په ننګرهار کې د نارنج‎ګل دودیزه کلنۍ مېله او مشاعره پيل شوه.

له جلال‎اباد ښاره د ازادي راډيو خبریال وايي چې دغې مشاعرې ته له مرکز کابله د ولسي جرګې د استازو په ګډون یو شمېر چارواکي او همدارنګه پاکستان کې د افغانستان سفیر حضرت عمر زاخېلوال هم ورغلی دی.

نارنج‎ګل دودیزه مشاعره چې هرکال په حمل میاشت کې ننګرهار ولایت کې جوړيږي، له افغانستان سربېره د کوزې پښتونخوا ځینې شاعران هم په‎کې ګډون کوي.

د مهاجرت نړیوال سازمان( ای او ایم) له نړیوالې ټولنې د شپاړس اعشاریه اته میلیونه ډالرو بیړنۍ مرستې غوښتنه کړې ده چې د افغانستان په ختیځ کې د زلزله ځپلیو د استوګنې غم وخوري.

( ای او ایم) په یوه بیان کې چې د جمعې په ورځ له رسنیو سره شریک شو ویلي دي چې په دې پیسو به دوی په کونړ کې یولک او څلور دیرش زره کسانو ته اضطراري سرپناه او روغتیایي خدمات چمتو کړي.

د مهاجرت د نړیوال سازمان مرستیال اوګوچي دانیلز ویلي دي چې د زلزلې له امله ګڼو کورنیو د افغانستان په ختیځ کې هرڅه له لاسه ورکړې دي او په ډاګونو کې له سرپناه پرته ویدیږي.

د مهاجرت نړیوال سازمان خبرداری ورکړی دی که دا مرستې ژر تر ژره ونه شي ژمی رارسیږي نو ښایي د زلزله ځپلیو وضعیت ډیر پسې خراب شي.

د افغانستان په ختیځ کې د اګست د یو دیرشمې نیټې د زلزلې له امله د وروستیو شمیرو له مخې دوه زره دوه سوه پنځه کسه وژل شوي او نژدې څلور زره نور ټپیان شوې دي.

د غلام خان بندر لاره چې نژدې یوه نیم میاشت د پاکستان له لورې بنده شوې وه، پرون د بار وړونکو موټر پرمخ پرانیستل شوه.

په خوست کې د طالبانو چارواکو د جمعې په ورځ د دې لارې د بیا پرانیستو خبر ورکړ، خو په دې برخه کې یې نور جزییات نه دې ورکړي چې ولې پاکستان دا لاره بنده کړې وه او څرنګه بیرته پرانیستل شوه.

د غلام خان بندر له بندیدو سره د راپورونو له مخې په تیرو شپږو اونیو کې په خوست او پکتیکا کې د خوراکي موادو بیې لوړې شوې دي او د دې لارې له بندیدو سره د سوداګرو په وینا د تورخم پر لاره بیروبار زیات شوی چې تیره اونۍ هم د سبزیو او میوو یوشمیر سوداګرو ازادي راډیو ته وویل چې اوږد انتظار د دې سبب شوی دی چې مالونه یې څه ناڅه خراب شي.

د طالبانو دولتي رسنۍ له پاکستان او ایرانه په یوه ورځ د څه کم نهه زره افغان کډوالو د راستنېدو خبر ورکوي.

ملي راډیو ټلویزیون چې طالبان یې اداره کوي وايي، د وږي په ۲۱مه له پاکستانه د سپین بولدک او تورخم په دروازو ۶۶۴۸، او له ایرانه د اسلام کلا او ورېښم سرحدونو له لارې له ۲۱۰۰ ډېر کسان هېواد ته ستانه شوي دي.

د خبر له مخې د ۲۴ ساعتونو په ترڅ کې په ټوله کې ۱۱۰۲ کورنۍ چې د غړو ټول شمېر یې ۸۷۴۹ کسانو ته رسېږي، بېرته هېواد ته راغلي دي.

پاکستان او ایران، په تېرو دوو کلونو کې د افغان کډوالو د ایستلو بهیر چټک کړی او په دې ترڅ کې د ملګروملتونو د راپورونو له مخې له دې دوو هېوادونو څخه ۳،۶ میلیون کډوال څه په خوښه او څه په جبر ایستل شوي دي.

د خیبرپښتونخوا ایالتي چارواکي وايي چې لږترلږه ۱۲ تنه پاکستاني سرتېري د پاکستاني طالبانو په کمین کې ووژل شوي دي.

چارواکو فرانسپرس خبري آژانس ته ویلي دي چې وسله والو نن سهار وختي مهال په جنوبي وزیرستان کې د پوځ د موټرو پر کاروان برید وکړ. د دوی په وینا له برید وروسته په نښته کې ۱۲ امنیتي سرتېري ووژل شول او ۴ نور ټپیان شول.

یوه سیمه ایز چارواکي فرانسپرس ته د دې سرتېرو وژل تایید کړل او ویې ویل چې بریدګرو د امنیتي ځواکونو وسلې هم ولجه کړې.

د دې برید پړه د پاکستاني طالبانو تحریک TTP پر خپلو ټولنیزو پاڼو منلې ده.

دا په خیبرپښتونخوا کې چې پاکستاني طالبان او نورې وسله والې ډلې پکې فعالې دي، د وروستیو څو میاشتو تر ټولو خونړۍ حمله وه.

طالب چارواکو په بلخ ولایت کې د دولتي ټلویزیون فعالیت درولی دی.
د افغانستان د خبریالانو مرکز په یوه بیان کې لیکلي بلخ یوویشتم ولایت دی چې طالبان پکې د ټلویزیون فعالیتونه بندوي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز وايي په بلخ کې د ژوندیو موجوداتو د انځورونو پر خپرولو بندیز، چې له امله یې د یاد ولایت د ملي تلویزیون فعالیت درول شوی، د بیان د ازادۍ او آزادو رسنیو له بنسټیزو اصولو سره په ټکر کې دی.

په بلخ کې د ملي ټلویزیوني ولایتي څانګه اوس په راډیو بدله شوې.

د خبریالانو د مرکز په بیان کې هغې غونډې ته اشاره شوې چې په بلخ کې د طالبانو والي یوسف وفا، سیمه ییز چارواکي له ویډیويي مرکو منع کړي دي.

د طالبانو حکومت په ټلویزیونو کې د ژوندیو موجوداتو د انځورونو پر خپرولو بندیز اعلان کړی او په ګڼو ولایتونو کې یې دا بندیز عملي کړی دی.

د پاکستان په خیبرپښتونخوا ایالت کې د یکشنبې شپې ناوخته وسله والو بریدګرو لږ تر لږه ۷ سرتیري وژلي او ۱۳ نور يې ټپيان کړي دي.

پولیسو رسنیو ته ویلي چې پېښه د دیر په لال کلا سیمه کې شوې ده.

د پولیسو په خبره ایف سي ځواکونو په سیمه کې د بریدګرو د پلټون عملیات مخته وړل چې له کمین سره مخ شول او دا مرګژوبله ور واوښته.

کومې وسلوالې ډلې تر اوسه د دې برید مسوولیت نه دی منلی.

د پاکستان پوځ بیا پرون ناوخته یوه بیان کې ویلي چې د خیبرپښتونخوا په بېلابېلو سیمو کې یې د عملیاتو پر مهال ۱۹ وسلوال وژلي دي.

د کډوالۍ نړیوال سازمان ( ای.او.ایم) وایي، کونړ کې د شاوخوا ۱۳۴ زره زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره پیسو ته اړتیا لري.

په افغانستان کې د دغه سازمان د ماموریت مشرې میهیونګ پارک ( Mihyung Park) اسوشیتد پریس خبري اژانس ته ویلي، زلزله ځپلي اوس له سرپنا پرته شنه اسمان لاندې ژوند کوي.

د هغې په خبره دوی له خیمو ورهاخوا کورونو ته اړتیا لري، ځکه غرنیو سیمو کې څو اونۍ وروسته د ژمي ساړه پیلیږي.

د زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره د اړتیا وړ پيسې له ۸ تر ۱۶ میلیونه ډالرو پورې یادیږي، خو تراوسه هیڅ یوه هېواد یا کوم بنسټ نه دي ویلي چې دغه پیسې به ورکوي.

د طالبانو حکومت او نړیوالو موسسو ویلي چې زلزله ځپلو ته یې بیړنۍ مرستې لکه خواړه، خیمې، کمپلې او داسې نور اړین مواد رسولي، خو داسې بریښي چې د تلپاتې ملاتړ لپاره یې لا بودجه نشته.

په کونړ کې د اګست په ۳۱مه زلزلې څه باندې ۲۲۰۰ کسان ووژل او له ۳۶۰۰ ډیر نور یې ژوبل کړل.

ای او ایم وایي، د زلزلې له کبله شاوخوا ۷ زره کورونه ویجاړ شوي او په خبره یې ټولټال نژدې نیم میلیون کسان متاثره شوي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یوناما وایي، د طالبانو د حکومت له خوا د دوی د افغان ښځینه کارکوونکو پر تګ راتګ بندیز " د نړیوالو قوانینو سرغړونه" ده.

دغه سازمان پرون ( پنجنشنبه د سنبلې ۲۰مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي چې کابل کې د دوی کاري محیط ته د ښځینه کارکوونکو او قراردادیانو پر لاسرسي محدودیتونه باید پای ته ورسیږي.

خبرپاڼه کې راغلي چې طالبانو د سپتمبر په ۷مه په کابل کې د دوی دفترونو ته د ښځینه کارکوونکو د تګ مخه نیولې ده.

دوی ویلي چې د طالبانو د حکومت دغه محدودیت په کتبي او یا هم شفاهي ډول په افغانستان کې د دوی ټولو دفترونو ته رسول شوی دی.

یوناما ویلي چې د دغه کار د اجرا کولو لپاره د دوی د کابل، هرات او مزار شریف د دفترونو مخې ته د طالبانو مسول کسان ولاړ وي.

وړاندې راغلي چې دغه ډول اقدامات له زلزله ځپلو او دغه راز ایران او پاکستانه ایستل شویو کسانو سره د دوی بشري مرستې متاثره کوي.

که څه هم طالبانو تراوسه په دې اړه تبصره نه ده کړې، خو یوناما وایي، دا بندیز د دوی او د طالبانو د حکومت له پخوانیو هوکړو سره په ټکر کې دی.

د قطر یوه الوتکه چې روغتیایي مرستې یې لیږدولې نن کابل ته ورسیده.

دا د قطر د هغو مرستو لړۍ ده چې د افغانستان په ختیځ کې یې د اګست د یو دیرشمې نیټې له زلزله ځپلیو سره کوي.

د کابل هوایي ډګر ته د قطر له ننۍ مرستې سره دا په مرستو بار لسمه قطري الوتکه ده چې افغانستان ته رسیدلې ده.

په ننۍ رسیدلې مرسته کې درمل، سیرم او د ژوند ژغورنې لپاره نور ضروري دارو درمل او وسایل شامل دي چې د افغانستان په ختیځ کې او تر ډیره په کونړ کې به روغیتایي مرکزونو او کلینکونو ته وسپارل شي.

د طالبانو د حکومت د دفاع وزارت د غور ولایت په تولک ولسوالۍ کې د یوې هیلي کوپټرې د غورځېدو خبر تایید کړ.

د فاع وزارت په یوه اعلامیه کې چې تېره شپه یې په ایکسپاڼه خپره کړه وویل چې د چهارشنبې په ماښام د طالبانو د هوايي ځواک یوه چورلکه چې د غور ولایت د تولک ولسوالۍ په لور روانه وه، د الوتنې پر مهال د ځینو تخنیکي ستونزو له امله له غره سره ولګیده.

په اعلامیه کې دا هم ویل شوي چې چورلکې د طالبانو یو شمېر چارواکي لېږدول، چې ټول یې له پېښې ژوندي پاتې شول او هیڅوک ټپیان نه دي.

مخکې له دې، سیمه ییزو سرچینو ازادي راډیو ته ویلي وو چې هیلي کوپټر کې د طالبانو د حکومت د کانونو او پټرولیم وزیر هدایت الله بدري، د غور والي حیات الله مبارک او څو نور چارواکي سپاره وو.

د سرچینو په وینا دوی د تولک ولسوالۍ په نعلبندان سیمه کې د سربو د معدن له لیدنې وروسته د فیروزکوه ښار ته د ستنېدو په حال کې وو چې هیلي کوپتر ولوېده.

سرچینو زیاته کړه چې د چورلکې درې پیلوټان او دوه د عملې غړي ټپیان شوي، خو نور مسافر ټپیان شوي نه دي.