په خوست کې یو ځل بیا د ځايي چارواکو، امنیتي ادارو او د افغانستان بانک د کارکوونکو لخواد افغانیو د رایجولو لپاره هڅې پیل شوې دي.

خوست له هغو ولایتونو ده، چې خلک يې له شاوخوا ۲۸ کلونو راهیسې کلداره کاروي او د خلکو او سوداګرو اصلي سرمایه يې هم په کلدارو ده.

که څه هم پخوا څو ځلې حکومت د افغانیو د رایجولو هڅې کړي، خومسوولین وايي، دا ځل د افغانیو ترویج ځکه اسان دي، چې دوه کلدارې په یوه افغانۍ تبادله کیږي او دوکاندارن هم ډیری توکي له کابل او نورو ولایتونو په افغانیو رانیسي.

په خوست کې دا ځل د افغانیو د رایجولو لپاره حکومتي مسوولینو د ښار په ټولو عبوري او داخلیدونکو دروازو کې صرافان توظیف کړي، چې خلکو ته د دوی د کلدارو په عوضافغانۍ ورکړي.

خلک او سورلۍ له ګاډو د پولیسو لخوا راکوزیږي او خپلې پیسې افغانیو ته اړوي.

ددې په خوا کې حکومتي مسوولینو لدې بهیره څارنه چټکه کړې او هم يې په ښار او اطرافو کې د افغانیو د کارونې، د اړتیا او ګټې په اړه عامه پوهاوی پیل کړی دی.

د خوست د والي ویاند طالب منګل پدې اړه مشال راډیو ته وویل: "په خوست کې د افغانیو د ترویج پروسه پیل شوې ده، د ولسوالیو په لویو لارو او د خوست ښار په عبوري دروازو او د ښار په منځ کې هغه څوک چې راځي د پولیسو لخوا ښکته کیږي، دوی صرافانو ته معرفي کېږي، کلدارې ورکوي او افغانۍ ترلاسه کوي، ټولو امنیتي ارګانونو ته په جدیت هدایت شوی، چې د افغانیو د رایجولو لپاره مبارزه وکړي، ټول ولسونه راسره همکاره دي او د دې پروسې کلک ملاتړ کوي."

د خوست اوسیدونکي وايي، افغانۍ د دې وطن خپله سیکه ده، خو شرط دادی چې په اول ګام کې په ښارونو کې مروجه شي.

د خوست درې تنه اوسیدونکي محمود، حاجي غفار او حاجي بخت محمد وايي، په کلدارو راکړه ورکړه باندې د خلکو تاوان دی، ځکه نن سبا سوداګر او دوکانداران توکي او شيان په کابل او نورو ولایتونو کې په افغانیو اخلي او کله چې یو ځل کلداره اخلي او بیا يې افغانیو ته اړوي، نو دوه وارې تاواني کیږي.

دوی زیاتوي، کچیرې د افغانیو د رایجولو لپاره د افغان حکومت اراده پیاوړي وي، نو باید په ټولو يې یو شان عملي کړي.

په سویل ختیز زون کې د افغانستان بانک چارواکي وايي، چې د افغانیو د رایجولو پروسه څوارلس کاله مخکې پیل شوې وه او چا به چې سرغړونه کوله، نو هغوی به نقدي جریمه کېدل، دې کار لس کاله وخت ونیو، خو دا پروسه د فساد ښکار شوه او خلکو ورڅخه سوء استفادې وکړې.

په سویل ختیز زون کې د افغانستان بانک مسوول معلم شاه نیکیار وايي، د خوست خلک چې سرمایه يې کلدارې ده، باید په افغانیو باندې يې بدله کړي.

دی زیاتوي، که چیرې خلک لدې فرصته ګټه وانخلي، نو نور به هم تاواني شي.

د طالبانو د حکومت د دفاع وزارت د پاکستان د پوځ هغه ادعا رد کړه چې ګنې د هند پوځ پر افغانستان توغندویي برید کړی دی.

د طالبانو پلوي رسنۍ حریت راډیو د دفاع وزارت د ویاند عنایت الله خوارزمي له قوله خبر ورکوي چې نوموړی وايي، د افغانستان پر خاوره د هند توغندیر برید په اړه ادعاوې حقیقت نه لري.

د پاکستان د پوځ ویاند جنرال احمدشریف نن ادعا وکړه چې هند پر دې هېواد د راکټي حملو په دوام د افغانستان پر لور هم څو توغندي ویشتلي دي خو هند هم دا اعا رد کړه. د هندي رسنیو د راپورونو له مخې په بهرنیوچارو کې د هند د دولت وزیر ویکرم مسري دا یوه بې مفهومه ادعا بللې، ویلي یې دي د افغانستان خلک ډېر ښه پوهېږي چې په تېر یوه نیم کال کې یې کوم هېواد پر وګړو او تاسیساتو حملې کړې دي. د هند پوځ هم دا ادعا رد کړې ده.

د آزادۍ راډیو مشال څانګې د خیبرپښتونخوا مرکز پېښور ښار ته نژدې د یوې چاودنې خبر ورکړ. د مشال خبریال ویلي چې نن سهار وختي شاوخوا درې بجې د یوې چاودنې په غږ له خوبه راویښ شو او ورپسې د ډزو غږونه واورېدل شول چې نژدې یو ساعت یې دوام وکړ.

د مشال راډیو خبر زیاتوي چې خلک د چاودنې د غږ په اورېدو له خپلو کورونو راووتل. هند او پاکستان په تېرو دریو ورځو کې پر یوبل حملې کړې دي.

د هند او پاکستان ترمنځ کړکېچ وروسته له هغه پیل شو چې د هندي کشمیر په پهلګام سیمه کې د وسله والو په برید کې ۲۶ تنه سیلانیان چې ډېری هندوان وو، ووژل شول. نوې ډيلي پر پاکستان تور لګولی چې د دې وسله والو ملاتړ کوي خو اسلام آباد دا تور رد کړی دی.

د افغانستان د خبریالانو مرکز په غزني ولایت کې د خوشال راډیو په نوم د یوې سیمه ایزې رسنۍ د مسوول مدیر، سلیمان راحل د نیول کېدو خبر ورکوي.

د خبریالانو دا مدافع ټولنه وايي چې راحل د غویي یا ثور په ۱۵مه په غزني ښار کې د استخباراتو د کارکوونکو له خوا ونیول شو خو علت یې معلوم نه دی.

د افغانستان د خبریالانو مرکز په غزني کې د طالبانو پر سیمه ایزو چارواکو غږ کړی چې ښاغلی راحل سمدستي او بې له قیدو شرطه خوشې کړي.

په تېره یوه اونۍ کې دا د خبریالانو د نیولو څلورمه پېښه ده. د تېرې دوشنبې او سه شنبې په ورځو د تخار ولایت په مرکز تالقان ښار کې هم درې تنه خبریالان نصرت الله ابراهیمي، منیر هدف او اسدالله تیمور ونیول شول.

د افغانستان د خبریالانو د مرکز د معلوماتو له مخې اوس مهال ۱۳ تنه خبریالان او د رسنیو کارکوونکي یا د طالبانو د حکومت په توقیف ځایونو کې دي او یا په حبس محکوم شوي.

هند د پاکستان هغه ادعا رد کړې ده چې ګنې هندي پوځ پر افغانستان توغندي ویشتلي دي.

د پاکستان د پوځ ویاند جنرال احمدشریف نن ادعا وکړه چې هند پر دې هېواد د راکټي حملو په دوام د افغانستان پر لور هم څو توغندي ویشتلي دي خو د هندي رسنیو د راپورونو له مخې په په بهرنیوچارو کې د هند د دولت وزیر ویکرم مسري دا یوه بې مفهومه ادعا بللې او وايي، د افغانستان خلک ډېر ښه پوهېږي چې په تېر یو نیم کال کې یې کوم هېواد پر وګړو او تاسیساتو حملې کړې دي.

د هند پوځ هم دا ادعا رد کړې ده.

د طالبانو حکومت تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي خو د آزادۍ راډیو د مشال څانګې نن د خیبرپښتونخوا مرکز پېښور ته نژدې د یوې چاودنې خبر ورکړ. د مشال خبریال ویلي چې نن سهار وختي شاوخوا درې بجې د یوې چاودنې په غږ له خوبه راویښ شو او ورپسې د ډزو غږونه واورېدل شول چې نژدې یو ساعت یې دوام وکړ.

د مشال راډیو خبر زیاتوي چې خلک د چاودنې د غږ په اورېدو له خپلو کورونو راووتل. هند او پاکستان په تېرو دریو ورځو کې پر یوبل حملې کړې دي.

د هند او پاکستان ترمنځ کړکېچ وروسته له هغه پیل شو چې د هندي کشمیر په پهلګام سیمه کې د وسله والو په برید کې ۲۶ تنه سیلانیان چې ډېری هندوان وو، ووژل شول. نوې ډيلي پر پاکستان تور لګولی چې د دې وسله والو ملاتړ کوي خو اسلام آباد دا تور رد کړی دی.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت ویلي چې امنیت او ثبات د ټولې سیمې په ګټه بولي، له دواړو خواوو یې غوښتي دي چې له زغم څخه کار واخلي او خپلې ستونزې د ډيپلوماسۍ او خبرو له لارې حل کړي.

د پاکستان د پوځ ویاند جنرال احمدشریف نن ادعا وکړه چې هند پر دې هېواد د راکټي حملو په دوام د افغانستان پر لور هم څو توغندي ویشتلي دي.

د طالبانو حکومت تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي خو د آزادۍ راډیو د مشال څانګې نن پېښور ته نژدې د یوې چاودنې خبر ورکړ. د مشال خبریال ویلي دي چې نن سهار وختي شاوخوا درې بجې د یوې چاودنې په غږ له خوبه راویښ شو او ورپسې د ډزو غږونه واورېدل شول چې نژدې یو ساعت یې دوام وکړ.

د مشال راډیو خبر زیاتوي چې خلک د چاودنې د غږ په اورېدو له خپلو کورونو راووتل. هند او پاکستان په تېرو دریو ورځو کې پر یوبل حملې کړې دي.

د هند او پاکستان ترمنځ کړکېچ وروسته له هغه پیل شو چې د هندي کشمیر په پهلګام سیمه کې د وسله والو په برید کې ۲۶ تنه سیلانیان چې ډېری هندوان وو، ووژل شول. نوې ډيلي پر پاکستان تور لګولی چې د دې وسله والو ملاتړ کوي خو اسلام آباد دا تور رد کړی دی.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت ویلي چې امنیت او ثبات د ټولې سیمې په ګټه بولي، له دواړو خواوو یې غوښتي دي چې له زغم څخه کار واخلي او خپلې ستونزې د ډيپلوماسۍ او خبرو له لارې حل کړي.

د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت وايي، ډېر ژر به د افغانستان، ایران او هندوستان ترمنځ د چابهار بندر په اړه درې‌اړخیزه ناسته جوړه شي.

دغه وزارت په یوه خبرپاڼه کې، چې پرون د افغانستان کورنیو رسنیو خپره کړې، ویلي چې د صنعت او سوداګرۍ سرپرست وزیر نورالدین عزیزي په کابل کې د ایران له سرپرست سفیر علیرضا بیکدلي سره کتلي، څو د چابهار بندر په اړه د راتلونکې درې‌اړخیزې ناستې، د فراه – میل ۷۸ سړک د پروژې د پیل، د خواف – هرات په رېللارې کې د پانګونې، او د ماهیرود له لارې د سوداګرۍ د پراخېدو په اړه خبرې وکړي.

په چابهار بندر کې، چې افغان سوداګر یې د پاکستان د بندرونو متبادل بولي، هند پانګونه کړې او امریکا پر ایران له خپلو بندیزونو په دې خاطر معاف کړی و، چې له افغانستان سره مرسته وشي خو د ولسمشر ټرمپ حکومت په وروستیو کې اعلان وکړ چې له بندیزونو څخه د چابهار بندر استثنا پای ته رسوي.

په همدې حال کې ایران وايي چې له چابهار بندر څخه تر زاهدان ښار پورې په یو نیم کال کې ریللار جوړوي.

پر ډیورند کرښه د کورمې او پکتیا ترمنځ د خرلاڅۍ لار له اووه میاشتني ځنډ وروسته د سوداګرۍ لپاره پرانیستل شوه.

د خرلاڅۍ د سوداګرو د ټولنې مشر سیدمُبین حسین پرون (جمعه) د ازادي راډیو مشال څانګې ته وویل چې د مې له اتمې نېټې راهیسې د پاکستان له لوري افغانستان ته د سبزیو او نورو موټرو تګ پیل شوی دی.

پاکستان په کورمه کې د ۲۰۲۴ کال په سیپټمبر کې د فرقوي نښتو تر پیلېدو وروسته د خرلاڅۍ - پکتیا لاره تړلې وه.

له دې کبله د دواړو خواوو سوداګرو ته ډېر مالي تاوان اوښتی خو په ځانګړي ډول د کورمې اوسیدونکي، چې ډېره موده یې په محاصره کې تېره کړه، له سختو کړاوونو سره مخامخ شول.

د کورمې ځینو سوداګرو د مې پر نهمه له مشال راډیو سره په خبرو کې د خرلاڅۍ لارې پر بيا پرانیستو خوښي ښکاره کړه او د دواړو خواوو له حکومتونو یې وغوښتل چې لارې دې پرانیستې وساتي ځکه چې له دې سره د ډیورنډ کرښې دواړو غاړو ته د پرتو خلکو روزګار تړلی دی.

پر ډيورنډ کرښه، پکتيا ته تللې د خرلاڅۍ لاره په داسې حال کې پرانیستل شوې ده چې د مې پر څلورمه د کورمې تاجرانو غوښتنه کړې وه چې یاده لاره دې ژر تر ژره پرانیستل شي.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړی استازی محمد صادق په افغانستان کې د طالبانو د حکومت له چارواکو سره د خبرو لپاره کابل ته رسېدلی دی.
دا خبر د نوموړي پر ایکس/ پخواني ټویټر پاڼه خپور شوی او ویل شوي چې نوموړی به کابل ته د دې سفر په لړ کې له "افغان چارواکو سره مهمې غونډې" وکړي.
دا چې دا غونډې به له چا سره وي او په کومو مسایلو به پکې خبرې کېږي، جزییات نه دي ورکړل شوي.
خپله د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت هم تر اوسه کابل ته د صادق خان د ورتګ په اړه څه نه دي ویلي.
دا پاکستاني استازی داسې مهال کابل ته سفر کوي، چې د هند او پاکستان ترمنځ کړکېچ په زیاتېدو دی. په کابل کې واکمنو طالبانو ظاهراً په دې کړکېچ کې خپل ځان بې‌پرې نیولی او له دواړو خواوو یې د زغم او ډیپلوماسۍ له لارې د مسایلو د هواري غوښتنه کړې.
وروستیو څو اونیو کې د طالبانو د حکومت او پاکستاني لوري ترمنځ تماسونه زیات شوي دي. د اپریل په نولسمه نېټه د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار کابل ته تللی و او هلته یې د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره په یو لړ مسایلو خبرې کړې وې.

د ایران د بشري حقونو یو سازمان ویلي، چې په دې هېواد کې یو افغان بندي اعدام شوی دی.
یاد سازمان چې د پنجشنبې په ورځ، د ثور ۱۸مه، په یو راپور کې وویل، چې یو تن افغان د هغو اوو تنو بندیانو په ډله کې دی، چې د نشه‌يي موادو د قاچاق په جرم د تېرې یکشنبې په ورځ اعدام شوي.
د ایران د بشري حقونو سازمان، چې له هېواده بهر فعالیت کوي، وايي د دې بندیانو د اعدام حکمونه د بیرجند ښار په مرکزي زندان کې په پټه توګه عملي شوي دي.
د اعدام شوي افغان زنداني هویت علیرضا لالوزایی یاد شوی دی.
دغه سازمان تر دې مخکې هم راپور ورکړی و، چې دوه نور افغان بندیان د تېرې اونۍ په جریان کې د کرج ښار په قزل حصار زندان کې اعدام شوي دي.
د ایران د بشري حقونو د سازمان د معلوماتو له مخې، په روان میلادي کال کې د لومړیو څلورو میاشتو پر مهال په ایران کې د اعدام شویو کسانو شمېر د تېر کال د همدې مودې په پرتله ۷۵ سلنه زیات شوی دی.

د ننګرهار ولایت کې د سختو بادونو او بارانونو له امله یو کس وژل شوی او ۳۲ تنه نور ټپیان شوي دي.
دا خبره د افغانستان کورنیو رسنیو د سیمه‌ییزو طالب چارواکو له قوله کړې ده.
په ننګرهار کې د طبیعي پېښو سره د مبارزې رییس سیف‌الله خالد ویلي، ټپیان روغتون ته انتقال شوي چې له ډلې یې ۲۸ تنه تر درملنې وروسته رخصت شوي او ۴ تنه نور لا هم تر درملنې لاندې دي.

د ننګرهار یو شمېر اوسېدونکو ازادي راډیو ته ویلي چې د پنجشنبې په ورځ دوی د سختو بادونو او باران شاهد وو.

د طالبانو د ځایي چارواکو په وینا، د دې توفان په نتیجه کې دوه د مخابراتو پایې او ګڼ شمېر ونې راغورځېدلې، د یو شمېر خلکو د لمریزې برېښنا هېندارې یې ماتې کړي او همدارنګه یې د ننګرهار په بېلابېلو سیمو کې نور مالي زیانونه هم اړولي دي.

تېر کال د سرطان په میاشت کې هم د ننګرهار په شمول یو شمېر ولایتونه، د توندو بادونو، باران او سېلونو شاهدان وو، چې د طالبانو د حکومت د شمېرو له مخې، ۵۲ کسان پکې وژل شوي وو.

افغانستان د اقلیمي بدلونونو پر وړاندې له لسو ډېر زیان‌منو هېوادونو څخه شمېرل کېږي.

د طالبانو د کانونو او پیترولیم وزارت وایي چې د ټاپي پایپ‌لاین به د روان ۲۰۲۵ کال تر پایه هرات ښار ته ورسېږي.

د دغه وزارت ویندوی همایون افغان پرون (پنجشنبې) رسنیو ته وویل هرات ته د نللیکې له رسیدو وروسته به په دغه ښار کې د ګازو د وېش بهیر هم پیل شي.

د هغه په وینا، د پایپ‌لاین مسیر تر هرات پورې ۱۵۳ کیلومتره دی، چې له هغه څخه ۱۴ کیلومتره یې تر اوسه بشپړ شوی.

د ټاپي یا د ترکمنستان، افغانستان، پاکستان او هندوستان د ګازو پایپ‌لاین ټول اوږدوالی ۱٬۸۱۴ کیلومتره دی، او ټاکل شوې ده چې د ترکمنستان ګاز د افغانستان له لارې پاکستان او هند ته ولېږدوي.

دا نللیکه به له هرات، فراه، نیمروز، هلمند او کندهار ولایتونو څخه تېره شي. په افغانستان کې به د دغه پایپ لاین اوږدوالی ۸۱۶ کیلومتره وي.

د چهارشنبې په ورځ د طالبانو د باندنیو چارو وزارت وویل چې د دې وزارت سرپرست امیرخان متقي د ترکمنستان له بهرنیو چارو وزیر سره د ټاپي پروژې د کار د چټکتیا په اړه ټیلفوني خبرې کړي دي.