا تري تم کېږي.

د اوکراین پر اودیسې ښار د روسیې د تیرې شپې راکټي بریدونو د دې ښارتاریخي ودانیو ته زیان رسولی او اوه تنه یې ټپیان کړي دي.

د ادیسه د سیمې والي اولېه کیپر ویلي چې د روسیې په بېګانیو بریدونو کې د اودیسې ښارپه مرکزي برخه کې هغه ودانۍ زیانمنې شوي چې د ملګروملتونو د یونسکو ادارې د نړیوالو میراثونو په فهرست کې دي.

هغه ویلي چې پرون ماښام یوپه بل پسې درې چاودنې وشوې چې هدف یې هغه هوټل و، چې ملکیان پکې اوسي. هغه په ټولنیزو شبکو کې ځینو تصویرونه خپاره کړي چې ښیي، ودانۍ ته له بهر او دننه زیانونه رسیدلی.

د اوکراین د لویې څارنوالۍ دفتر وویل چې د روسیې پوځ په دغه برید کې له بالستیک توغندیو کاراخیستی.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ وايي چې دی او د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین کولای شي ډیر ژر خبرې وکړي او په اوکراین کې د جګړې د پای ته رسولولپاره یو مهم څه اعلان کړي.

ټرمپ پرون د جنوري په ۳۱مه په سپینه ماڼۍ کې خبریالانو ته وویل: "موږ به خبرې وکړو، او زه فکر کوم چې ښایي یو څه وکړو چې د پام وړ وي. موږ غواړو دا جګړه پای ته ورسوو."

هغه زیاته کړه چې د ده ادارې د دغې جګړې د پای ته رسولو د هڅو په ترڅ کې خورا جدي بحثونه کړي دي. هغه دا یوه بې معنی جګړه وبلله چې باید ودرول شي. ټرمپ ونه ویل چې د ده د ادارې له خوا څوک له روسیې سره په تماس کې وو، خو ټینګار یې وکړ چې دواړو خواوو خبرې کړې دي. ټرمپ په دې اړه چې ایا دې هم په دې خبرو کې ښکیل دی کنه، له څه ویلو ډډه وکړه.

ټرمپ تېره اونۍ څرګنده کړه چې غواړي پر اوکراین د روسیې د بشپړ یرغل د پای ته رسولو لپاره ډیرژر له پوتین سره وویني. هغه وویل، د هغه څه پر بنسټ چې ده اوریدلي، پوتین هم غواړي له ده سره وویني.

اروپايي ټولنې پرون د سلواغې په ۱۲مه پاکستان ته خبرداری ورکړ چې که غواړي دې ټولنې ته له محصول پرته د صادروونکي هیواد په توګه موقف یې دوام وکړي نو د مدني او د کارګري حقونو او د بیان د آزادۍ په اړه د اندیښنو د لیرې کولو په برخه کې باید پرمختګ وکړي.

دغه خبرداری داسې مهال ورکړل شوی چې د بشري حقونو لپاره د اروپايي ټولنې ځانګړي استازي اولوف سکوګ اسلام آباد ته د یوې اونۍ سفر پای ته ورساوه.

اروپايي ټولنې په یوه بیان کې وویل چې د دې سفر موخه "د بشري حقونو او د کارګرانو د حقونو په اړه له پاکستان سره د مهمو مسئلو په اړه خبرې او د GSP سوداګرۍ طرحې لاندې د روانې ارزونې په ګډون د دې مسئلو د حل لپاره د پاکستان د پلانونو په اړه بحث کول وو."

اروپا ته د پاکستان صادرات له ۲۰۱۴ کال راهیسې له کله چې دې هیواد ته د اروپايي ټولنې له خوا د پرمختیایی هیوادونو لپاره د هڅونو د پلان له مخې له محصول پرته د صادروونکي حیثیت ورکړل شوی، دوه چنده شوي دي.

خو د اروپايي ټولنې په بیان کې پاکستان ته خبرداری ورکړل شوی چې د سوداګرۍ د دې طرحې ګټې په دې پورې تړلي چې دا هیواد باید د بشري حقونو په ګډون په ډیرو مسلو کې پرمختګ وکړي او د پام وړ اصلاحات راولي.

د حماس تر کنټرول لاندې د غزې روغتیا وزارت وویل چې لومړني فلسطینیان – ملکي او وسله وال ټپیان به د شنبې په ورځ د رفح له لارې چې د تیرې می میاشتې راهیسې د خلکو د تګ راتګ پرمخ تړل شوې، مصر ته ننوځي.

چارواکو وویل چې د اوس لپاره به خلکو ته یوازې له یوه لوري، له غزې څخه مصر ته د سفر کولو اجازه ورکول کیږي.

میرمن کالاس نن په خپله ایکس پاڼه یا پخواني ټویټرکې لیکلي چې د فلسطینیانو او اسراییل په غوښتنه په رفح کې د څارنې ملکي ماموریت پیلوي.

هغې زیاته کړې چې ماموریت به یې د فلسطینانو د سرحدي پرسونل ملاتړ کوي او هم به د هغو کسانو په ګډون چې درملنې ته اړتیا لري، پردې پولې د خلکو په لیږد کې مرسته کوي.

د مصر امنیتي سرچینو هم تایید کړه چې د اروپايي ټولنې د ماموریت غړي سیمې ته رسیدلي دي.

د جرمني خبري آژانس د راپورله مخې د اسراییل پوځ په یوه بیان کې وویل چې په البقاع سیمه کې یې د ترهګرو ځایونه په نښه کړي دي.

د پوځ په وینا په نښه شویو هدفونو کې د ترځمکې لاندې تاسیسات چې د ایران ملاتړې حزب الله ورڅخه د وسلو د تولید او پراختیا لپاره کاراخیست او هم د سوریې ـ لبنان د پولې په اوږدو کې نور تاسیسات چې دې ډلې ورڅخه د وسلو د قاچاق لپاره کاراخیست، شامل دي.

د اسراییل پوځ همدارنګه ویلي، په سیمه کې کاواکه اوربند ته ژمن دی خو د ترهګرو هیڅ ډول فعالیتونه نشي زغملی.

سپنې ماڼۍ د تیرې یکشنبې په ورځ وویل چې د اسراییل او حزب الله ترمنځ اوربند چې په نومبرمیاشت کې نافذشوی، د فبرورې میاشتې تراتلسمې پورې غځیدلی دی.

د امریکا د متحدوایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ، پرون (پنجشنبې، د جنورۍ ۳۰مه) وویل چې امریکا له هغو هیوادونو چې د بریکس سازمان غړي دي، غواړي چې ژمنه وکړي چې نه به د بریکس نوې اسعار جوړوي او نه به د امریکايي ډالر د بدیل په توګه د نورو اسعارو ملاتړ کوي، که نه نو د ۱۰۰ سلنه تعرفو (مالیاتو) له ګواښ سره به مخامخ شي.

د رویټرز خبري آژانس د راپور له مخې، ټرمپ مخکې له دې، د بریکس سازمان غړو هېوادونو، برازیل، روسیې، هند، چین، او جنوبي افریقا ته د امریکايي ډالر د بدیل په اړه خبرداری ورکړی و.

د بریکس د غړیو هیوادونو په وروستۍ غونډه کې، چې د لړمږ عقرب په میاشت کې د روسیې په کازان ښار کې جوړه شوه، روسیې په یوه اعلامیه کې د بریکس د داخلي بانکي شبکو د پیاوړتیا ملاتړ اعلان کړ، خو د غونډې په پای کې د روسیې ولسمشر، ولادیمیر پوتین، خبریالانو ته وویل چې د سوېفټ د بدیل مالي سیستم په جوړولو کې کوم مهم پرمختګ نه‌ دی شوی.

د حماس افراطي ډلې د پنجشنبې په ورځ (د سلواغې ۱۱مه) اته تنه برمته شوي کسان، چې درې یې اسراییلیان او پنځه تایلندیان وو، سره صلیب ته وسپارل.

په مقابل کې، ټاکل شوې وه چې ۱۱۰ فلسطینیان هم د اسراییل له زندانونو خوشې شي، خو د اسراییل د صدراعظم دفتر اعلان وکړ چې دا اقدام تر هغه وخته ځنډول شوی، چې د برمته شویو کسانو "خوندي" خوشې کېدل تضمین شي او هغوی سره صلیب ته د غزې په تړانګه کې وسپارل شي.

دغه دفتر د پنجشنبې په ورځ اعلان وکړ چې دا پرېکړه د بنیامین نتانیاهو او د اسرائیل د دفاع وزیر له خوا شوې ده.

د حماس برمته شوي کسان له اسرائیل سره د اوربند د هوکړې پر اساس خوشې شول. ځینې له هغو فلسطیني بندیانو، چې ټاکل شوې ازاد شي، په عمر قید یا اوږد بند محکوم شوي وو.

په همدې حال کې، اسراییلي ورځپاڼې جروسلم پوسټ د یوې ډیپلوماتیکې سرچینې له قوله ویلي، امریکا هڅه کوي چې ژر تر ژره ډېر اسرائیلي برمته خوشې شي.

امریکايي چارواکي وايي، د رونالډ ریګن هوايي ډګر ته څیرمه د مسافروړونکې الوتکې او پوځي هلېکوپټر د ټکر په پېښه کې اټکل کیږي د دواړو الوتکو ټوله عمله وژل شوي وي.

د چارواکو په خبره، تراوسه ۲۸ جسدونه د پوتومک له سینده رایستل شوي دي.

د امریکن ایرلاینر یوه الوتکه چې ۶۰ مسافر په کې سپاره وو، د چهارشنبې په شپه واشنګټن ډي سي ته نژدې په داسې حال چې غوښتل یې د ریګن په هوايي ډګر کې ښکته شي له یوې پوځي هلېکوپټر سره ټکر شوه.

په هلېکوپټر کې چې ظاهرا د پوځي تمریناتو په موخه یې پرواز کاوه، درې کسان سپاره وو.

تراوسه د دې پېښې علت روښانه نه دی.

د مسافروړونکو الوتکې د امریکا له کانزاس ایالت څخه د واشنګټن په موخه پرواز کړی و.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي قطر ته د سفر په ترڅ کې د حماس ډلې له مشرانو سره کتلي دي.

د فرانسې خبري اژانس لیکلي، دا کتنه د پنجشنبې په ورځ شوې ده.

امریکا متحده ایالاتونه او اروپايي ټولنه حماس وسله واله ډله ترهګریز سازمان بولي.

حماس چې د قطر په پلازمینه دوحه کې سیاسي دفتر لري په یو بیان کې ویلي، د دې ډلې مشرانو له عراقچي سره د غزې د بیارغونې په اړه خبرې اترې کړي دي.

د بیان پر بنسټ، په دې خبرو اترو کې د حماس لوړپوړې مشران له هغې ډلې محمد درویش او خلیل الحیه ګډون درلودل.

د بیان په ټکو، په غزه کې وروستي سیاسي بدلونونه، له اسراییلو سره د اوربند عملي کیدل او د زندانیانو تبادله، د غزې بیارغونه او بشري مرستې د خبرو اترو مهم موضوعاتو وو.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر د خپل سفر په ترڅ کې د قطر له صداعظم او بهرنیو چارو وزیر شیخ محمد بن عبدالرحمن بن جاسم ال ثاني سره هم کتلي دي.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت ویلي، په دې کتنه کې د سوریې او غزې پر وضعیت خبرې شوي دي.

بل پلو، حماس وسله والې ډلې په یوه برید کې د خپل یو قومندان محمد الضیف وژنه تایید کړه.

اسراییلو د تیرکال په اګست میاشت کې اعلان کړی و چې الضیف یې په یوه هوايي برید کې په خان یونس کې وژلی و.