د افغانستان د کرکټ د شل اوریزو سیالیو لوبډلمشر راشدخان په خپلو ټولنیزو پاڼو یو بیان خپور کړی دی چې، په‌کې یې د طالبانو د حکومت له لوري د نجونو پر مخ د طبي څانګو د تړل کېدو له امله خواشيني ښودلې ده.

راشدخان ویلي دي، په ټولنیزو رسنیو کې یې د ښځو او نجونو له خفګان ډک انځورونه لیدلي دي، چې دردمند کړی یې دی.

هغه د طالبانو له حکومت غوښتنه کړې ده چې، پخپلې دې پرېکړې دې بیا کتنه وکړي او د اسلامي اصولو په رڼا کې دې ښځو او نجونو ته د تعلیم کولو اجازه ورکړي.

ښاغلي خان ويلي دي: "لکه څنگه چې د یو ‌هېواد د پرمختگ بنسټ په تعلیم پیل کېږي، همداراز زموږ خویندې حق لري، چې تعلیم وکړي او خپلې ټولنې ته د طبي برخې سربېره په هره برخه کې د خدمت جوګه شي."

د ویلو ده چې تېره ورځ د ډسمبر په ۳مه نېټه ازادي راډیو ته ځینو سرچینو ویلي وو چې، د طالبانو د حکومت مشرتابه امر کړی دی چې په ټول افغانستان کې دې د نجونو پر مخ په طبي انستیتوتونو کې هم زده‌کړه بندې شي.

یوشمېر پاکستانۍ رسنیو د افغانستان په کونړ ولایت کې د تحریک طالبان پاکستان (ټي‌ټي‌‌پي) د یوه قوماندان د وژل کېدو خبر ورکړی دی.

انګریزي ژبې ډان او ایکس‌پریس ټریبیون ورځپاڼو لیکلي دي چې، رحیم‌الله چې د شاهد عمر په نوم پېژندل کېده، د سه‌‌‌شنبې په ورځ تر غرمې وروسته وسله‌‌‌والو د برید په ترڅ کې ووژل شو.

په‌‌دې راپور کې نه‌دي ویل شوي چې، دا وسله‌‌‌‌وال څوک وو چې حمله یې کړې ده.

ایکس‌پریس ټربیون ورځپاڼه څرګندوي چې، په‌‌دې حمله کې د قوماندان رحیم‌الله دوه ملګري هم وژل شوي او دوه نور ژوبل دي.

د ډان ورځپاڼې په راپور کې راغلې دي چې، شاهد عمر د ټي‌ټي‌پي د ملکنډ د څانګې مرستیال امیر و.

پاکستاني رسنیو دا نه‌‌ده روښانه کړې چې پر شاهد عمر د کونړ په کومه سیمه کې برید شوی دی.

په افغانستان کې واکمن طالبان چې په خپله خاوره کې د ټي‌ټي‌پي د وسله‌والو موجودیت ردوي، د دې پېښې په اړه تر اوسه څه نه‌دي ویلي.

اروپایي ټولنې نن په یوه بیان کې د طالبانو دا پرېکړه چې په طبي زده‌کړو مؤسسو کې یې د نجونو او ښځو پر زده‌کړو بندیز لګولی دی، په کلکه وغندله او دا یې د بنسټیزو بشري حقونو یوه بله وحشتناکه سرغړونه وبلله.

اروپایي ټولنې په خپل بیان کې له طالبانو غوښتې دي چې، سم‌دستي دا پرېکړه بدله کړي.

ورته غوښتنه پرون د بخښنې نړیوال سازمان له طالبانو کړې وه.

د طالبانو د نوي فرمان له‌‌‌مخې د سه‌‌‌شنبې له ورځې د افغانستان د ټولو طبي زده‌‌کړو په مؤسسو کې ښځینه زده‌‌کوونکې له زده‌‌‌کړو منع شوې دي.

دې پرېکړې د افغانستان د ننه هم غبرګونونه پارولې دي.

پخواني ولسمشر حامدکرزي نن په یوه بیان کې ویلي دي، په‌‌‌داسې وخت کې چې افغان ښځې او میندې په ټول هېواد کې له زیاتو روغتیایي ستونزو سره مخامخ دي دا اعلان د ډېرې خوابدۍ وړ دی.

ښاغلي کرزي د طالبانو له حکومته غوښتې دي چې سم‌دستي دا پرېکړه لغوه کړي.

د طالبانو د برېښنا شرکت یو پلاوی ترکمنستان ته تلللی دی، چې د دوه زره پنځه‌ویشتم کال لپاره د وارداتي برق توافق‌نامه تمدید کړي.

برېښنا شرکت نن په خپله ایکس‌پاڼه کې لیکلي دي چې، دې پلاوي د دې شرکت د رییس عبدالباري عمر په مشرۍ د ترکمنستان د ټاپ پروژې له رییس دوردي الیاسوف او یوشمېر نورو چارواکو سره کتلي دي.

برېښنا شرکت زیاتوي چې، تمه لري د دې سفر په ترڅ کې به له ترکمنستان سره د راروان کال د وارداتي برېښنا تړون تمدید شي.

د طالبانو پلاوی په‌داسې وخت کې له ترکمنستانه د برېښنا د تړون د تمدید هڅې کوي، چې په وروستیو کې د پلازمېنې کابل په ګډون د افغانستان په بېلابېلو ښارونو کې د برېښنا پارچوۍ زیاتې شوې دي.

د افغانستان د بیارغاونې لپاره د متحدایالتونو د سرمفتش دفتر (سیګار) د وري په میاشت کې ویلي و چې، افغانستان اتیا په سلو کې برېښنا له ګاونډیو هېوادو واردوي، چې هر کال دوه سوه شل میلیونه ډالر لګښت پرې راځي.

د روسیې د بېړنیو چارو وزارت افغانستان ته د بشري مرستو د پنځمې جوپې د لېږلو خبر ورکړ.

د روسیې د تاس اژانس د خبر له‌‌مخې، په‌‌‌دې مرستو کې چې نن افغانستان ته ورسېدې اته‌‌ویشت ټنه غذایي مواد دي.

د خوړو د نړیوال پروګرام د راپور له‌‌‌مخې، افغانستان د نړۍ له هغو دوه ویشت هېوادو څخه دی چې، ګڼ کسان په‌کې له لوږې سره مخامخ دي.

د دې نړیوالې مؤسسې په باور نژدې دولس‌‌نیم میلیونه افغانان د خوراکي ناامنۍ په حاد وضعیت کې
دي.

د نړیوالو چارو او بشري حقونو په برخو کې د ایران د عدلیې وزارت مرستیال وایي، د ۵۰۰ افغان زندانیانو لېست یې د طالبانو حکومت ته سپارلی دی.

عسکر جلالیان دا خبره، د ایران ایسنا اژانس ته د سې شنبې په ورځ وکړه او زیاته یې کړه چې د طالبانو له لوري د دې کسانو د هویت تر څرګندېدو وروسته به افغانستان ته وسپارل شي.

د جلالیان په وینا، په ایران کې اکثر نیول شوي افغانان د مخدر موادو د قاچاق، د ممنوعه شیانو د قاچاق، قتل او غلا په څېر تورونو بندیان شوي دي.

جلالیان تېره میاشت په کابل کې د طالبانو د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر امیرخان متقي سره د لیدو پر مهال د بندیانو د تبادلې په برخه کې توافق کړی و.

د آزادۍ جبهې په نوم د طالبانو یوه مخالفه ډله ادعا کوي چې په پلازمېنه کابل کې یې لږترلږه پنځه طالبان وژلي او دوه نور یې ټپیان کړي دي.

دې ډلې پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې ویلي چې په وژل شویو کې د طالبانو د حکومت د امر بالمعروف او نهی عن المنکر وزارت یو چارواکی مولوي مبشر هم شامل دی.

د شوې ادعا له مخې، دا طالبان پرون ماښام هغه مهال ووژل شول چې وسله‌والو یې د امر بالمعروف وزارت د موټرو پر کاروان برید وکړ.

د آزادۍ جبهه وايي چې دا طالبان د خیرخانې مېنې د ۱۰۲ بستریز روغتون پر لور روان وو، څو له هغه ځایه د نرسنګ او قابله‌ګۍ د برخې زده‌کوونکې نجونې وباسي.

دې ډلې یوه ویډیو هم خپره کړې چې په وینا یې د عملیاتو جریان ښيي.

طالبانو تراوسه د دې ادعا په اړه څه نه دي ویلي او آزادي راډیو هم نه شي کولای چې دا ډول ادعاګانې په خپلواک ډول تایید کړي.

د طالبانو د حکومت د مالیې وزارت له ترکمنستان سره په پوله د یوه موقت بندر د جوړولو خبر ورکوي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې د باختر خبري آژانس پرون سې شنبې په خپله ایکس پاڼه کې ولیکل چې په چشمه اسلیم کې د دغه بندر د جوړولو پرېکړه د طالبانو د مالیې وزارت د عوایدو او ګمرکاتو د مرستیال او د ترکمنستان د سرحدونو د چارو د مرستیال ترمنځ غونډه کې شوې ده.

په دې اړه چې دغه بندر به په څومره وخت کې جوړېږي او څومره لګښت به پرې راځي، نور جزییات نه‌دي ورکړل شوي.

افغانستان او ترکمنستان چې څه باندې اته سوه کیلومتره ګډه پوله لري، لوی بندرونه یې اقینه او تورغنډۍ دي.

د بخښنې نړیوال سازمان یا امنیسټي انټرنېشنل د قابله‌ګانواو نرسانو د روزنې په ګډون د طبي زده‌کړو په مرکزونو کې د ښځینه روغتیاپالانو پر زده‌کړو د طالبانو له‌خوا لګول شوی بندیزغندلی او هغه یې په دې هېواد کې پر ښځو او نجونو یوازې د جنسیټ پر اساس بل سیستماتیک برید بللی دی.

د دې سازمان د جنوبي آسیا څانګې پرون سې شنبې په یوه خبرپاڼه کې د طالبانو د مشرتابه نوی فرمان مسخره او هغه یې په ۲۰۲۱م کال کې واک ته د دوی له رسېدو راهیسې د ښځو پر وړاندې یو له سختو اقداماتو څخه بللی دی.

دې سازمان ویلي چې دغه بندیزونه نه یوازې په افغانستان کې ښځې د زده‌کړو له وروستي امکان څخه بې برخې کوي، بلکې هغه به د ښځو د روغتیا لپاره ناوړه پایلي ولري.

امنیسټي انټرنېشنل له طالبانو غوښتي، هغه څه چې دې سازمان د جنسیت پر اساس سیستماتیکه جنسیتي ځورونه بللې او ټول هغه فرمانونه او محدودیتونه چې واک ته د دوی له راهیسې پر ښځو لګول شوي بېرته واخلي.

دې سازمان همدارنګه غوښتنه کړې چې ښځو او نجونو ته دې اجازه ورکړل شي چې له خپلو بشري حقونو څخه کار واخلي.

د طالبانود حکومت د نوي فرمان له مخې، د سې شنبې له ورځې د افغانستان په ټولو د طبي زده‌کړو په انسټېټیوټونو کې ښځینه زده‌کونکې له زده‌کړو منع شوي دي.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی ریچارډ بینېټ وایي، په افغانستان کې له مجازاتو د معافیت فرهنګ باید پای ته ورسول شي.

بینېټ دغه څرګندونې پرون سې شنبې د هالنډ په هاګ ښار کې په افغانستان کې د بشري حقونو د روان وضعیت په اړه د ازادي راډیو د خبریال د پوښتنې په ځواب کې وکړې.

هغه وویل: "په اوس وخت کې هلته ( افغانستان) کې د معافیت فضا خپره ده او هرڅه چې ترسره کېږي، ورسره حساب نه کېږي. دغه حالت باید پای ته ورسول شي او باید حساب وشي. هغه هم داسې مهال چې په افغانستان کې په ځانګړې توګه ښځې او نجونې، مذهبي او قومي ډلې جنسیت بدلي، خبریالان، د مدني ټولنې غړي او د بشري حقونو فعالان سخت تر فشار لاندې دي."

دغه څرګندونې داسې مهال کېږي چې تېره اوونۍ د نړۍ شپږو هېوادونو په افغانستان کې د ښځو له حقونو څخه د سرغړونو قضیه په هاګ کې د جرمونو نړیوالې محکمې ته وړاندې کړه.

د دې محکمې لوی څارنوال کریم خان د دوشنبې په ورځ وویل چې ډېر ژر به د طالب چارواکو د نیولو حکم صادر کړي.

د طالبانو حکومت په تېرو څه باندې درېیو کلونو کې پر ښځو او نجونو سخت محدودیتونه لګولي چې د بشري حقونو د فعالانو په وینا په نړۍ کې یې ساری نه لیدل کېږي.