د امریکا حکومت وايي، د پاکستان پوځ ته امنیتي مرسته تر هغه نه ورکوي چې د افغان طالبانو او حقاني شبکې پر ضد یې کلک اقدام نه وي کړی.

دا دواړه ډلې په افغانستان کې جنګېږي.

دا اعلان چې له وړاندې یې اټکل کېده، پرون پنجشنبه د متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزارت ویاندې هیدر ناویرټ وکړ.

نوموړې په واشینګټن کې وویل:

"نن موږ کولای شو چې تأیید کړو چې دم ګړۍ به له پاکستان سره امنیتي مرستې تر هغې وځنډول شي، څو چې پاکستان د افغان طالبانو او حقانې شبکې پر ضد قطعي اقدامات نه وي کړی، موږ دا داسې ډلې ګڼو چې سیمه بې ثباته کوي او همدارنګه پر امریکايانو بریدونه کوي."

ناویرټ وویل، د موضوع پر جزیاتو کار روان دی او لا نه شي ویلای چې څومره مرسته ځنډول کېږي.

دې دا هم وویل چې په دې اقدام کې د نورو امنیتي مرستو ځنډول هم شامل دي، خو تفصیل یې ورنه کړ.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د ویاندې په وینا، پاکستان ته د مرستو یوه برخه د پنټاګون یا دفاع وزارت په لاس کې ده.

امریکا پر پاکستان د مرستو د بندیز اعلان ورسته له هغې کوي چې څو ورځې وړاندې ولسمشر ډونالد ټرمپ پر خپل ټوېټر پاکستان امریکايي چارواکو سره په دروغو او دوکې تورن کړ.

اروپایي کمیسیون ویلي چې اروپا د ګمرکي تعرفو د لوړولو په برخه کې د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د اقدام غچ اخیستلو ته چمتو ده.

ټرمپ د تېرې جمعې په ورځ اعلان وکړ چې د اروپا پر فولادو او المونیمو ګمرګي تعرفه له پنځه ویشت فیصدو، پنځوس فیصدو ته لوړوي.

رویټرز د اروپایي کمیسیون د یوه چارواکي په حواله چې نوم یې نه دی اخیستی ویلي، که خبرې نتیجه ورنه کړي، دوی به د جون له ۱۴مې پر امریکایي تولیداتو تعرفه لوړه کړي.

وړاندې راغلي چې اوسنی وضعیت د نړۍ د دوو سترو اقتصادونو، امریکا او اروپا ترمنځ سوداګریزې جګړې ته زمینه برابره کړې ده.

په روسیه کې لږ تر لږه ۷ تنه مسافر هغه مهال مړه شول چې د دوی د سپرلۍ ریلګاډی له خپلې لیکې څخه ووت.

پیښه پرون شنبه " د جوزا لسمه" په بریانسک سیمه کې شوې چې چارواکو یې لامل په ترانسپورتي چارو کې " غیر قانوني لاسوهنه" بللې، خو جزیات یې نه دي ورکړي.

د بریانسک والي الکساندر بوګوماز ویلي، ۳۳ تنه نور په دې پیښه کې ټپيان شوي دي.

دا ترین له مسکو څخه شپږ سوه کیلو متره لرې کلیموف سیمې ته روان و.

سپینه ماڼۍ وایي، که تهران د اټومي موافقې په اړه د دوی وړاندیز ومني، د هغه هېواد په ګټه یو ګام دی.

د سپینې ماڼۍ ویاندې کارولین لویت د شنبې په ماښام ویلي چې د منځني ختیځ لپاره د دوی استازي سټیف ویتکاف ایران ته د دې په ټکو کره او د منلو وړ وړاندیز لیږلی دی.

هغې د دغه وړاندیز جزیات روښانه نه کړل.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر هم ویلي چې دغه وړاندیز یې ترلاسه کړی دی.

عباس عراقچي پر خپله ایکسپاڼه لیکلي، د دغه وړاندیز طرحه د هغه عماني سیال تهران ته ور رسولې ده.

عراقچي هم د جزیاتو له ورکولو پرته ویلي چې دوی به مناسب ځواب ورکړي.
ایران او امریکا د روان لمریز کال د حمل له ۲۲ مې اټومي تړون ته د رسیدو هڅې پيل کړي دي.

دوو امریکايي سناتورانو د افغانانو لپاره د موقتي خوندیتوب وضعیت لغوه کول "یو تاریخي خیانت" بللی دی.

جین شاهین او لیزا مورکاوسکي، چې د امریکا د سنا مجلس غړې دي، د دې هېواد د بهرنیو چارو او کورني امنیت وزیرانو ته په یو لیک کې لیکلي چې د افغانانو لپاره د موقتي خوندیتوب وضعیت لغوه کېدل، د زرګونو افغانانو ژوند له خطر سره مخامخ کوي، په ځانګړې توګه د هغو افغانانو چې د امریکا تر څنګ ولاړ وو.

د دغو سناتورانو په وینا، په افغانستان کې د وضعیت د خرابوالي په پام کې نیولو سره، د هغو افغانانو لپاره چې اوس په امریکا کې ژوند کوي، د موقتي خوندیتوب وضعیت لغوه کول هغوی د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې د حقیقي ګواښ، ځورونې، تاوتریخوالي او حتی مرګ له خطر سره مخامخ کوي.

دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي چې د امریکا د کورني امنیت وزارت شاوخوا درې اونۍ وړاندې اعلان وکړ چې د افغان کډوالو لپاره د موقتي خوندیتوب وضعیت (TPS) پروګرام به د مې میاشتې په ۲۰مه پای ته ورسېږي، او لغوه کېدل به یې د جولای له ۱۲مې عملي شي.

د TPS یا موقتي خوندیتوب وضعیت پروګرام د هغو بهرنیو وګړو لپاره ده چې د جګړو، طبیعي پېښو یا نورو "غیرعادي" شرایطو له امله نشي کولای خپل هېواد ته ستانه شي.

د "افغان ایوک" په نوم د یوې امریکايي ادارې د معلوماتو له مخې، دا مهال نږدې ۱۱ زره افغانان په امریکا کې له دې موقتي خوندیتوب څخه برخمن دي.

"له تنباکو پرته " نړیوالې ورځې په مناسبت په افغانستان کې ددې سازمان د څانګې مشر ډاکټر اډوین سنیزا سالواډور ویلي، افغانستان کې په ځانګړې توګه د تنکیو ځوانانو ترمنځ د تنباکو کارول له یوې ورځې بلې ته زیاتیږي چې نوموړې ترې د ځوانانو پر ساتنه ټینګار کړی دی.

بلخوا د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونه وايي، په افغانستان کې د تولید ترڅنګ، تمباکو له یو شمېر نورو هېوادونو نه هم واردېږي.
د دې خونې د مدیره پلاوي غړي، خان جان الکوزي ازادي راډیو ته وویل:

"تېر کال، له ایران، پاکستان او سعودي عربستان څخه شاوخوا یو نیم زره ټُنه د یو نیم میلیون ډالرو په ارزښت تنباکو وارد شوي وو. په افغانستان کې د تنباکو مصرف کم دی، نو واردات هم کم دي، او سربېره پردې، دا د افغانستان په ختیځو ولایتونو کې هم تولیدېږي."

د روږدیتوب د برخې یو شمېر متخصص ډاکتران د تمباکو کارول روغتیا ته زیان‌رسونکي بولي او ټینګار کوي چې استعمال یې ان د مړینې لامل کېدای شي.

روغتیا نړیوال سازمان اټکل کوي چې دا مهال په ټوله نړۍ کې تر یو میلیارد زیات کسان سګریټ څکوي او نږدې ۳۵۰ میلیونه نور له لوګی پرته تنباکو کاروي.

یاد سازمان دا ورځ په ۱۹۸۷ میلادي کال کې د "د تنباکو پرته نړیوالې ورځې" په توګه ونوموله، چې موخه یې د تنباکو اعتیاد او د کارونې منفي اغیزو ته د خلکو پام اړول دي.

د اسلامي دولت ډلې (داعش) د سوریې په جنوب کې د دوو بریدونو مسوولیت په غاړه واخیست، چې یو یې د نوي دولت د پوځ پر ځواکونو شوی دی.

دا لومړی ځل دی چې د بشار اسد د حکومت تر نسکورېدو وروسته، داعش ډله د دې هېواد د نوي پوځ پر ځواکونو برید کوي.

دغه ډله وایي چې دا برید د پنجشنبې په ورځ، د مې په ۲۲مه، د سویدا ولایت په الصفا سیمه کې شوی دی.

داعش په یو جلا بیان کې ادعا کړې چې په همدې اوونۍ کې یې بل بمي برید د سوریې د ازاد پوځ پر غړو کړی چې د امریکا له ملاتړه برخمن ځواکونه دي. د داعش په وینا، په دې برید کې یو ملېشه وژل شوی او درې نور ټپیان شوي دي.

د سوریې حکومت په دې اړه څه نه دي ویلي او د سوریې د ازاد پوځ ویاند هم په دې اړه کومه تبصره نه ده کړې.

ساینسپوهان وایي چې شاوخوا څلور میلیارده انسانان، چې د نړۍ نیمایي نفوس جوړوي، د تېر کال له مې میاشتې څخه تر سږ کال پورې لږ تر لږه یوه میاشت زیات له شدیدې ګرمۍ سره مخامخ شوي، چې د دوی په وینا دا ګرمي د بشري فعالیتونو له امله د اقلیمي بدلون پایله ده.

په هغه راپور کې چې د جمعې په ورځ (۹ جوزا) خپور شو، راغلي: «که څه هم سېلونه او طوفانونه اکثره سرلیکونه جوړوي، خو ګرمي په حقیقت کې تر ټولو وژونکې اقلیمي پدیده ده.»

په همدې حال کې د ګرمۍ له کبله د زیات شمېر مړینو راپور، نه ورکول کېږي یا په ناسم ډول دا ډول مړینې د زړه د ناروغۍ او یا د پښتورګو د ناروغۍ په څېر علتونو ته منسوب کېږي.

ساینسپوهانو له تایید شويو علمي لارو کار اخیستی، تر څو وارزوي چې اقلیمي بدلون څنګه د شدیدې ګرمۍ په پېښو کې د حرارت په زیاتوالي اغېز کړی او دې پېښو له اقلیمي بدلون پرته څومره امکان درلود. د دوی د دې ارزونې نتیجه دا شوه چې په نژدې ټولو هېوادونو کې د شدیدې ګرمۍ د ورځو شمېر لږ تر لږه دوه برابره شوی دی.

د کارابین ټاپوګان له هغو سیمو څخه دي چې له دې اضافي ګرمۍ ډېر اغېزمن شوي. د بېلګې په توګه، پورتوریکو په دې موده کې ۱۶۱ ورځې شدیده ګرمي تجربه کړې، حال دا چې که اقلیمي بدلون نه وای، هلته یوازې د ۴۸ ورځو شدیدې ګرمۍ تمه کېده.

په هغه اعلامیه کې د طالبانو د حکومت د ریس الوزا ملا محمد حسن اخند له خوا خپره شوې په غزه کې د اسرایلو بریدونو کې د ښځو او ماشومانو په شمول د ولسي وګړو مرګژوبله غندل شوې او په کې د بشري مرستو د لارو د تړل کیدو او د ټپیانو او وژل شویو کسان په انتقال د خنډونو یادونه شوې او زیاتوي چې دغلته "هره ورځ خطرناکې او غیرمتوازنه وسلې کارول کېږي."

طالبانو له ټولو هېوادونو غوښتي چې د غزې بشري ناورین د پای ته رسیدلو لپاره «مثبت او عاجل اقدامات» وکړي.

اعلامیه پر داسې مهال خپرېږي چې پر غزه د اسراییلو بریدونو دوام او دغلته د رامنځ ته شویو بشري ناورین په اړه د ملګرو ملتونو په شمول نړیوالو بنسټونو هم اندیښنې ښودلې دي.

اسرایل پر غزه دا بریدونه د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر پر ۷مه وروسته له هغه پیل کړل چې حماس پر اسراییل یو ناڅاپي برید وکړ، چې د اسرایل د چارواکو په وینا په ترڅ کې یې شاوخوا ۱٬۲۰۰ کسان ووژل شول او ۲۵۰ نور یرغمل شول.

د غزې چارواکي وایي، له هماغې نېټې تر دې دمه پر غزه د اسرایلو په بریدو کې تر ۵۴ زرو زیات فلسطینیان وژل شوي، چې ډېری یې ښځې او ماشومان دي.

اسراییل وایي، تر هغه به جګړه ونه دروي څو چې ټول یرغمل شوي کسان خوشې او حماس بې وسلې نه شي.

امریکا او اروپايي ټولنه حماس د ترهګرې ډلې په توګه پېژني.

اسوشیتد پریس اژانس د کشمیر د پولیسو د مشر عبدالجبار په وینا خبر ورکړ چې د راولاکوټ په سیمه کې دا عملیات ترسره شول. د کشمیر دا سیمه نیمه د هند تر واک لاندې ده او نیمه د پاکستان تر ادارې لاندې ده.

د پولیسو مشر عبدالجبار زیاته کړه چې وژل شوي وسله وال د پاکستان د تحریک طالبان غړي و چې د افغان طالبانو متحدین دي.

ښاغلي جبار تور ولګاوه چې (ټي ټي پي) د هند د ګټو لپاره په سیمه کې هڅې کوي او دې ډلې غوښتل هلته د راتلونکو بریدونو لپاره اډه جوړه کړي خو پولیسو د دې ډلې د اډې د جوړیدو هڅه شنډه کړه.

تر اوسه هند د دې پیښې په تړاو څه نه دي ویلي.

عباس عراقچي پرون په ایکسپاڼه کې ولیکل چې رسنۍ په لنډ وخت کې د ایران او امریکا ترمنځ د یوې هوکړې اټکلونه کوي خو دی ډاډه نه دی چې خبرې دې پړاو ته رسیدلې دي.

ښاغلي عراقچي زیاته کړه چې ایران د یوې دیپلوماتیکي حل لارې غوښتونکی دی چې د ټولو خواوو ګټې پکې خوندې شي خو دې مرحلې ته د رسیدو لپاره اړتیا ده چې پر ایران ټول لګیدلي بندیزونه لرې شي او د ایران اټومي حقونه د یورانیم د غني کولو په شمول خوندې شي.

تر دې څرګندونو مخکې سي این این تلویزیون راپور ورکړی و چې د ایران د اټومي پروګرام په اړه به په نږدې راتلونکې کې د واشنګتن او تهران ترمنځ موافقه وشي.

د امریکا او ایران ترمنځ د ایران د اټومي تاسیساتو په اړه پنځم پړاو خبرې د مې په درویشتمه د عمان په منځګړیتوب وشوې.