په خوست کې یو ځل بیا د ځايي چارواکو، امنیتي ادارو او د افغانستان بانک د کارکوونکو لخواد افغانیو د رایجولو لپاره هڅې پیل شوې دي.

خوست له هغو ولایتونو ده، چې خلک يې له شاوخوا ۲۸ کلونو راهیسې کلداره کاروي او د خلکو او سوداګرو اصلي سرمایه يې هم په کلدارو ده.

که څه هم پخوا څو ځلې حکومت د افغانیو د رایجولو هڅې کړي، خومسوولین وايي، دا ځل د افغانیو ترویج ځکه اسان دي، چې دوه کلدارې په یوه افغانۍ تبادله کیږي او دوکاندارن هم ډیری توکي له کابل او نورو ولایتونو په افغانیو رانیسي.

په خوست کې دا ځل د افغانیو د رایجولو لپاره حکومتي مسوولینو د ښار په ټولو عبوري او داخلیدونکو دروازو کې صرافان توظیف کړي، چې خلکو ته د دوی د کلدارو په عوضافغانۍ ورکړي.

خلک او سورلۍ له ګاډو د پولیسو لخوا راکوزیږي او خپلې پیسې افغانیو ته اړوي.

ددې په خوا کې حکومتي مسوولینو لدې بهیره څارنه چټکه کړې او هم يې په ښار او اطرافو کې د افغانیو د کارونې، د اړتیا او ګټې په اړه عامه پوهاوی پیل کړی دی.

د خوست د والي ویاند طالب منګل پدې اړه مشال راډیو ته وویل: "په خوست کې د افغانیو د ترویج پروسه پیل شوې ده، د ولسوالیو په لویو لارو او د خوست ښار په عبوري دروازو او د ښار په منځ کې هغه څوک چې راځي د پولیسو لخوا ښکته کیږي، دوی صرافانو ته معرفي کېږي، کلدارې ورکوي او افغانۍ ترلاسه کوي، ټولو امنیتي ارګانونو ته په جدیت هدایت شوی، چې د افغانیو د رایجولو لپاره مبارزه وکړي، ټول ولسونه راسره همکاره دي او د دې پروسې کلک ملاتړ کوي."

د خوست اوسیدونکي وايي، افغانۍ د دې وطن خپله سیکه ده، خو شرط دادی چې په اول ګام کې په ښارونو کې مروجه شي.

د خوست درې تنه اوسیدونکي محمود، حاجي غفار او حاجي بخت محمد وايي، په کلدارو راکړه ورکړه باندې د خلکو تاوان دی، ځکه نن سبا سوداګر او دوکانداران توکي او شيان په کابل او نورو ولایتونو کې په افغانیو اخلي او کله چې یو ځل کلداره اخلي او بیا يې افغانیو ته اړوي، نو دوه وارې تاواني کیږي.

دوی زیاتوي، کچیرې د افغانیو د رایجولو لپاره د افغان حکومت اراده پیاوړي وي، نو باید په ټولو يې یو شان عملي کړي.

په سویل ختیز زون کې د افغانستان بانک چارواکي وايي، چې د افغانیو د رایجولو پروسه څوارلس کاله مخکې پیل شوې وه او چا به چې سرغړونه کوله، نو هغوی به نقدي جریمه کېدل، دې کار لس کاله وخت ونیو، خو دا پروسه د فساد ښکار شوه او خلکو ورڅخه سوء استفادې وکړې.

په سویل ختیز زون کې د افغانستان بانک مسوول معلم شاه نیکیار وايي، د خوست خلک چې سرمایه يې کلدارې ده، باید په افغانیو باندې يې بدله کړي.

دی زیاتوي، که چیرې خلک لدې فرصته ګټه وانخلي، نو نور به هم تاواني شي.

په کابل کې د ایران سفیر علي رضا بیکدلي وایي، د ایران او افغانستان ترمنځ د ماهیرود په نوم سرحدي سړک د رغولو چارې به سږ کال بشپړې شي.

په کابل کې د ایران سفارت پرون شنبه پر خپله ایکس پاڼه ولیکل چې د ایران یوه اقتصادي پلاوي د دغه سړک کار له نژدې کتلی دی.

یاد سړک د ایران د شمالي خراسان ولایت ماهیرود سیمه د فرا له ولایت سره نښلوي.

د ایران سفیر ویلي، د دغې لارې په جوړېدو به د افغانستان او ایران سوداګریزې اړیکې لا پياوړې شي.

تر دې یوه ورځ مخکې د ایران د بهرنیو چارو وزارت مرستیال رسول مهاجر د یوه پلاوي په مشرۍ فرا ولایت ته تللی و او هلته یې د طالبانو له والي سره د دواړو هېوادونو د اقتصادي او سوداګریزو اړیکو پر پراختیا خبرې کړې وې.
ایران د سیمې د هغو هېوادونو له ډلې دی چې طالبانو سره غیر رسمي تعامل لري او طالبان هم ایران خپل ستراتیژیک ګاونډی بولي.

طالبانو نن دیارلس کسان د پنځو ښځو په ګډون په خوست او جوزجان کې په درو وهلي دي.

د طالبانو سترې محکمې نن خبر ورکړ چې دا کسان د نامشروع اړیکو، له کور څخه د تېښتې او دې ته ورته جرمونو له مخې هر یو له پنځه دیرشو تر نهه دیرش درو وهل شوي او له دوو تر پنځو کلونو په بند محکوم شوي دي.

د تیرو دریو کلونو په ترڅ کې طالبانو اووه سوه اته نوي تنه د یوسل او څلویښت ښځو په شمول په افغانستان کې په درو وهلي دي.

ملګروملتونو، د بشري حقونو ډلو او د نړۍ بېلابېلو هیوادونو په پرله پسې ډول له طالبانو غوښتي چې دا بهیر ودروي.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپورورکونکی ریچارډ بنیټ وايي، د طالبانو له خوا مجرمینو ته په علني ډول سزا ورکول له نړیوالو قوانیو ښکاره سرغړونه ده.

بینټ پرون جمعه د (اپریل۱۱مه) پر خپلې ایکس پاڼې په بادغیس، نیمروز او فراه ولایتونو کې په علني توګه د څلور کسانو اعدام غندلی او له طالبانو يې غوښتي چې د دغه ډول سزاګانو پلي کیدل ژر تر ژره ودروي.

د طالبانو حکومت پرون په بادغیس، نیمروز او فراه کې څلور کسان اعدام کړل.

د اعدام شویو کسانو د هویت او جرمونو په اړه جزیات خپاره شوي نه دي.

دا څلور اعدامونه د طالبانو له خوا د کابل تر نیولو وروسته په تیرو نژدې څلورو کلونو کې د یوې ورځې په ترڅ کې د اعدامونو تر ټولو لوړه شمیر دی.

د فرانسې خبري اژانس په وینا، له دې اعدامونو سره د طالبانو د واکمنۍ له راستنېدو راهیسې په عام محضر کې د اعدام شویو نارینه وو شمېر ۱۰ ته ورسېد.

د جمعې په ورځ په افغانستان کې د څلورو کسانو له اعدام وروسته، په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه پلاوي (یوناما) وویل چې د مرګ سزا د ژوند له اساسي حق څخه سرغړونه ده.

د دې اعدامونو د خبر له خپریدو څو ساعته وروسته، یوناما د دې سزا د سمدستي پای ته رسولو غوښتنه وکړه.

طالبانو د جمعې په ورځ په بادغیس، نیمروز او فراه ولایتونو کې څلور کسان په عام محضر کې اعدام کړل.

دا د طالبانو له خوا د کابل تر نیولو وروسته په تیرو نژدې څلورو کلونو کې د یوې ورځې په ترڅ کې د اعدامونو تر ټولو لوړه شمیره ده.

د فرانسې خبري اژانس په وینا، له دې اعدامونو سره د طالبانو د واکمنۍ له راستنېدو راهیسې په عام محضر کې د اعدام شویو نارینه وو شمېر ۱۰ ته ورسېد.

د جرمني نوی حکومت پلان لري چې افغانستان ته د هغو افغانانو د ایستلو لړۍ پراخه کړي چې قانوني اسناد نه لري.

د مسیحي ډیموکرات او مسیحي سوسیال ګوندونو د پارلماني ډلې مشر تورستن فرای د جرمني « بیلد» ورځپاڼې ته ویلي دي چې افغانستان او سوریې ته به د کډوالو د بیرته ستنولو لړۍ چټکه شي. ښاغلي فرای زیاته کړه چې پروسږکال په اوړي کې د یوشمیر کډوالو د ایستلو تجربې وښودله چې دا کار ممکن دی.

جرمني رسنیو د پنجشنبې په ورځ راپور ورکړ چې په دغه هیواد کې دوه لکه څلویښت زره داسې کډوال شته چې اسناد نه لري.

د ښاغلي فرای په وینا غیرقانوني کډوال باید په هر ډول چې کیږي له جرمني ووځي او غوره به دا وي چې لومړی په خپله خوښه ولاړ شي.

په دغو غیرقانوني کډوالو کې لویه برخه د افغانستان دي.

د بښنې د نړیوال سازمان نن د افغانستان په دریو ولایتونو کې په عام محضر کې د څلورو کسانو پر اعدام خواشني څرګنده کړه.

د بښني د نړیوال سازمان د جنوبي اسیا د برخې دفتر په ایکس پاڼه کې نن لیکلې دي چې په نیمروز، فراه او بادغیس کې د طالبانو له لورې په عام محضر کې د څلورو کسانو اعدام له بشري حقونو څخه د سرغړونو ادامه ده.

دغه دفتر زیاتوي چې د طالبانو چارواکي د بشري حقونو نړیوال قوانین په بشپړ ډول په بې پروایي سره تر پښو لاندې کوي.

له نژدې څلورو کلونو راهیسې چې طالبانو کابل نیولی دی دا په یوه ورځ کې د اعدام تر ټولو لوړه شمیره ده.

بریټانیايي رسنۍ وايي، د لیسټر محکمې د فرشتې جامي په نوم ۳۶کلنې افغانې ښځې ته د عمري بند سزا اورولې.

هغه د بریټانیا د ترهګرۍ ضد د اساسي قانون د پنځمې ماده پر بنسټ، د ترهګریزو اعمالو د ترسره کولو د مقدماتي کړنو په تور په دوو موادو کې مجرمه پیژندل شوې ده.

د بریټانیوي رسنیو د راپورونو له مخې، دغې افغان اصله بریټانیوۍ ښځې تیرکال ځان او خپلو ماشومانو لپاره افغانستان ته یوه طرفه د سفر ټکټونه کړي وو، او غوښتل يې د داعش خراسان څانګې سره په افغانستان کې یوځای شي.

د پولیسو د معلومات له مخې، د هغې له کوره نغدې پیسې هم ترلاسه شوې وې.

د فرشتې جامي له نیولو وروسته پولیسو په یوې اعلامیه کې ویلي و، دا شواهدي يې موندلي چې ښيئ هغې د ۲۰۲۲ او ۲۰۲۴ کلونو ترمنځ پر ټولنیزو رسنیو سخت دریځه او تاوتریخوالي ته هڅونکې متحوا خپره کړې ده.

د بریټانیايې امینتي چارواکو د فرشتې جامي محکومیدل د ترهګرۍ د مخنیوي په برخه کې یو ښه اقدام بللی دی.

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، په افغانستان او پاکستان کې د پولیو یا ګوزڼ ویروس د وحشي ډول مثبتې پېښې زیاتې شوي دي.

د دې سازمان بیړنۍ کمیټې د پولیو ویروس په اړه له خپلې ۴۱مه ناستې وروسته پرون پنجشنبې یوه اعلامیه خپره کړې چې په کې راغلي، " په ۲۰۲۴ کال کې د پولیو ویروس د وحشي ډول مثبتې پېښې څلور برابره په افغانستان او دولس برابره په پاکستان کې زیاتې شوي دي".

د اعلامیې له مخې، په تیر۲۰۲۴ کال کې په ټوله نړۍ کې د پولیو وحشي ډول ټولټال ۹۹ مثبتې پېښې ثبت شوي چې درې يې په افغانستان او ۳۶ يې په پاکستان کې وې.

په اعلامیه کې تیرکال د افغانستان جنوبي ولایتونه او د پاکستان خیبرپښتونخوا، سند او بلوچستان ایالتونو هغه سیمې یاد شوي چې د پولیو ویروس له جدي ګواښ سره مخ وې.

د روغتیا نړیوال سازمان په افغانستان کې د پولیو لپاره د کور په کور واکسین د کمپاین پر نشتون هم انديښنه ښودل ده.

د دې سازمان په ټکو، د افغانستان او پاکستان ترمنځ د افغان کډوالو تګ راتګ د پولیو ویرووس د خپریدو یو عمده لامل دی.

د طالبانو حکومت د روغتیا نړیول سازمان نویو شمیرو ته غبرګون ښودلی نه دی.

پولیو یا ګوزڼ هغه ویروسي ناروغي ده چې له پنځو کلونو کم عمره ماشومان پرې اخته کېږي.

دا وېروس د انسان رګونو ته له ننوتو وروسته په څو ساعتونو کې په بشپړه توګه د ماشوم فلج کېدو لامل کېدای شي.

د پولیو ویروس د ماشومانو د فلج سربیره د مرګ سبب هم کیږي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز وايي، د طالبانو حکومت په جوزجان، زابل او پروان ولایتونو کې د ژوندیو موجوداتو د انځورونو پر خپرولو بندیز لګولی دی.

د دې مرکز د اعلامیې له مخې، د طالبانو د حکومت د امربالعمروف او نهی النمکر وزارت په دغو دریو ولایتونو کې له رسنیو غوښتي چې د ژوندیو موجوداتو انځورونو دې نور نه خپروي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز په اعلامیه کې وړاندې راغلي، دوی پر رسنیو د محدودیتونو زیاتیدو ته انديښمن دي.

د طالبانو حکومت له دې وړاندې په یو شمیر ولایتونو کې رسنیو ته امر کړی و چې د ژوندیو موجوداتو انځورونه دې نه خپروي.

د رسنیو د ملاتړ سازمانونه وايي، د طالبانو دا محدودیتونه دقیقو اطلاعاتو ته د خبریالانو او عام خلکو لاسرسی محدودي.

د طالبانو حکومت وايي، نن جمعه په بادغیس او نیمروز ولایتونو کې درې کسان اعداموي.

د طالبانو د سترې محکمې ویاند عبدالرحیم راشد پرون پنجشنبې پر خپلې ایکس پاڼې لیکلي و، "نن جمعه دوه تنه په بادغیس او یو بل تن په نمیروز کې اعدامیږي".

د طالبانو سترې محکمې د دغو دریو کسان د هویت په اړه جزیات خپاره کړي نه دي.

طالبان دا اعدامونه په داسې حال کې کوي چې ملګرو ملتونو او د بشري حقونو بېلابېلو ادارو له طالبانو غوښتي چې په عام محضر کې دغه ډول سزاوې و دروي، خو طالبانو بیا د دې کار ننګه کړې ده.

واک ته د طالبانو له بیا رسېدو وروسته په فراه، غزني، لغمان، پکتیا او څو نورو ولایتونو کې د اعدام علني حکمونه عملي شوي چې پراخ نړیوال غبرګونونه یې پارولي دي.

نړیوال سازمانونه دا ندیښنه هم څرګندوي چې محکوم شوي کسان مدافع وکیل ته لاسرسی نه لري او په قضیو کې يې د بشپړ عدالت ډاډ نشته.

پر اعدام سربیره نژدې هره ورځ د طالبانو محکمې خلکو ته تعزیري علني سزاوې هم ورکوي.