د امریکا متحده ایالاتو ولسمشر دونالد ټرمپ غواړي چې په ۲۰۱۹ میلادي کال کې د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره په سپینه ماڼۍ کې وګوري.

د ولسمشر ټرمپ د ملي امنیت سلاکار، جان بولټون وویل، دواړه ولسمشران به تر هغه وروسته سره وګوري چې د عدلیې وزارت په ۲۰۱۶ میلادي کال کې د امریکا د جمهوري ریاست په ټاکنو کې د روسیې د لاسوهنې په اړه خپله څېړنه بشپړه کړي.

بولټون پرون چهارشنبه په یوه خبرپاڼه کې دا خبره کړې ده.

خو د روسیې د جمهوري ریاست یوه چارواکي د سې شنبې په ورځ وویل چې پوتین منتظر دی چې له ټرمپ سره په هلسینکي کې د هغه د بحث پارونکې کتنې په اړه غوغا کمه شي بیا به له ټرمپ سره د بیا کتنې په اړه پرېکړه وکړي.

د فلیپین پخوانی ولسمشر رودریګو دوترتې Rodrigo Duterte د جرمونو د نړیوالې محکمې د حکم په اساس ونیول شو.

دوترتې د مخدرو موادو پرضد د عملیاتو پرمهال چې د ده د واکمنۍ پرمهال پیل شول او په ترڅ کې یې زرګونه کسان مړه او ټپیان شول، نیول شوی دی. نوموړی د بشريت پرضد په جنایت تورن شوی دی.

دوترتې نن (د مارچ ۱۱مه) له هانګ کانګ څخه تر راستنېدو وروسته د فلیپین په پلازمېنه مانیلا کې ونیول شو.

دی له ۲۰۱۶ کال څخه تر ۲۰۲۲ پورې د فلیپین ولسمشر و.

په دې موافقه کې اوربند او د سوریې په پوځ کې د دې ډلې- چې امریکا یې ملاتړ کوي، ګډون شامل دي.

د دې موافقې له مخې چې تطبیق به یې د روان میلادي کال په پای کې پیل شي له عراق او ترکیې سره د سوریې پر ټولو سرحدي لارو د حکومت ولکه ټینګېږي.

همداراز د دې هېواد زندانونه چې د اسلامي دولت ډلې یا داعش نژدې ۹۰۰۰ مشکوک غړي پکې بندیان دي، د حکومت تر ادارې لاندې راځي.

د سوریې کردان به هم د دې موافقې له مخې په خپله ژبه د تعلیم په ګډون چې د اسد د واکمنۍ پرمهال ممنوع و، د اساسي قانون په اساس خپل تثبیت شوي حقونه ترلاسه کړي او سلګونه زره کردان به چې د څوارلس کلنې کورنۍ جګړې پرمهال له خپلو مېنو وتلي وو، خپلو کورونو ته ستانه شي.

دا موافقه د سوریې لپاره یوه لویه بریا بلل کېږي او دې ته به امکان برابر کړي چې د سوریې ټول ځواکونه د هیات تحریر شام ډلې د مشر احمدشرع په مشرۍ د یو حکومت تر ادارې لاندې راولي.

د بشار الاسد په مشرۍ حکومت همدې ډلې په تېره ډسمبر میاشت کې نسکور کړ.

پاکستاني رسنیو راپور ورکړی چې امنیتي ځواکونو په بلوچستان ایالت کې له سلو ډېر کسان له هغه اورګاډي څخه ژغورلي دي چې بلوڅ بېلتون پالو پرون د دې ایالت په بولان ولسوالۍ کې ولجه کړ.

د امنیتي چارواکو د معلوماتو له مخې په ژغورل شویو کې ۳۱ ښځې او ۱۵ ماشومان هم شامل دي. امنیتي چارواکي وايي، د پاتې یرغملو د خلاصون لپاره عملیات روان دي.

وسله والو جنګیالیو پرون وویل، پر دې اورګاډي د برید پرمهال یې ۲۱۴ کسان یرغمل کړي دي.

د برید پړه د بلوڅ ازادي بښونکي پوځ په نوم ډلې منلې ده او ویلي یې دي چې پر اورګاډي له چاودنې وروسته یې ۳۰ امنیتي سرتېري وژلي دي. دې ډلې د پاکستان له زندانونو د خپلو بندیانو د خوشې کېدو غوښتنه کړې ده.

نوموړې ډلې دا هم ویلي دي چې د دولتي ځواکونو د عملیاتو پرمهال یې د پوځ یو ډرون هم ویشتلی دی. پاکستاني چارواکو ویلي چې د پوځي عملیاتو پرمهال ۱۶ تنه ترهګر وژل شوي دي.

د امریکا د بهرنیوچارو وزیر مارکو روبیو وايي، د امریکا او اوکراین ترمنځ د خبرو نتایجو ته هیله من دی. د سعودي عربستان په کوربه توب دا خبرې نن په جده کې په پام کې دي.

روبیو پرون دوشنبې هغو خبریالانو ته چې د سعودي عربستان په سفر کې د ده ملګرتیا کوي وویل، که دا مذاکرات په سم ډول پرمخ ولاړ شي، اوکراین کولای شي بیاهم د امریکا پر نورو مرستو تکیه وکړي.

د امریکا د بهرنیوچارو وزیر سعودي عربستان ته له رسېدو وروسته د سعودي له ولیعهد محمدبن سلمان سره وکتل.

د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زیلینسکي هم سعودي عربستان ته رسېدلی او ده هم پرون له بن سلمان سره وکتل خو په نننیو خبرو کې به ګډون ونه کړي.

په اوکراینې پلاوي کې د ولسمشر زیلینسکي د دفتر رییس اندرې یرماک د بهرنیو چارو وزیر اندرې سیبیها او دفاع وزیر رستم عمروف شامل دي او په پام کې ده چې نن به له امریکايي چارواکو سره خبرې وکړي.

په دې خبرو کې به په اوکراین کې د اوربند او سولې د موافقې د څرنګوالي په اړه بحثونه وشي.

په ملګروملتونو کې د امریکا دایمي استازې وايي، واشنګټن له طالبانو سره د اعتماد فضا نه شي جوړولای.

دوروتي شي دا څرګندونې بېګا شپه د افغانستان په اړه د ملګروملتونو د امنیت شورا غونډې ته د وینا پرمهال وکړې.

د شي په ټکو، "موږ نه شو کولای له هغې ډلې سره چې امریکایان په ناحقه نیسي، تروریستي ډلو ته د پناه ورکولو اوږد تاریخ لري او د افغانستان د خلکو حقونه او اساسي اړتیاوې له پامه غورځوي، د اعتماد فضا جوړه کړو. موږ غواړو د امنیت شورا له غړو سره د دې ټولیزې غوښتنې په برخه کې چې طالبان باید مسوولانه چلند وکړي ګډ کار ته دوام ورکړو ".

دې جګپوړې امریکایي چارواکې همداراز وویل چې متحدایالات د داعش ډلې د خراسان څانګې له پلوه اندېښنه لري او له طالبانو غواړي چې د تروریزم پرضد د مبارزې په برخه کې پر خپلو ژمن عمل وکړي.

مېرمن شي پر طالبانو هم غږ وکړ چې اجازه دې نه ورکوي چې افغانستان یوځل بیا د امریکا، د امریکا د متحدانو او نورو هېوادونو د امنیت د ګواښلو لپاره د تروریستي ډلو په خوندي ځای بدل شي. طالبانو له دې مخکې ویلي و، چې هېچا ته به اجازه ورنه کړي چې د افغانستان له خاورې د نورو هېوادونو پرضد کار واخلي. په ملګروملتونو کې د امریکا استازې پر افغان ښځو او نجونو د طالبانو ځپونکو اقداماتو ته هم اشاره وکړه، ویې ویل چې د افغانستان د روغتیايي زده کړو په انستیتیوتونو کې د ښځو پر تعلیم بندیز به ناوړه پایلې ولري.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو سرپرست وزیر امیرخان متفي عمان ته د سفر پرمهال پرون له خپل سیال بدر بن حمد البوسعیدي سره د دواړو هېوادو ترمنځ په سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو برخو کې د دوه اړخیزو اړیکو د پیاوړتیا په اړه خبرې کړي.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت بېګا په یوه بیان کې خبر ورکړ چې دې دوو چارواکو ویلي، د طالبانو حکومت او عمان د دوه اړخیزو اړیکو نوی پړاو پیلوي. په بیان کې د دې خبرو نور جزییات نه دي ورکړل شوي.

ښاغلی متقي د یکشنبې په ورځ د یوه پلاوي په مشرۍ عمان ته ولاړ.

د طالبانو حکومت تراوسه د هېڅ هېواد له خوا په رسمیت نه دی پېژندل شوی خو عمان له څو د ګوتو په شمار هېوادونو څخه دی چې د طالبانو له حکومت سره تعامل لري.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت د روان کال په وږي میاشت کې ویلي و، چې د عمان په پلازمېنه مسقط کې د افغانستان سفارت بیا پرانیستل شوی دی او چارې یې د طالبانو د حکومت استازی سمبالوي.

یو تازه راپور ښيي چې د نړۍ ډېری خلک ناولې هوا تنفس کوي او یوازې په سلو کې ۱۷ ښارونه د هوا د ککړتیا د مخنیوي اړوندې تګلارې په پام کې نیسي.

په سویس کې د دېره د هوا د کیفیت د څار نړیوال مرکز په یوه څېړنه کې چې نن (د مارچ ۱۱مه) خپره شوه د نړۍ په ۱۳۸ ښارونو کې د هوا د کیفیت د ارزونې له ۴۰ زره سټیشنونو څخه د ترلاسه شویو معلوماتو پربنسټ وايي د چاد، کانګو، بنګلدېش، پاکستان او هند هوا تر ټولو ډېره ناولې ده.

د راپور له مخې په هغو نهو ښارونو کې چې د هوا کیفیت یې تر ټولو خراب دی شپږ یې په هند کې دي او په سر کې یې شمال ختیځ بُرنیهات Byrnihat ښار دی.

څارونکي په دې باور دي چې د نړۍ د ښارونو د هوا د ککړتیا اصلي کچه ښايي تردې ډېره خرابه وي ځکه په ډېری ښارونو کې د هوا د کیفیت د معلومولو سټېشنونه نه شته.

په ملګروملتونو کې د هند دایمي سفیر وايي، هېواد به یې د روانو بشري مرستو پر بهیر سربیره په نژدې راتلونکي کې د افغانستان په پراختیایي پروګرامونو کې هم برخه واخلي.

پارواتانیني هریش د افغانستان په اړه د امنیت شورا بېګانۍ غونډې ته د وینا پرمهال د روان کال په پیل کې، په دوبی کې د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره د هند د بهرنیو چارو د وزیر ویکرم میسري لیدنې ته د اشارې په ترڅ کې وویل، هند طالبانو ته دا روښانه کړې ده چې ځینې مسایل په دوه اړخیزو اړیکي پورې تړلي دي او په افغانستان کې د نوې ډیلي د اوسنۍ ښکېلتیا بنسټ له خلکو سره اړیکي دي.

د ۲۰۲۱ کال له اګست میاشتې راهیسې چې طالبان بیا ځلې پر افغانستان واکمن شوي هند افغانستان ته ۲۵ ټنه بشري مرستې، ۵۰۰۰۰ ټنه غنم، ۴۰۰۰۰ لیتره کیمیاوي سره او څه باندې ۳۰۰ ټنه درمل او طبي تجهیزات لیږلي دي.

د خوړو نړیوال پروګرام WFP وايي، د تورخم د لارې د بندېدو له کبله د افغانستان لپاره د دې سازمان د مرستو لارۍ چې ۱۲۰۰مټریک ټن مواد پکې بار دي په تورخم او پېښور کې ایسار پاتې دي.

WFP په یوه بیان کې چې د ملګروملتو د بشري مرستو د همغږۍ پر ویبپاڼه خپور شوی ویلي، دا په داسې حال کې ده چې د افغانستان په ډېری ولایتونو، په تېره په لویدیځو او جنوبي سیمو کې د درنو بارانونونو او سېلابونو له کبله د ښځو او ماشومانو په ګډون د شاوخوا دېرش کسانو د مرګ ژوبلې راپورونه ورکړل شوي دي. د ملګروملتونو دا اړونده اداره زیاتوي چې د دوی څېړنې روانې دي څو د هغو خلکو شمېر معلوم کړي چې بشري مرستو ته اړتیا لري.

په هغه بیان کې چې د افغانستان په اړه د ملګروملتونو د امنیت شورا له بیګانۍ غونډې وروسته خپور شو فرانسې، ډنمارک، یونان، ګیانا، پاناما، جنوبي کوریا، سیرالیون، سلوونیا او برتانیا وویل چې په افغانستان کې ښځې او نجونې له ټولنیز ژوند څخه څنډې ته شوې دي او غږ یې خاموش شوی دی.

دې هېوادونو همداراز د جرمونو د نړیوالې محکمې هغه اقدام هم ستایلی دی چې د طالبانو د لوی مشر ملاهبت الله آخوندزاده د نیولو د حکم غوښتنه یې کړې.

دې او یوشمېر نورو هېوادونو له دې مخکې هم د افغان ښځو او نجونو په ملاتړ غږ اوچت کړی دی.