د افغانستان د عامې روغتیا وزارت نن د هېواد په بېلابېلو برخو کې د پولیو واکسین یو پنځه ورځنی کمپاین پیل کړ.

د روغتیا وزارت د معافیت کتلوي څانګې مسؤل ډاکتر پرویز ازادي راډيو ته وویل چې دغه کمپاین به د هېواد په ختیځ، جنوب ختیځ او شمال ختیځو حوزو کې پلی شي.

ښاغلی پرویز وايي، د دغه کمپاین پر مهال به نېږدې ۷ میلیونه ماشومان واکسین شي.

د افغانستان د عامې روغتیا وزارت وايي چې د دغه کمپاین تر څنګ د شري یا سرخکان کمپاین هم پیل شوی.

دا کمپاین په داسې حال کې پیل کېږي چې په روان کال کې د پولیو درې پېښې په کندز، هلمند او کندهار کې ثبت شوې دي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو دفتر په بادغیس ولایت کې د یوه کس علني اعدام غندلی دی.

دغه دفتر تېره شپه پر خپله ایکس پاڼه د بشري حقونو د کمشنر ولکر تورک په حواله ویلي، علني اعدامونه د نړیوالو قوانینو تر پښو لاندې کول دي.

ښاغلي تورک د افغانستان پر واکمنانو غږ کړی چې د اعدام سزا د لغو کولو لپاره عملي ګامونه پورته کړي.

د طالبانو ځایي چارواکو پرون پنجشنبه وویل، اعدام شوی کس " قاتل" و او دوی د محکمو له حکم او د مقتول د کورنۍ له نه بښنې وروسته " قصاص " کړ.

د طالبانو سترې محکمې ویلي، اعدام شوی کس د جوند ولسوالۍ اوسیدونکی و چې دوه کسان یې په ډزو سره وژلي وو.

د بشري حقونو بېلابېلې ډلې د طالبانو د محاکمو له خوا دغه ډول علني سزاګانې غندي، خو طالبان بیا دا سزاوې د اسلامي شریعت تطبیق بولي.

پخواني معلومات:

په دې اړه نور:

د بادغیس په لوبغالي کې یو تن د قتل په تور اعدام شو

د ریښتر په کچه ۴ اعشاریه ۶ درجې زلزلې نن سهار ننګرهار ولایت ولړزوه.

د جرمني د زلزلې پیژندنې یوه مرکز ( ولکېنو ډیسکوري) ویلي، زلزله په ځایي وخت سهار ۴ بجې او ۲۳ دقیقې وشوه او مرکز یې د جلال اباد ښار په ختیځ کې و.

تراوسه د زلزلې د احتمالي زیانونو راپور نه دی ورکړل شوی.

د اګست په ۳۱مه د افغانستان ختیځ یوې زورورې زلزلې ولړزوه چې ډیر زیان یې د کونړ د څو ولسوالیو اوسیدونکو ته واړوه.
د طالبانو د حکومت د شمېرو له مخې، هغې زلزله کې څه باندې ۲۲ سوه کسان مړه او نژدې ۴ زره نور ژوبل شول.

د طالبانو د حکومت امنیتي سرچینو تایید کړې چې پاکستان وړمه ورځ پر کابل د بې پيلوټه الوتکې دوه ګزارونه کړي دي.

د کابل د پولیسو ویاند خالد ځدراڼ تیره شپه اسوشیتید پریس خبري اژانس ته ویلي، یو هوایي برید پر یوه هستوګنیز کور او بل هغه پر یوه مارکیټ شوی دی.

دا بریدونه د چهارشنبې په ورځ ماسپښین مهال وشول چې ورسره اولګېدنه هم رامنځته شوه، هغه مهال د طالبانو حکومت وویل چې د تېلو یو ټانکر چاودلی دی.

کابل کې روغتونونو ویلي، د چهارشنبې ورځې له بریدونو وروسته ورته پنځه مړي او لسګونه ټپيان وروړل شوي دي.

فرانس پریس لیکلي، د افغانستان او پاکستان د تازه شخړې له پيله تراوسه پر پلازمینه کابل څلور هوایي بریدونه شوي دي.

که څه تر نن ماښامه د دواړو هېوادونو ترمنځ اوربند نافذ دی، خو پاکستاني چارواکو یې دوام، د افغان طالبانو پر ژمنو پورې مشروط بللی دی.

د پاکستان صدراعظم خبرداری ورکړی چې که طالبان د شخړې حل غواړي، نو په ۴۸ ساعتونو کې دې د اسلام آباد غوښتنې ومني.

شهبازشریف نن د کابینې غونډې ته د وینا پرمهال وویل چې د دایمي اوربند لپاره توپ اوس د افغانستان په میدان کې دی. هغه ټینګار وکړ چې پاکستاني طالبان باید له منځه یوړل شي او وسله وال یې باید د افغان خاوره ونه کاروي.

شریف دا څرګندونې داسې مهال کوي چې افغانستان او پاکستان پرون ماښام د ۴۸ ساعتونو په مخه پر اوربند موافقه وکړه.

په عین حال کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ په خونړیو نښتو کې د اوربند له اعلان یوه ورځ وروسته نوې ډيلي له کابل څخه خپل ملاتړ اعلان او پاکستان یې د تروریستي ډلو په کوربه توب تورن کړ.

د هند د بهرنیوچارو وزارت ویاند رندهیر جیسوال نن د دواړو هېوادونو ترمنځ وروستیو نښتو ته د اشارې په ترڅ کې ویل چې هند روان وضعیت له نژدې څاري. د نیوز اتلس خبري چینل د راپور له مخې ښاغلي جیسوال ویلي دي چې پاکستان د تروریستي ډلو کوربه دی او د تروریستي فعالیتونو ملاتړ کوي؛ له ډېر پخوا راهیسې یې همدا کار دی چې د خپلو کورنیو ناکامیو پړه پر ګاونډیانو اچوي او افغانستان ته په خپل قلمرو کې د اقداماتو له کبله په غوسه دی.

د طالبانو حکومت د پاکستاني او هندي چارواکو د څرګندونو په اړه تراوسه څه نه دي ویلي.

په جرمني کې د هغه افغان کډوال محاکمه پیل شوې ده چې پر یوه ډله کوچنیو ماشومانو د برید په قضیه کې تورن دی.

دا پېښه د جنوري په ۲۲مه نېټه هغه مهال وشوه چې تورن د باویریا ایالت په یوه ښارګوټي کې په پارک کې د دوو ښوونکو په حضور کې د یوه وړکتون پر ۵ ماشومانو د چړې په وسیله برید وکړ. یو دوه کلن ماشوم او یو سپین ږیری سړی یې ووژل او یوبل ماشوم یې ټپي کړ.

دې پېښې په جرمني کې د کډوالو پر وړاندې سخت حساسیتونه پارولي دي.

د جرمني د قوانینو له مخې د دې ۲۸ کلن تورن بشپړ نوم نه دی افشا شوی او یوازې د انعام الله او په نامه یاد شوی دی.

ویل شوي چې تورن له اوږدې مودې راهیسې د دماغي ناروغۍ سابقه لري او د روغتیايي متخصصینو ارزونه دا ده چې نوموړی د خپل رواني حالت له وجې له جنايي پلوه مسوول نه شي ګڼل کېدای.

په افغانستان کې د ملګروملتونو مرستندوی ماموریت- یوناما د افغانستان او پاکستان ترمنځ جګړه کې د ښځو او ماشومانو په ګډون د ۱۸ ملکي وګړو د وژل کېدو او د لسګونه نورو د ټپي کېدو خبر ورکوي.

په داسې حال کې چې د راپورونو له مخې له تېرماښام راهیسې اعلان شوی اوربند په دواړو خواوو کې تر ډېره ټینګ دی، یوناما په یوه بیان کې چې نن یې رسنیو ته واستاوه ویلي دي چې د کندهار ولایت په سپین بولدک ولسوالۍ کې لږترلږه اولس تنه ولسي وګړي وژل شوي او ۳۴۶ تنه نور ټپیان دي چې دا د افغانستان لوري ته د ملکي تلفاتو تر ټولو لوړه شمېره ده.

بیان زیاتوي چې یوناما په پکتیا، پکتیکا، کونړ او هلمند ولایتونو کې پر ډیورنډ کرښه په پرتو سیمو کې د یوه ملکي وګړي د وژل کېدو او د ۱۵ نورو د ټپي کېدو راپورونه هم کره کړي دي.

یوناما د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند هرکلی کړی او په عین حال کې یې پر دواړو لورو غږ کړی چې د ملکي وګړو د خوندیتوب او نورې مرک ژوبلې د مخنیوي لپاره جګړه د تل لپاره پای ته ورسوي.

پرون د اوربند له اعلان وروسته په کابل کې د څو چاودنو غږونه واورېدل شول خو د طالبانو د حکومت چارواکو یې پړه پر پاکستان وانه چوله.

په پام کې ده چې په جرمني کې دېره یو افغان کډوال د چړې په وسیله پر یوه ډله کوچنیو ماشومانو د برید په قضیه کې نن محکمې ته حاضر شي.

دې پېښې په جرمني کې د کډوالو پر وړاندې سخت حساسیتونه پارولي دي.

دا پېښه د جنوري په ۲۲مه نېټه هغه مهال وشوه چې تورن د باویریا ایالت په یوه ښارګوټي کې په پارک کې د دوو ښوونکو په حضور کې د یوه وړکتون پر ۵ ماشومانو د چړې په وسیله برید وکړ خو ځای پرځای ونیول شو.

د جرمني د قوانینو له مخې د دې ۲۸ کلن تورن بشپړ نوم نه دی افشا شوی او یوازې د انعام الله او په نامه یاد شوی دی.

ویل شوي چې تورن له اوږدې مودې راهیسې د دماغي ناروغۍ سابقه لري او د روغتیايي متخصصینو ارزونه دا ده چې نوموړی د خپل رواني حالت له وجې له جنايي پلوه مسوول نه شي ګڼل کېدای.

د ملګروملتونو د بشري حقونو لوی کمیشنر وولکر تورک د افغانستان او پاکستان ترمنځ په خونړیو شخړو کې د اوربند هرکلی کړی دی.

په داسې حال کې چې د راپورونو له مخې له تېرماښام راهیسې اعلان شوی اوربند په دواړو خواوو کې تر ډېره ټینګ دی، ښاغلي تورک پر ښکېلو لورو غږ وکړ چې ملکي وګړو ته له زیان اړولو ډډه وکړي او د اوربند دوام ته ژمن واوسي.

پرون د اوربند له اعلان وروسته په کابل کې د څو چاودنو غږونه واورېدل شول خو د طالبانو د حکومت چارواکو یې پړه پر پاکستان وانه چوله.

په عین حال کې د چین د بهرنیوچارو وزارت ویلي چې پېکېنګ چمتو دی د کابل او اسلام آباد ترمنځ د اړیکو د بیارغونې په برخه کې مثبت رول ولوبوي.

د دواړو هېوادونو ترمنځ جګړه وروسته له هغه پیل شوه چې د راپورونو له مخې د پاکستان الوتکو پر کابل او پکتیکا ولایت کې حملې وکړې او ورپسې د طالبانو ځواکونو د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د پاکستاني پوځیانو پر مورچو برید وکړ.

د خوړو نړیوال پروګرام WFP خبرداری ورکړی چې د افغانستان په ګډون په نړۍ کې شپږ هیوادونه د روان کال ترپایه د بودیجې د کموالي له امله له سختې لوږې سره مخ دي.

WFP د چهارشنبې په ورځ د اکتوبر په ۱۵ په یوه راپورکې ویلي چې نژدې ۱۴ ملیون وګړي په افغانستان، کانګو، سومالیا، جنوبي سودان، هایتي او سودان کې د روان کال ترپایه لوږې ته ورنژدې دي.

د راپورله مخې په افغانستان کې نهه نیم ملیون وګړي د خوړو له نه خوندیتوب سره مخامخ دي، چې دغې لوړې شمیرې د خوړو نړیوال پروګرام اندیښمن کړی ځکه دی چې په را روان ژمي کې به وکولای شي یوازې اته سلنه بشري هدف پوره کړي.

د خوړو نړیوال پروګرام همدارنګه ویلي چې د دې پروګرام سترتمویلونکي متحدو ایالتونو له کله چې دونالډ ټرمپ د ولسمشرپه توګه دنده پیل کړې، نړیوالې مرستې زښتې زیاتې کمې کړي دي.

د ملګروملتونو د ماشومانو وجهي صندق، یونیسف نن، پنجشنبې خبرداری ورکړ چې د افغانستان په ختیځ کې د ریښترپه کچه د ۶،۳ درجې له ویجاړونکې زلزلې او څو نورو ټکانونو یوه میاشت وروسته، په ځپل شویو سیمو کې د اوبو، روغتیا ساتنې او حفظ الصحوي تاسیساتو د پراخې ویجاړتیا له امله له ۲۱۲،۰۰۰ څخه زیات ماشومان د وژونکو ناروغیو د خپریدو له جدي خطر سره مخ دي.

د ریلیف ویب پاڼې د راپورله مخې د اوبو ۱۳۲ سرچینې ویجاړې شوې دي، چې کورنۍ یې د پاکو اوبو او لاس مینځلو اسانتیاوو ته له لاسرسي څخه بې برخې کړې دي. د ډیری تشنابونو په ویجاړیدو سره، له پنځو څخه څلور ټولنې اوس په خلاصه فضا کې حاجت کوي. ډیری ژوندي پاتې شوي کسان د صابون په څیر اړینو حفظ الصحوي توکو ته هم لاسرسی نلري. د حاد اوبو لرونکي اسهال د خپریدو لپاره چې په سیمه کې عام دی او هم د اوبو له لارې رامینځته کیدونکو نورو ناروغیو د خپریدو لپاره مناسب شرایط برابرشوي. همدارنګه ویل شوي چې روغتیایي مرکزونه د مختلفو ډولونو د پوستکي د خارښت، ډیهایډریشن او د حاد اوبو لرونکي اسهال د پیښو د ډیرزیاتوالي راپور ورکوي. یونیسف وایي، د بشپړ روغتیایی بیړني حالت څخه د مخنیوي لپاره بیړني اقداماتو ته اړتیا ده. یونیسف وایي، د غوښتل شوې څه کم ۲۲ ملیون ډالرو بودیجې یوازې نیمایي یې ترلاسه شوې او له مرستندویانو غواړي چې بیړنیو حالاتو ته د رسیدګي لپاره د دوی لازمه بودیجه تامین کړي.