افغان ولسمشر وایي د افغان کماندو ځواکونو شمېر به دوه برابره کړي او تشکیل به یې په قول اردو بدل کړي.

د ولسمشرۍ ماڼۍ څخه په یوه اعلامیه کې راغلي چې اشرف غني دا څرګندونې تېره شپه له امنیتي او دفاعي مسؤلینو سره د لیدو پر مهال کړي دي، خو نور جزئیات یې نه دي ورکړي.

اعلامیه د ولسمشر له قوله زیاتوي چې له دې وروسته هېڅ څوک نشي کولی د کوماندو ځواکونو څخه د شخصي ساتونکو په توګه کار واخلي.

په اعلامیه کې دا هم راغلي چې امنیتي او دفاعي چارواکو د ځینو امنیتي مسایلو لکه د لا زیاتو امنیتي کمربندونو د جوړولو، د کابل ګارنېزیون په چوکاټ کې د نوې لوای جوړولو، د غیرمسؤلو وسله‌والو څخه د وسلو راټولو، د بې اسنادو او تورو ښيښو موټرو درولو، د کابل د ټرافیکو سیستم کمپیوتري کولو، په کابل ښار کې د امنیتي کمرو لګولو او نورو امنیتي تدابیرو په اړه ولسمشر ته وړاندیزونه ورکړل.

په تېره یوه میاشت کې د کابل په ګډون د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې امنیتي پېښي ډېري شوي دي او د چارواکو اندېښنې یې راپارولي دي.

پولیس وایي، د پاکستان په شمال لویدیځ کې په اعظم ورسک کې نن د جومات دننه چاودنه کې د جمعیت علمای اسلام یو مشر سخت ټپي شوی دی.

په جنوبي وزیرستان کې رویټرز اژانس د پولیسو د مشر اصف بهادر په وینا خبر ورکړ چې په دې چاودنه کې د جمعیت علمای اسلام فضل الرحمان ډلې سیمه ییز مشر عبدالله ندیم سخت ټپي شوی دی او دوه تنه ماشومان هم د چاودنې له امله زخمیان شوې دي.

په اعظم ورسک کې پروسږکال د نومبر په میاشت کې هم له یوه جومات سره نژدې چاودنه شوې وه چې په هغې کې د جمعیت علمای اسلام فضل الرحمان ډلې یو بل سمیه ییز مشر مولانا شهزاده خان ترابي ټپي شوی و.

د ملګرو ملتو د بشري مرستو د همغږۍ اداره( اوچا) وایي، هره میاشت په افغانستان کې تر پنځه پنځوس پورې کسان د ماینونو او ناچاودو موادو د چادونو له امله ټپيان کیږي.

اوچا تیره شپه په ایکسپاڼه کې دا هم وویل چې د افغانستان له څلور سوه یو ولسوالیو دوه پر دریمه برخه لاهم پر ماینونو او ناچاودنو موادو ککړې دي.

اوچا د ملګرو ملتو د ماین پاکۍ د پروګرام د معلوماتو له مخې څرګنده کړې ده چې اوسمهال په افغانستان کې شاوخوا درې دیرش لکه کسان په هغو سیمو کې ژوند کوي چې په یوکیلومترۍ کې یې سیمې پر ماینونو او ناچاودنو موادو ککړې دي.

د ماین پاکۍ د موسسو مسوولین وایي چې د طالبانو له بیا واکمنۍ راوروسته له دوی سره نړیوالې مرستې کمې شوې دي.

د ټرمپ حکومت د امریکا له سترې محکمې غوښتي چې د زیږون له لارې د تابعیت د محدودیتونو د پلي کیدو اجازه ورکړي.

دا غوښتنه چې د ټرمپ حکومت د پنجشنبې په ورځ د (مارچ ۱۳مه) سترې محکمې ته لیږلې په کې غوښتل شوي چې د مریلینډ، ماساچوست او واشنګټن ایالتونو قاضیان دې هغه پریکړې محدودې کړي چې د ټرمپ د اجرایوي فرمان خلاف دي.

اوسمهال د ټرمپ پر هغې فرمان چې له مخې یې د زیږون پر بنسټ د تابعیت ورکړه منعه کوله بندیز لګول شوی دی.

د زیږون په اړه د ټرمپ فرمان هغوو کسانو ته د امریکا د تابعیت ورکړه ردوي چې والدین یې په غیرقانوني لارو امریکا ته رسیدلي وي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو کارپوهانو په خپل تازه راپور کې ادعا کړې چې اسراییلو په غزه کې له خلکو سره جنسي او د جنسيت پربنسټ سیستماتیک تاوتریخوالو کړی دی.

دا راپور چې پرون پنجشنبې خپور شوی په کې راغلي، اسراییلي ځواکونو د فلسطیني ښځو، نارینه‌وو او ماشومانو له بشري حقونو جدي سرغړونې کړي دي.

په فلسطین میشته سیمو کې د څیړنې یو کمېسیون د دغو فلسطینیانو له بشري حقونو د سرغړوي موارد مستند کړي او اسراییلي ځواکونه یې د فلسطینیانو پرضد یې د جنسي او د جنسیت پر بنسټ په تاواتریخوالی تورن کړی دی.

بل پلو، اسراییلو بیا دا تورونه رد کړي او د ملګرو ملتونو د بشري حقونو کارپوهان یې په یو اړخیز چلند تورن کړې دي.

د راپورونو له مخې دا راپور د اسراییلي چارواکو پر ضد د قانوني تعقیب لپاره د نړیوالې محکمې له خوا کارول کېدای شي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو کارپوهانو په داسې حال کې اسراییلي ځواکونه په غزه کې په جنسي تاواتریخوالي تورنوي چې له دې وړاندې یو شمیر نورو سازمانونو هم اسراییلي ځواکونه او اسراییل په غزه کې په نسل وژنې تورن کړي دي.

د حال وش په نوم د بشري حقونو يو سازمان ويلي، د کډوالو پر یوه موټر د ايراني ځواکونو په ډزو کې يو افغان وژل شوی دی.

دې سازمان د پنجشنبې په ورځ پر خپلې ايکس پاڼې/پخواني ټويټر د پېښې له ځایه د يوې ويډيو په خپرولو سره ويلي، پېښه د سيستان بلوچستان په بمپور ولسوالۍ کې شوې ده.

په ويډيو کې عيني شاهدان وايي، امنيتي ځواکونو د کډوالو د موټر د درولو په خاطر، د دې پر ځای چې پر ټايرونه يې ډزې وکړي په موتر کې ناست خلک يې په نښه کړل.

تراوسه د وژل شوي افغان هويت معلوم نه دی.

اروپايي ټولنې په افغانستان کې د طبي پرسونل د روزنې په برخه کې ۵۸۱ ښځې د رواني روغتیا او ۴۱نورې د ساري ناروغیو د مخنیوي په څانګو کې روزلي دي.

دغې ټولنې د دې ښځینه طبي پرسونل د روزنې خبره د پنجشنبې په ورځ پر خپلې ایکس پاڼې/پخواني ټویټر کړې ده.

د اروپايي ټولنې په ټکو، دا ښځینه طبي پرسونل به د روغتیايي خدمتونو د وړاندې کولو په کیفیت کې مرسته وکړي.

اروپايي ټولنه په داسې حال کې د ښځینه پرسونل د روزنې خبره کوي چې طالبانو تیرکال په طبي انیستیتونو کې د نجونو پر زده کړو بندیز ولګوه.

طالبانو له دې وړاندې د ۲۰۲۲کال په ډیمسبر کې نجونې له پوهنتوني او د همدې کال په مارچ میاشت کې نجونې په ښوونځی‍و کې له زده کړو محرومې کړې وې.

په کابل کې د ایران سفیر وايي، هوډ لري له افغانستان سره د اوبو او انرژۍ د پراختیايي پروژو په پلي کولو کې مرسته وکړي.

علي رضا بیکدلي د طالبانو د حکومت د اوبو او انرژۍ سرپرست وزیر عبداللطیف منصور سره د پنجشنبې په روځ په یوې کتنې کې دا خبره کړې ده.

د طالبانو تر واک لاندې د اوبو او انرژۍ وزارت په یوې خبرپاڼه کې د دې کتنې په اړه ویلي، دواړو چارواکو په افغانستان کې د اوبو د کمښت او اوچکالي په اړه هم خبرې کړي دي.

ایران په افغانستان کې د اوبو او انرژۍ په برخه کې د همکاري خبره په داسې حال کې کوي چې له مودو راهیسې د ایران او افغانستان ترمنځ د هلمند د سیند د اوبو پر ویش جنجال دی.

د طالبانو حکومت د پاکستان د پوځ هغه ادعا چې په بلوچستان ایالت کې پر مسافر وړونکي ریلګاډي برید د هغو ترهګرو له خوا تنظیم شوی وچې مشران یې په افغانستان کې دي، په کلکه رد کړه.

د طالبانو د بهرنیو چارو د وزارت ویاند عبدالقهار بلخي نن پنجشنبې په خپله ایکس پاڼه یا پخواني ټویټرکې لیکلي چې دوی د پاکستان د پوځ د ویاند هغه بې اساسه تورونه چې د پیښې په تړاو یې پرافغانستان لګولي، په کلکه ردوي او له پاکستاني لوري غواړي چې د داسې غیرمسولانه څرګندونو پرځای خپل امنیت او د داخلي مشکلاتو حل ته پام وکړي. هغه ویلي چې د هیڅ بلوڅ مخالفې ډلې غړي په افغانستان کې نشته او له دې ډلې سره نه دوی پخوا او نه هم اوس اړیکې لرلې دي.

د پاکستان د پوځ د عامه اړیکو دفتر پرون چهارشنبې په یوه خبرپاڼه کې ادعا کړې چې استخباراتي راپورونه په څرګنده تاییدوي چې په بلوچستان کې د مسافرو پر ریلګاډي وروستی برید د هغو ترهګرو ډلو د مشرانو لخوا تنظیم شوی چې له افغانستان څخه فعالیت کوي او زیاتوي چې د د دغې پیښې په اوږدو کې هغوی له بریدګرو سره مستقیم تماس درلود. د خبرپاڼې له مخې پاکستان تمه ښودلې چې د طالبانو سرپرست حکومت خپل مسؤلیتونه پوره کړي او ترهګرو ته اجازه ورنکړي چې د افغانستان له خاورې څخه په استفادې، پرپاکستان بریدونه ترسره کړي. پوځ همدارنګه ویلي چې پردغه ریلګاډي ټول ۳۳ بریدګر یې وژلی او له ۲۱ یرغمل شویو پرته چې د ژغورنې په عملیاتو کې له څلورو سرتیرو سره یوځای ووژل شول، نور ټول یرغمل ژغورل شوي دي. خو بېلتونپالې ډلې بلوچ لېبرېشن ارمي يا بي اېل اې نن پنجشنبې د مارچ پر ۱۳مه مهال په یوه بیان بیان کې د پوځ دغه ادعا ناسمه بللې ده او ویلي یې دي چې په سیمه کې یې له سرتېرو سره نښتې اوس هم دوام لري او یوشمیرکسان تراوسه ورسره یرغمل دي.

په داسې حال کې چې ټاکل شوې، روسیې ته تللی امریکایي پلاوی په اوکراین کې د لنډمهاله اوربند په اړه نن له روسي چارواکو سره خبرې وکړي، د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین یوه جګپوړي همکار له دغو خبرو څو ساعته مخکې له اوکراین سره هرډول لنډ مهاله اوربند ردکړ.

یوري یوشاکوف له دولتي ټلویزیون سره په مرکه کې چې نن پنجشنبې خپره شوې وویل چې د یوه اوربند لپاره د امریکا د ولسمشرډونالډ ټرمپ وړاندیز به چې کییف پرې سلا کړې، یوازې اوکراین ته وخت ورکړي چې پرځان هغه فشارونه کم کړي چې روسیې یې پرځواکونو راوستي دي.

اوشاکوف زیاته کړه چې په دې اړه یې خپل دریځ څرګند کړی چې دغه اوربند له دې پرته چې د اوکراین پوځ ته به د لنډې مودې لپاره په آرامۍ د ساه اخیستو فرصت برابر کړي، بل څه نه وړاندې کوي. هغه همدارنګه وویل چې په دې اړه یې یوه ورځ مخکې د مسکو دریځ په ټیلفوني خبرو کې د امریکا د ملي امنیت سلاکار مایک والتز ته هم بیان کړ.

نوموړی دغه څرګندونې داسې مهال کوي چې ټاکل شوې د منځني ختیځ لپاره د ولسمشر ټرمپ ځانګړی استازی سټیف ویټکوف نن پنجشنبې د روسیې له ولسمشر ولادمیر پوتین سره وګوري. روسي چارواکو وویل چې د امریکا د ملي امنیت سلاکار مایک والټز د چهارشنبې په ورځ په اوکراین کې د لنډ مهاله اوربند د وړاندیز جزیات له روسیې سره شریک کړل او مسکو چمتو دی چې په اړه یې خبرې وکړي.

ولسمشر ټرمپ د چارشنبې په ورځ په سپینه ماڼۍ کې وویل چې دی هیله من دی چې کریملن به د امریکا له خوا وړاندیز شوی دیرش ورځنی اوربند ومني.

قرغزستان او تاجکستان د خپلو ګډو پولو د په نښه کولو او د خپل منځي اړیکو د بیرته اعاده کولو لپاره څو موافقې لاسلیک کړې.

د روسیې د تاس خبري آژانس د راپورله مخې په دغو موافقو کې چې د قرغزستان پلازمینې بشکیک ته د تاجکستان د ولسمشرامام علي رحمان د سفرپه مهال د کوربه هیواد له ولسمشرصدر جباروف ترمنځ نن پنجشنبې لاسلیک شوې، د ګډې پولې د په نښه کولو یو تړون او د اوبو د زیرمو په ګډون د مواصلاتي اړیکو د بیرته اعاده کیدو دوه سندونه شامل دي. د دواړو هیوادونو ترمنځ د شاوخوا ۹۸۰ کیلومتره اوږدې پولې په اوږدو کې د لانجمنو سیمو پرسر له نژدې ۲۳ کلونو راهیسې خبرې روانې وې.

دواړو ولسمشرانو چې له بشکیک څخه یې په انلاین بڼه په فرغانه دره کې د دوو امنیتي پوستو د پرانستلو ننداره وکړه، وویل چې سرله سبا به د بشکیک او دوشنبې ترمینځ د هوایي شرکتونو الوتنې، د مسافروړونکو بسونو تګ راتګ اونور خدمات له سره پیل شي.

په سرحدي سیمو کې د دوو خونړیو نښتو وروسته چې د ۲۰۲۱ کال په اپریل او د ۲۰۲۲ کال په سپټمبرمیاشتو کې وشوې او په نتیجه کې یې له سلو زیات کسان ووژل شول او په سلګونو کورونه او نورې ودانۍ وسوځیدې یا ویجاړې شوې، د دواړو هیوادونو ترمنځ ټولې پولې تړل شوي او ترمنځ یې اړیکې ځنډول شوې وې.