د امریکا متحدو ایالتونو د افغانستان د حکومت او وسله‎والو طالبانو ترمنځ د اوربند د غځولو لپاره د سعودي عربستان د وروستۍ غوښتنې ملاتړ وکړ.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاندې هیدرناورت پرون په یوه خپاره کړي بیان کې وویل چې متحده ایالات د زغم، پخلاینې، د شخړو د پای ته رسېدو او د بې ګناه کسانو د وینې د توئیدو د مخنیوي لپاره د نوي باب د پیلیدو لپاره د سعودي عربستان د دغې غوښتنې ملاتړ کوي او هغه د دې څرګندونه کوي چې دا هېواد د ترهګرۍ په وړاندې جګړه او هم د سیمه‎ییز امنیت او ثبات لپاره زموږ د ګډ هدف د ترلاسه کولو په هڅو کې مخکښ رول لوبوي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاندې پر ټولو اړخونو غږ وکړ چې په افغانستان کې د اوربند د غځولو او د سولې د رسمي خبرو د پیلیدو لپاره رغنده همکاري وکړي.

په هغه بیان کې چې د تېرې چهارشنبې په ورځ د سعودي عربستان حکومت خپور کړی و، د سعودي عربستان پاچا سلمان بن عبدالعزیز له طالبانو سره د افغان ولسمشر اشرف غني د اعلان شوي اوربند د ملاتړ ترڅنګ د هغه د دوام هیله ښودلې وه.

د سعودي عربستان پاچا ویلي چې افغان وروڼه چې له جګړو یې سختې ستونزې ګاللي، د نړۍ د نور اسلامي امت ترڅنګ د دې مستحق دي چې دغه لړۍ پای ته ورسوي او د زغم، پخلاینې، د شخړو د بندېدو او د وروڼو ترمنځ د خنډونو د لېرې کېدو پر اساس یو نوی باب پرانېزي.

د سعودي عربستان پاچا په افغانستان کې د جګړو د پایته رسېدو او د سولې د ټینګېدو لپاره دغه غوښتنه په داسې حال کې کوي چې ټاکل شوې د را روانې میلادې میاشتې په وروستیو کې جده د افغانستان په اړه د اسلامي هېوادونو د همکارۍ د سازمان د غونډې کوربه وي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د امریکا سره په اړیکو کې " وروستی پرمختګ مهم" بللې او په دې کې د" قطر دولت له اسانچارۍ او همکارۍ" مننه کړې ده.

دا څرګندونې د یاد وزارت ویاند حافظ ضیا احمد په یوه خپاره کړي بیان کې کړې دي.

د نوموړي په وینا، امیرخان متقي د یکشنبې په ورځ په کابل کې د قطر دولت له شارژدافیر مُردِف القاشوطي سره وکتل.

د بهرنیو چارو وزارت په بیان کې زیاته شوې چې په دې کتنه کې د "افغانستان او قطر پر دوو اړخیزو اړیکو، له متحده ایالتونو سره پر وروستیو پرمختګونو او پر یو لړ نورو مسایلو خبرې وشوې."

قطر، چې د طالبانو او د امریکا د حکومت ترمنځ د سولې په تړون کې یې مهم رول درلود، لا هم له امریکا او د لویدیځې نړۍ له هېوادونو سره، چې د طالبانو حکومت یې په رسمیت نه دی پېژندلی، د طالبانو د حکومت د اړیکو په تنظیم کې رول لري.

قطر په دې وروستیو کې د طالبانو له بنده د امریکايي وګړي جورج ګلزمن د خلاصون په برخه کې مهم رول لوبولی دی.

جورج ګلزمن د ۲۰۲۲ کال په ډسمبر کې د طالبانو لخوا نیول شوی و او دوه ورځې وړاندې کابل ته د یوه امریکايي هیئت د سفر پر مهال خوشې شو.

تر دې مخکې، دوه میاشتې وړاندې، هم د طالبانو له بنده د دوو نورو امریکايي وګړو او د امریکا له بنده د طالبانو د یوه غړي په خوشې کېدو کې قطر د دواړو لورو ترمنځ دمنځګړتوب کړی و.

پاکستان او د طالبانو حکومتونو یو ځل بیا ژمنه وکړه چې د دواړو هېوادونو ترمنځ ډیپلوماټیکې اړیکې لا پراخې او پیاوړې کړي او د دواړو ملتونو د ګډې ګټې لپاره خپل ټول امکانات وکاروي.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق خان په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي، چې «په کابل کې مې د افغانستان له بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي سره وکتل. موږ له افغانستان سره د دوامداره تعامل او د متقابلو ګټورو اړیکو ژمنه بیا تائید کړه.»

هغه زیاته کړه: "دواړو لوریو موافقه وکړه چې د جګپوړو چارواکو ترمنځ تعامل او خبرې اترې پراخې کړي، ترڅو دوه‌اړخیزې اړیکې نورې هم ټینګې شي.»

د پاکستان ځانګړي استازي، صادق خان، تر دې وړاندې د ۲۰۲۴ کال د دسمبر په ۲۴مه کابل ته سفر کړی و. هماغه مهال پاکستان د افغانستان په پکتیکا ولایت کې بمباري وکړه چې لسګونه ملکي وګړي یې په لړ کې ووژل شول.

له امیرخان متقي سره د صادق خان د کتنې په اړه د طالبانو د باندنیو چارو وزارت ویلي چې دا ناسته "د افغانستان او پاکستان ترمنځ د دوه‌اړخیزو اړیکو پیاوړتیا، د دیپلوماتیکو همکاریو لوړولو، د سوداګرۍ او ترانزیت د همکارۍ پراخولو، او د دواړو هېوادونو د خلکو اړوندو مسایلو حل ته ځانګړې شوې وه.»

د پاکستان پوځ وايي، ځواکونو یې ډیورند کرښې ته نژدې ۱۶ وسله وال مخالفان وژلي دي.

د پاکستان د پوځ د عامه اړیکو څانګې نن (یکشنبې) په یوه خبرپاڼه کې ادعا کړې چې دا کسان یې تېره شبه هغه مهال ووژل چې د افغانستان له خاورې پاکستان ته اوښتل.

د پوځ په خبرپاڼه کې راغلي چې د دوی یو شمېر وسله والو مخالفانو هڅه کوله ډیورند کرښې ته څېرمه د شمالي وزیرستان اړوند، غلام خان کلي ته ننوځي.

پاکستان په ځلونو ادعا کړې چې د دوی وسله وال مخالفان د افغانستان په خاوره کې پټنځایونه لري او له هغه ځایه پر پاکستان بریدونه کوي. خو په افغانستان کې د طالبانو حکومت د پاکستان ادعاوې ردوي او وايي چې هیڅ ډلې ته اجازه نه ورکوي چې د افغانستان له خاورې پر بل هیواد برید وکړي.

پاکستان او د طالبانو حکومتونو یو ځل بیا ژمنه وکړه چې د دواړو هېوادونو ترمنځ ډیپلوماټیکې اړیکې لا پراخې او پیاوړې کړي او د دواړو ملتونو د ګډې ګټې لپاره خپل ټول امکانات وکاروي.

د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق خان په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي، چې «په کابل کې مې د افغانستان له بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي سره وکتل. موږ له افغانستان سره د دوامداره تعامل او د متقابلو ګټورو اړیکو ژمنه بیا تائید کړه.»

هغه زیاته کړه: "دواړو لوریو موافقه وکړه چې د جګپوړو چارواکو ترمنځ تعامل او خبرې اترې پراخې کړي، ترڅو دوه‌اړخیزې اړیکې نورې هم ټینګې شي.»

د پاکستان ځانګړي استازي، صادق خان، تر دې وړاندې د ۲۰۲۴ کال د دسمبر په ۲۴مه کابل ته سفر کړی و. هماغه مهال پاکستان د افغانستان په پکتیکا ولایت کې بمباري وکړه چې لسګونه ملکي وګړي یې په لړ کې ووژل شول.

له امیرخان متقي سره د صادق خان د کتنې په اړه د طالبانو د باندنیو چارو وزارت ویلي چې دا ناسته "د افغانستان او پاکستان ترمنځ د دوه‌اړخیزو اړیکو پیاوړتیا، د دیپلوماتیکو همکاریو لوړولو، د سوداګرۍ او ترانزیت د همکارۍ پراخولو، او د دواړو هېوادونو د خلکو اړوندو مسایلو حل ته ځانګړې شوې وه.»

متحدو ایالتونو د طالبانو د کورنیو چارو وزیر په شمول د دوی د دریو جګپوړو مشرانو، پر سر ټاکلې جایزې لیرې کړې.

د امریکا این پي آر یا ملي راډیو د خبر له مخې، سراج الدین حقاني، چې منلې یې ده د ۲۰۰۸ کال په جنورۍ کې یې د کابل د سرینا هوټل د برید پلان جوړ کړی و، نور د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د «عدالت لپاره جایزو» په ویبپاڼه کې نه ښکاري.

د سرینا هوټل په برید کې د امریکایي تبعه ډېوېډ هېسلا په شمول ۶ تنه وژل شوي وو.

د دې راډیو پر اساس، سره له دې چې د امریکا د عدلیې وزارت په تور لیست کې نور د سراج الدین حقاني نوم نه شته خو تر نن (یکشنبې) پورې لا هم د نوموړي نوم د امریکا د فدرالي تحقیقاتي ادارې، FBI په ویبپاڼه کې شته.

د طالبانو د کورنیو چارو وزارت ویاند، عبدالمتین قانع پرون (شنبې) وویل چې د امریکا حکومت د سراج الدین حقاني، عبدالعزیز حقاني، او یحیی حقاني پر سر ټاکل شوې جایزې لغوه کړي دي.

امریکا د سراج الدین حقاني پر سر ۱۰ میلیون ډالره جایزه ایښې وه.

د شنبې په ورځ (د حمل ۲مه) لسګونه متقاعدین د اعتراض په توګه په کابل کې د تقاعد ریاست مخې ته راټول شوي وو او د خپلو معاشونو د ترلاسه کولو غوښتنه یې کوله.

د افغانستان د متقاعدینو د اتحادیې مشر افندي سنګر ازادي راډیو ته وویل چې د طالبانو د مالیې وزارت په دې وروستیو کې د متقاعدینو د معاشونو لپاره یو مهالویش چمتو کړی چې له مخې به یې د ځینو متقاعدینو معاشونه په اوږد مهاله ډول ورکړل شي.

ښاغلي سنګر زیاته کړه چې"دوی د دې لپاره تقسیم اوقات چمتو کړي، او هر وزارت ته هره میاشت وخت ورکول شوي. موږ انتظار کوو، لکه څنګه چې مونږ نظامي وګړي یو، زموږ نوبت به د ۱۴۰۴ کال د حوت په میاشت کې راشي. نور وزارتونه هم ورته وختونه لري او دوی به مهال ویش سره سم فعالیت وکړي. دا هغه څه دي چې طالبانو مونږ ته وویل. ایا دا به ترسره شي یا نه، دا بل ګام دی، مګر د هغو کسانو لپاره چې د اسلامي امارت په جریان کې تقاعد شوي دي د هغو نه ځينو کسانو ته ویشل شوی دی."

د هغه په وينا، د تقاعد شويو کسانو ټول شمېر شاوخوا ۱۵۰ زره کسان دي ، چې له شاوخوا څلورو کلونو راهیسې یې معاشونه نه دي ترلاسه کړي.

د بښنې نړیوال سازمان د سویلي اسیا څانګې پرون ناوخته په خپله اېکسپاڼه کې تازه راپور خپور کړي او لیکلي یې دی چې افغانستان کې د نوي تعلیمي کال له پیلېدو سره طالبانو نجونې له شپږم پورته ښوونځیو منع کړې دي.

راپور کې راغلي چې طالبان باید ټولو نجونو ته اجازه ورکړي، چې ښوونځیو ته لاړ ې شې او له دوی سره له توپیري چلند لاس واخلي.

یاد سازمان په راپور کې زیاده کړي چې له شپږمه پورته د نجونو ښوونځي بندول د توجیه وړ نه ده او دا له بنسټیزو بشري حقونو سرغړونه ده.او له نړیوالې ټولنې یې غوښتي چې په دې برخه کې پیاوړي ګامونه پورته کړي او د طالبانو لپاره د حساب ورکونې یو پیاوړي میکانیزم رامینځته کړي.

دا په داسې حال کې ده چې د ملګرو ملتونو د ماشومانو د ملاتړ صندوق (یونیسف) هم د طالبانو له حکومته غوښتي چې د نجونو پر زده کړو بندیز دې فورا لغوه کړي.

د دې ادارې اجرایوي مدیرې کترین روسل نن شنبې په یو بیان کې وویل، " که چیرته دا بندیز دوام ومومي تر را رارون۲۰۳۰ کاله پورې به ۴میلیونه نجونې د زده کړې له حقه محرومې شي".

طالبانو د ۲۰۲۱ کال د اګست له میاشتې راهیسې د نجونو پر مخ د شپږم ټولګي پورته ښوونځي او پوهنتونونه تړلي دي.

د افغانستان د ساحلي فوټبال ملي لوبډله به د ۲۰۲۵ کال د آسیایي هیوادونود اتلولۍ سیالیو په لړکې نن خپله دوهمه لوبه د ایران په وړاندې ترسره کړي. دا لوبه به د کابل په وخت د مازدیګرپه ۴ بجو پیل شي.

افغانستان په دې سیالیو کې خپله لومړۍ لوبه د تیرې جمعې په ورځ متحده عربي اماراتو ته یو د اوو په مقابل کې وبایلله.

د افغانستان د فوټبال فدراسیون ویلي چې افغان ملي لوبډله به دریمه لوبه د سې شنبې په ورځ د مارچ په ۲۵ له اندونیزیا سره وکړي. د ټایلنډ په کوربه توب د دې جام سیالۍ د تیرې پنجشنبې په ورځ پیل شوې دي.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت وایي، ډېر ژر به په ناروې کې د افغانستان سفارت بیا په کار پیل وکړي.

د دې وزارت ویاند عبدالقهار بلخي نن شنبې په خپله ایکس/ پخواني ټویټر پاڼه کې په دې اړه یوه خبرتیا خپره کړې چې پکې په ناروې کې مېشتو افغانانو او نورو مراجعینو ته خبر ورکړل شوی چې په پلازمېنه اوسلو کې به د افغانستان سفارت قونسلۍ خدمتونه د ۱۴۰۴ کال د حمل له څلورمې نیټې بیا پیل کړي.

په دې اړه نور جزیات نه‌دي ورکړل شوي، خو د بهرنیو چارو وزارت د قونسلۍ خدمتونو بیا پیل یو مثبت ګام بللی دی.

د راپورونو له مخې، په اوسلو کې د افغانستان سفارت د ۲۰۲۴ کال د سپټمبر په دولسمه د ناروې د حکومت په غوښتنه وروسته له هغې خپل فعالیتونه ودرول، چې د طالبانو حکومت د ۲۰۲۴ کال په جولای میاشت کې اعلان وکړ چې نور به په بهرنیو هېوادونو کې د افغانستان د ډیپلوماټیکو استازولیو، چې چارې یې د پخواني حکومت چارواکي سمبالوي، له لوري صادر شوي اسناد ونه‌مني.
خپله د ناروي دولت تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

د تورخم دروازه د عامو ویزه لرونکو مسافرو او عاجلو ناروغانو پر مخ پرانستل شوه.

په تورخم کې د طالبانو د حکومت یوې سرچینې ازادي راډيو ته وویل چې په ځايي وخت اته نیمې بجې ویزه لرونکو مسافرو ته له امنیتي سکریننګ وروسته د کرښې بلې غاړې ته د اوښتو اجازه ورکړل شوه.

دغې سرچینې وویل چې که څه هم د مسافرو ګڼه ګوڼه ډېره زیاته ده خو تګ راتګ په عادي ډول دوام لري.

ټاکل شوې چې دا داروازه پرون جمعه د مارچ په ۲۱ مه د عامو ویزه لرونکو مسافرو پر مخ پرانستل شي خو پاکستاني اړخ ته د ځینو تخنیکي ستونزو له امله ترننه پورې وخڼدېده.

دا دروازه د تېرې فبرورۍ په ۲۱ مه د پاکستان سرحدي ځواکونو له لوري ظاهرا کرښې ته نږدې د طالبانو له لوري د یوې امنیتي پوستې د جوړېدو په غبرګون کې وتړل شوه، چې له امله یې دواړو غاړو ته په زرګونه مسافر او په سوداګریزو توکو بار موټر بند پاتې شوي و.

د تورخم دروازه د افغانستان او پاکستان ترمنځ د مسافرو د اوښتو او راوښتو مهمه دروازه بلل کیږي. دغه راز د دواړو هیوادونو ترمنځ د سوداګرۍ تر ټولو مهمه لار بلل کیږي.