د شنبې په ورځ د خوست قومي مخورو، دیني عالمانو او د بېلابېلو ټولنیزو بنسټونو غړو د شهید اونۍ د لمانځنې په ناسته کې له افغانانو وغوښتل چې د روانو بدمرغیو، ورانیو او وژنو د مخنیوي، د سرتاسري سولې د ټینګښت او د هېواد ابادولو ته یو لاس شي.

مدني فعال سیدکریم خان خاکسار ازادي راډیو ته وویل، اوس هغه وخت رارسېدلی چې افغانان په یوموټیتوب سره د روانو جګړو او ورانیو د مخنیوي لپاره په ګډه کار وکړي.

دی د افغان حکومت له وسله والو مخالفینو هم غواړي چې له سولې سره یو ځای شي تر څو جګړې راڅخه نور شخصیتونه او خلک وانخلي.

ښاغلي خاکسار زیاته کړه:

"افغانان باید له دې زیات له جنګونو او نورو ستونځو ځانونه وژغوري، د سولې لپاره کار وکړي، د شهیدانو لپاره مو دا یوه ورځ بس ده، نورې باید داسې ورځې ونه لرو چې خپل ملي شخصیتونه له لاسه ورکړو، باید پدې هېواد کې سوله او امن راشي، د دولت د وسله والو مخالفینو مې هم دا غوښتنه ده، چې باید د سولې له پروسې سره یو ځای شي."

د خوست یو قومي مشر حاجي محمدقیوم خان هم افغانانو ته ورته پیغام لري:

"زموږ پیشنهاد دادی چې دا څومره شهیدان وشول دا کافي دي، له دې زیات موږ ته د اتحاد ضرورت دی، یووالی وکړو او ټول متحداً د رئيس جمهور نه نیولي تر اخرین فرده پورې په یو غږ ووایو چې موږ سوله غواړو، د سولې لپاره موږ اماده یو، داسې نه چې یو کس سوله غواړي او بل کس د خپلو شخصي اغراضو په خاطر د سولې ماتول غواړي."

بل لوري ته په همدې ورځ د کابل د لويې جرګې په خیمه کې د شهید اوونۍ او د احمدشاه مسعود د ترور د شپاړسم تلین په لمان ځغونډه کې یو شمېر افغان سیاسي مشرانو هم په خپلو ویناوو کې پر ملي یووالي ټیګار کړی.

ولسمشر محمد اشرف غني یادې غونډې ته په استول شوي پیغام کې ویلي و، هغوی چې د افغانانو تر منځ نفاق ته لمن وهي، د شهیدانو او د افغانستان د خلکو د ارمانونو ضد دي.

د پاکستان پوځ تایید کړې ده چې ډیورنډ کرښې ته څېرمه یې نولس تنه پوځیان د شنبې په ورځ په وسله والو حملو کې وژل شوي دي.

پوځ پرون په یوه بیان کې وویل چې لومړۍ حمله د جنوبي وزیرستان په بدر نومې سیمه کې هغه مهال وشوه چې وسله والو د پاکستان د پوځ د موټرو پر کاروان برید وکړ. په بیان کې راغلي دي چې په دې نښته کې ۱۲ سرتېري او ۱۳ تنه وسله وال ووژل شول او څلور نور کسان ټپیان شول.

د دې برید پړه د پاکستاني طالبانو تحریک ټي ټي پي پر خپلو ټولنیزو پاڼو ومنله.

پوځ په یوه جلا بیان کې په کوز دیر کې هم په یوه نښته کې د اوو سرتېرو او لسو وسله والو د وژل کېدو خبر ورکړی. بیان زیاتوي نښته هغه مهال پیل شوه چې امنیتي ځواکونو د وسله والو یو پټنځای وموند.

پاکستان ادعا کوي چې د پاکستاني طالبانو پټنځایونه په افغانستان کې دي خو افغان طالبانو دا ادعا په وار وار رد کړې ده او وايي پاکستان دې د خپلو ناکامیو پړه د افغانستان غاړې ته نه اچوي.

د هواپېژندنې ادارې له نن څخه د سه شنبې تر ورځې پورې د هېواد په یوشمېر سیمو کې د اوبو د کچې د لوړېدو او د سېلابونو د راوتلو اټکل کوي.

د طالبانو د حکومت د اوبو او انرژۍ وزارت پرون په یوه بیان کې وویل، د اقلیمي بدلونونو د ناوړه اغیزو له کبله د کابل په سیندیزه حوزه کې د ناڅاپي ورښتونو په نتیجه کې د سېلابونو د راوتلو امکان شته.

بیان زیاتوي چې د خوست، پکتیا، لوګر، ننګرهار، نورستان او کونړ ولایتونو په سیندونو کې هم د اوبو د کچې د لوړېدو او د سېلابونو د راوتلو اټکل کېږي.

په بیان کې د سیندونو غاړو ته له نژدې اوسېدونکو غوښتنه شوې چې احتیاطي تدابیر غوره کړي او د کوزنیو سیمو خلک له احتمالي خطرونو خبر کړي.

د مهاجرت نړیوال سازمان( ای او ایم) له نړیوالې ټولنې د شپاړس اعشاریه اته میلیونه ډالرو بیړنۍ مرستې غوښتنه کړې ده چې د افغانستان په ختیځ کې د زلزله ځپلیو د استوګنې غم وخوري.

( ای او ایم) په یوه بیان کې چې د جمعې په ورځ له رسنیو سره شریک شو ویلي دي چې په دې پیسو به دوی په کونړ کې یولک او څلور دیرش زره کسانو ته اضطراري سرپناه او روغتیایي خدمات چمتو کړي.

د مهاجرت د نړیوال سازمان مرستیال اوګوچي دانیلز ویلي دي چې د زلزلې له امله ګڼو کورنیو د افغانستان په ختیځ کې هرڅه له لاسه ورکړې دي او په ډاګونو کې له سرپناه پرته ویدیږي.

د مهاجرت نړیوال سازمان خبرداری ورکړی دی که دا مرستې ژر تر ژره ونه شي ژمی رارسیږي نو ښایي د زلزله ځپلیو وضعیت ډیر پسې خراب شي.

د افغانستان په ختیځ کې د اګست د یو دیرشمې نیټې د زلزلې له امله د وروستیو شمیرو له مخې دوه زره دوه سوه پنځه کسه وژل شوي او نژدې څلور زره نور ټپیان شوې دي.

د غلام خان بندر لاره چې نژدې یوه نیم میاشت د پاکستان له لورې بنده شوې وه، پرون د بار وړونکو موټر پرمخ پرانیستل شوه.

په خوست کې د طالبانو چارواکو د جمعې په ورځ د دې لارې د بیا پرانیستو خبر ورکړ، خو په دې برخه کې یې نور جزییات نه دې ورکړي چې ولې پاکستان دا لاره بنده کړې وه او څرنګه بیرته پرانیستل شوه.

د غلام خان بندر له بندیدو سره د راپورونو له مخې په تیرو شپږو اونیو کې په خوست او پکتیکا کې د خوراکي موادو بیې لوړې شوې دي او د دې لارې له بندیدو سره د سوداګرو په وینا د تورخم پر لاره بیروبار زیات شوی چې تیره اونۍ هم د سبزیو او میوو یوشمیر سوداګرو ازادي راډیو ته وویل چې اوږد انتظار د دې سبب شوی دی چې مالونه یې څه ناڅه خراب شي.

د طالبانو دولتي رسنۍ له پاکستان او ایرانه په یوه ورځ د څه کم نهه زره افغان کډوالو د راستنېدو خبر ورکوي.

ملي راډیو ټلویزیون چې طالبان یې اداره کوي وايي، د وږي په ۲۱مه له پاکستانه د سپین بولدک او تورخم په دروازو ۶۶۴۸، او له ایرانه د اسلام کلا او ورېښم سرحدونو له لارې له ۲۱۰۰ ډېر کسان هېواد ته ستانه شوي دي.

د خبر له مخې د ۲۴ ساعتونو په ترڅ کې په ټوله کې ۱۱۰۲ کورنۍ چې د غړو ټول شمېر یې ۸۷۴۹ کسانو ته رسېږي، بېرته هېواد ته راغلي دي.

پاکستان او ایران، په تېرو دوو کلونو کې د افغان کډوالو د ایستلو بهیر چټک کړی او په دې ترڅ کې د ملګروملتونو د راپورونو له مخې له دې دوو هېوادونو څخه ۳،۶ میلیون کډوال څه په خوښه او څه په جبر ایستل شوي دي.

د خیبرپښتونخوا ایالتي چارواکي وايي چې لږترلږه ۱۲ تنه پاکستاني سرتېري د پاکستاني طالبانو په کمین کې ووژل شوي دي.

چارواکو فرانسپرس خبري آژانس ته ویلي دي چې وسله والو نن سهار وختي مهال په جنوبي وزیرستان کې د پوځ د موټرو پر کاروان برید وکړ. د دوی په وینا له برید وروسته په نښته کې ۱۲ امنیتي سرتېري ووژل شول او ۴ نور ټپیان شول.

یوه سیمه ایز چارواکي فرانسپرس ته د دې سرتېرو وژل تایید کړل او ویې ویل چې بریدګرو د امنیتي ځواکونو وسلې هم ولجه کړې.

د دې برید پړه د پاکستاني طالبانو تحریک TTP پر خپلو ټولنیزو پاڼو منلې ده.

دا په خیبرپښتونخوا کې چې پاکستاني طالبان او نورې وسله والې ډلې پکې فعالې دي، د وروستیو څو میاشتو تر ټولو خونړۍ حمله وه.

طالب چارواکو په بلخ ولایت کې د دولتي ټلویزیون فعالیت درولی دی.
د افغانستان د خبریالانو مرکز په یوه بیان کې لیکلي بلخ یوویشتم ولایت دی چې طالبان پکې د ټلویزیون فعالیتونه بندوي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز وايي په بلخ کې د ژوندیو موجوداتو د انځورونو پر خپرولو بندیز، چې له امله یې د یاد ولایت د ملي تلویزیون فعالیت درول شوی، د بیان د ازادۍ او آزادو رسنیو له بنسټیزو اصولو سره په ټکر کې دی.

په بلخ کې د ملي ټلویزیوني ولایتي څانګه اوس په راډیو بدله شوې.

د خبریالانو د مرکز په بیان کې هغې غونډې ته اشاره شوې چې په بلخ کې د طالبانو والي یوسف وفا، سیمه ییز چارواکي له ویډیويي مرکو منع کړي دي.

د طالبانو حکومت په ټلویزیونو کې د ژوندیو موجوداتو د انځورونو پر خپرولو بندیز اعلان کړی او په ګڼو ولایتونو کې یې دا بندیز عملي کړی دی.

د پاکستان په خیبرپښتونخوا ایالت کې د یکشنبې شپې ناوخته وسله والو بریدګرو لږ تر لږه ۷ سرتیري وژلي او ۱۳ نور يې ټپيان کړي دي.

پولیسو رسنیو ته ویلي چې پېښه د دیر په لال کلا سیمه کې شوې ده.

د پولیسو په خبره ایف سي ځواکونو په سیمه کې د بریدګرو د پلټون عملیات مخته وړل چې له کمین سره مخ شول او دا مرګژوبله ور واوښته.

کومې وسلوالې ډلې تر اوسه د دې برید مسوولیت نه دی منلی.

د پاکستان پوځ بیا پرون ناوخته یوه بیان کې ویلي چې د خیبرپښتونخوا په بېلابېلو سیمو کې یې د عملیاتو پر مهال ۱۹ وسلوال وژلي دي.

د کډوالۍ نړیوال سازمان ( ای.او.ایم) وایي، کونړ کې د شاوخوا ۱۳۴ زره زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره پیسو ته اړتیا لري.

په افغانستان کې د دغه سازمان د ماموریت مشرې میهیونګ پارک ( Mihyung Park) اسوشیتد پریس خبري اژانس ته ویلي، زلزله ځپلي اوس له سرپنا پرته شنه اسمان لاندې ژوند کوي.

د هغې په خبره دوی له خیمو ورهاخوا کورونو ته اړتیا لري، ځکه غرنیو سیمو کې څو اونۍ وروسته د ژمي ساړه پیلیږي.

د زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره د اړتیا وړ پيسې له ۸ تر ۱۶ میلیونه ډالرو پورې یادیږي، خو تراوسه هیڅ یوه هېواد یا کوم بنسټ نه دي ویلي چې دغه پیسې به ورکوي.

د طالبانو حکومت او نړیوالو موسسو ویلي چې زلزله ځپلو ته یې بیړنۍ مرستې لکه خواړه، خیمې، کمپلې او داسې نور اړین مواد رسولي، خو داسې بریښي چې د تلپاتې ملاتړ لپاره یې لا بودجه نشته.

په کونړ کې د اګست په ۳۱مه زلزلې څه باندې ۲۲۰۰ کسان ووژل او له ۳۶۰۰ ډیر نور یې ژوبل کړل.

ای او ایم وایي، د زلزلې له کبله شاوخوا ۷ زره کورونه ویجاړ شوي او په خبره یې ټولټال نژدې نیم میلیون کسان متاثره شوي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یوناما وایي، د طالبانو د حکومت له خوا د دوی د افغان ښځینه کارکوونکو پر تګ راتګ بندیز " د نړیوالو قوانینو سرغړونه" ده.

دغه سازمان پرون ( پنجنشنبه د سنبلې ۲۰مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي چې کابل کې د دوی کاري محیط ته د ښځینه کارکوونکو او قراردادیانو پر لاسرسي محدودیتونه باید پای ته ورسیږي.

خبرپاڼه کې راغلي چې طالبانو د سپتمبر په ۷مه په کابل کې د دوی دفترونو ته د ښځینه کارکوونکو د تګ مخه نیولې ده.

دوی ویلي چې د طالبانو د حکومت دغه محدودیت په کتبي او یا هم شفاهي ډول په افغانستان کې د دوی ټولو دفترونو ته رسول شوی دی.

یوناما ویلي چې د دغه کار د اجرا کولو لپاره د دوی د کابل، هرات او مزار شریف د دفترونو مخې ته د طالبانو مسول کسان ولاړ وي.

وړاندې راغلي چې دغه ډول اقدامات له زلزله ځپلو او دغه راز ایران او پاکستانه ایستل شویو کسانو سره د دوی بشري مرستې متاثره کوي.

که څه هم طالبانو تراوسه په دې اړه تبصره نه ده کړې، خو یوناما وایي، دا بندیز د دوی او د طالبانو د حکومت له پخوانیو هوکړو سره په ټکر کې دی.