حکومتونه او د ټکنالوژۍ لویې کمپنۍ په دې هڅه کې دي چې د ځیرکو ټېلېفونونو پر مټ د کرونا ویروس د خپرېدو مخه ونیسي.

دوی د دې سیستم له لارې په کرونا اخته کسانو نه پوښتي چې نور کوم کسان دوی سره نژدې پاتې شوي.

دغه اپلېکېشنونه دا وړتیا هم لري چې نورو کسانو ته په هغه صورت کې خبرداری ورکړی چې په کرونا اخته کسانو یا هغې سیمې ته نژدې کېږي چې دا ویروس په کې دی.

دا کار د بلوتوت او یا هم د جي پي ایس په مټ کېږي.

که څه هم داسې نیوکې شته چې له دې سیستم سره د مبایل ټېلېفونونو د کاروونکو شخصي معلومات یا پرایویسي له خطر سره مخ کېږي، خو ځینو هېوادونو د دې کار تکل کړی دی.

امریکا که څه تراوسه د اړیکې د څارنې یا کانټکټ تریسینګ تکنالوجیکي تګلاره نه ده تائیید کړې، خو په ځینو ایالتونو کې يې د داسې سیستمونو پر فعالېدو کار پيل شوی دی.

په اروپا کې هم د کرونا ویروس د خپرېدو د مخنیوي په هدف د اړیکې د څارنې یا کانټکټ ټریسینګ څو پروژې تر کار لاندې دي.

د بریتانیا د روغتیا ملي اداره داسې اپلېکېشن باندې کار کوي چې بې نومه معلومات راټول کړي او خلکو ته له کرونا ویروس سره د نژدې پاته کېدو په صورت کې د قرنطین سپارښتنه وکړي.

د جرمني حکومت هم په داسې اپلېکېشن کارکوي چې د بلوتوت له لارې د کرونا ویروس ځای یا کړۍ معلومولی شي.

سنګاپور تېره میاشت داسې اپلیکیشین معرفي کړ چې د بلوتوت د سګنالونو په وسیله کارونکو ته د کرونا ویروس د خطر خبرداری ورکوي.

جنوبي کوریا، هند او چین هم د مبایل ټیلفونونو د موقعیت یا د اړیکو د څارنې په مټ د هغو خلکو تګ را تګ کنټرولوي چې په کرونا ویروس اخته دي.

ګوګل او اپل کمپنیو تېره اونۍ اعلان وکړ چې د داسې سافټ ویرونو په په جوړولو په ګډه کار کوي چې د بلوتوت او یا بلې تکنالوژیکي وسیلې له لارې په کرونا د اخته کسانو اړیکې څاري.

دا دواړه کمپنۍ د نړۍ څه باندې ۹۹ سلنه ځیرک مبایلونه حمایه کوي او د کرونا د څارنې په برخه کې یې هڅې هم د هېوادونو پرتله څو برابره ګټورې دي.

د پاکستان پوځ ادعا کړې چې په تېرو څلورو ورځو کې یې د شمالي وزیرستان په حسن خیلو سیمه کې لږ تر لږه ۷۰ وسله وال وژلي دي.

د پوځ د مطبوعاتو څانګې ای اس پي ار په تازه بیان کې د لږ تر لږه ۱۷ وسله والو او په خپل مخکیني بیان کې د لږ تر لږه ۵۴ وسله والو د وژلو ادعا کړې ده.

د پوځ د بیان په اساس د مشکوکو وسلوالو "یوې لویې ډلې" پر ډېورنډ کرښه له "افغانستانه د شمالي وزیرستان حسن خېلو ته د داخلېدو هڅه کوله" چې امنیتي سرتېرو یې مخه ونیوله او په نښته کې يې ووژل.

د پاکستان پوځ خبرداری ورکړی چې په سیمه کې به د وسله والو پر ضد د دوی عملیات روان وي.

په شمالي وزیرستان کې د یکشنبې له سهاره ګرځبندیز هم لګیدلی او خلکو ته امر شوی چې سړکونو او بازارونو ته دې نه وځي.

د اپرېل په ۲۶مه تېره شنبه د بندرعباس په شهیدرجايي بندر کې یوه زوروره چاودنه وشوه چې د پراخې اورلګېدنې سبب شوه.

د راپورونو له مخې اوروژونکي لا هم په بشپړه توګه د لمبو په مهار او د سیمو په تصفیې نه دي بریالي شوي.

لږ تر لږه ۴۶ کسان په دې پېښه کې وژل شوي او تر ۱۲۰۰ زیات ټپيان دي.

د دولت د اعلان په اساس د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان او د ایران رهبر علي خامنه اي له امنیتي او قضايي چارواکو غوښتي چې پېښه په جدي توګه وڅېړي او هر ډول ممکنه بیغوري او عمدي کار چې دا لویه تراژيدي یې سبب شوې په ګوته کړي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د قطر له صدراعظم او بهرنیو چارو وزیر شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثاني سره په دوه اړخیزو اړیکو او همکاریو خبرې کړي.
متقي د ملګرو ملتونو له لوري د دغه سفر لپاره له سفري بندیزونو معاف شوی دی.

متقي قطر د ځانګړي ارزښت وړ بللی او ستاینه یې کړې چې د افغانستان او نړیوالې ټولنې د اړیکو په پراخولو کې یې رول ادا کړی.

د قطر د صدراعظم په حواله هم راغلي چې له افغانستان سره سوداګریزې اړیکې مهمې دي او خصوصي سکتورونو باید خپلې اړیکې منظمې وساتي.

قطر د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې د افغانستان او نړۍ تر منځ د یوه رابط په توګه کار کوي او د افغانستان اړوند څو نړیوال کنفرانسونه هلته دایر شوي دي.

روسیې د لومړي ځل لپاره تایید کړه چې د اوکرایین په جګړه کې د شمالي کوریا سرتیري د دې هېواد په ګټه جنګیږي.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت د اپریل په ۲۶مه په یوه اعلامیه کې په کورسک سیمه کې د اوکراییني سرتیرو پر وړاندې جګړه کې د شمالي کوریا د سرتیرو "د پام وړ ګډون" څخه مننه کړې ده.

د اعلامیې له خپرویدو څو ساعته وروسته پیونګ یانګ هم تایید کړه چې د کوریا د مشر کیم جون اون په امر يې یو شمیر سرتیري روسیه ته استولي دي

د روسیې لوی درستیز جنرال والري ګراسیموف د دې هېواد ولسمشر ولادیمیر پوتین ته په یو راپور کې ویلي، د شمالي کوریا سرتیرو د کورسک په "ازادولو" کې مهم رول درلوده.

د روسيې او شمالي کوریا چارواکو دا څرګندونې د اوکراییني او غربي چارواکو د هغوو راپورونو تاییدول دي چې ویلي وو، روسیې د اوکرایین د جګړي لپاره د شمالي کوریا سرتیري استخدام کړي دي.

له دې وړاندې امریکايي چارواکو ویلي وو، د اوکراین په جګړه کې له ۱۱ زرو ډیرو د شمالي کوریا کوریا سرتیرو ګډون کړی چې درنده تلفات ورته اوښتي دي.

له دې راپورنو سره هممهاله، پیونګ یانګ ویلي، روسیې ته نوي وسلې او نور سرتیري لیږي.

د کاناډا په ونکوور کې یوه بریدګر خلک په موټر وهلي او لږ تر لږه ۹ کسان یې وژلي دي.

په پېښه کې چې د ونکوور په وخت د شنبې شپې شاوخوا اته بجې شوې ګڼ کسان ټپيان شوي هم دي.

پولیسو ویلي بریدګر په ونکوور کې د فیلیپینیانو د یوه فیستیوال ګډونوال په نښه کړي.

بریدګر چې د پولیسو له خوا نیول شوی په خپل موټر باندې راساً د فیستیوال په ګډونوالو ورغلی او ګڼ خلک یې لاندې کړي دي.

چارواکو ویلي چې پېښه تر څېړنې لاندې ده او د دوی په خبره له ترهګرۍ سره کوم تړاو نه لري.

د ایران په بندرعباس کې د چاودنې او اورلګېدنې له امله د مړو شمېر ۲۵ ته لوړ شوی دی.

د دولت ویاندې فاطمه مهاجراني ویلي چې لږ تر لږه ۱۱۳۹ ټپیان هم روغتونو ته انتقال شوي دي.

اوروژونکي په دې توانېدلي چې نن د اور لمبې مهار کړي خو لا هم د تصفیې او پاک کارۍ کار روان دی.

پرون د بندرعباس په شهیدرجايي بندر کې چې د ایران له مهمو تجارتي بندرونو ګڼل کېږي زوروره چاودنه وشوه او تر هغه وروسته په بندر کې پراخ اور ولګېد.

که څه هم لا د دې پېښې اصلي علت نه دی معلوم خو اټکل کېږي چې په بندري تاسیساتو کې د کیمیاوي او خطرناکو موادو ډيپوګانو کې چاودنه شوې وي.

نیویارک ټایمز بیا د سپاه پاسدران د یوه چارواکي په حواله راپور ورکړی چې د راکټونو د سوخت د یوې اصلي مادې سدیم پرکلراټ د محمولې له امله دا چاودنه شوې.

د عمان د بهرنیو چارو وزارت وايي چې د امریکا او ایران د استازو ترمنځ د خبرو اترو بل پړاو به راتلونکې شنبه ترسره شي.

دغه وزارت د شنبې په ورځ ( د ثور مه ۶مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي "د خبرو اترو بل پړاو به راتلونکې اونۍ دوام وکړي او د ثور په ۱۳مه به د لوړې کچې یوه غونډه جوړه شي."

د دواړو خواوو ترمنځ د خبرو اترو دریم پړاو پرون د عمان په پلازمېنه مسقط کې پای ته ورسېد.

له دې غونډې وروسته د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي د خبرو اترو فضا د پخوا پرتله "ډیره جدي" وبلله او ویې ویل چې احتمال لري چې د اټومي انرژۍ متخصصین به هم د راتلونکې غونډې په خبرو اترو کې شامل شي.

د امریکا یوه جګپوړي چارواکي هم دا خبرې مثبتې بللي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ وایي، دی د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو په خاطر د روسیې پر ولسمشر ولادمیر پوتین شک لري.

د اسوشیتید پریس خبري اژانس د راپور له مخې نوموړي دغه شک پرون شنبه یوه ورځ وروسته تر هغه څرګند کړ چې ویلې یې وي، اوکراین او روسیه " تړون ته ډېر نژدې" دي.

ټرمپ دغه څرګندونې په واتیکان کې د پاپ فرانسس په جنازه کې له ګډون او هلته د اوکراین له ولسمشر ولودمیرزلنسکي سره تر کتلو وروسته متحده ایالتونو ته تر روانېدو مخکې پر خپله ټولنیزه پاڼه وکړې.

هغه په وار وار ژمنه کړې چې د روسیې او اوکراین جګړه به ختموي.

د پاکستان صدراعظم شهباز شریف وايي، افغان واکمنانو ته یې واضح پیغام لیږلی تر هغو له کابل سره سوله ییزې اړیکې نشي لرلی څو چې افغان خاوره په پاکستان د برید لپاره کارول کېږي.

اسوشیټیډ پریس راپور ورکړ چې شریف دا څرګندونې نن د اېبټ آباد په سیمه کې په یوه پوځي مراسمو کې وکړې.

هغه زیاته کړه: «موږ به د خپل ورور او ګاونډي هیواد افغانستان سره د ښو اړیکو او ښه تفاهم لپاره خپلو هڅو ته دوام ورکړو، خو په ورته وخت کې موږ د افغانستان لنډمهاله حکومت ته یو قوي او واضح پیغام رسولی چې که څه هم موږ له کابل سره سوله ایز ګاونډیتوب غواړو، خو دا به تر هغه وخته ممکنه نه وي تر څو چې د افغانستان خاوره د فتنه ګرو خوارجو له خوا په پاکستانیانو د برید لپاره کارول کېږي او دلته زموږ بېګناه وروڼه او خویندې وژل کېږي»

شهباز شریف وروسته له هغه دا څرګندونې وکړې چې په دې وروستیو کې په کابل کې پاکستاني لوړ پوړو پلاويو له طالب چارواکو سره ولیدل.

د طالبانو حکومت په وار وار د پاکستان دا ادعاوې رد کړي او بې اساسه یې بللي چې اورپکي په پاکستان کې د بریدونو لپاره د افغانستان له خاورې کار اخلي او ویلي یې دي چې پاکستان باید د خپلو داخلي ستونزو پړه پر افغانستان ونه اچوي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ او د اوکراین ولسمشر ولودومیر زیلینسکي د شنبې په ورځ، د اپرېل په ۲۶مه، د پاپ فرانسیس د جنازې په مراسمو کې لنډه لیدنه درلوده.

د فرانسې خبري اژانس د راپور له مخې، د ټرمپ او زیلینسکي مرستیالانو د دوی د لیدنې اعلان وکړ.

دا په سپینه ماڼۍ کې د لفظي شخړې وروسته د دوی لومړۍ مخامخ لیدنه وه. ولسمشر ټرمپ هڅه کوي چې اوکراینیان له روسیې سره د سولې تړون ته اړ کړي.

د اوکراین د ولسمشر ویاند سرهي نیکیفوروف خبریالانو ته وویل چې دواړو مشرانو د پاپ فرانسیس د جنازې له پیل څخه مخکې لنډه لیدنه وکړه. خو هغه نور جزئیات ورنه کړل.

د سپینې ماڼۍ د اړیکو مشر سټیفن چونګ هم تایید کړه چې غونډه وشوه او دا یې "ډیرې رغنده خبرې" وبللې.

هغه زیاته کړه چې د ټرمپ او زیلینسکي ترمنځ د غونډې په اړه نور جزئیات به وروسته اعلان شي.